Трамп ги врати мировните преговори меѓу Украина и Русија на почетна точка – таму каде што Путин ги сака

По повеќе од три години застој во дипломатијата, изминатите неколку дена донесоа наплив на активности во мировниот процес меѓу Русија и Украина – за жал, без никаков значаен напредок. Долгоочекуваните мировни преговори меѓу Русија и Украина во Истанбул – најавени како први сериозни преговори од 2022 година – дојдоа и поминаа со малку повеќе од симболична фанфара. Последователниот двочасовен телефонски повик меѓу Доналд Трамп и Владимир Путин во понеделник заврши со тоа што Трамп се чини дека целосно се повлекува од посредништвото во мировните преговори. Уште еднаш, рускиот претседател го доби она што го сакаше без дури и да се појави на состанокот што самиот го побара.

Изјавата на Трамп дека „условите за [мирот] ќе бидат договорени меѓу двете страни, како што само може да биде“ звучеше спротивно на неговото фалење минатата година дека само тој може да ја заврши оваа војна, и тоа во еден ден. Уште поневознемирувачки беше акцентот на Трамп врз економските можности што ги нуди Русија – глув на обемот на руските злосторства и како шлаканица во лицето на европските сојузници на САД.

Ако Трамп навистина се повлекува од својата самопрогласена улога на медијатор, како што сугерираше неговото соопштение за медиумите, тоа би бил добредојден пресврт од неговите претходни напори да ја принуди Украина на договор според условите на Русија. Секое отстапување од тоа е потег во корист на Украина. Украина може и треба да се држи до своите очекувања во преговорите со Русија.

Во исто време, секој што се надева на успешни директни преговори меѓу Русија и Украина треба да ги ублажи своите очекувања. Путин нема интерес за вистински преговори и веројатно никогаш нема да има. Тој постојано одбиваше да се сретне со Зеленски – не затоа што нема агенда, туку затоа што признавањето на лидерот на Украина би значело признавање на суверенитетот на Украина. Според империјалниот поглед на светот на Путин, Украина не е земја и затоа не може да има легитимна влада. Ова го прави човек чиј политички легитимитет е поткрепен со полнење гласачки ливчиња и изборен спектакл што се натпреварува со театарот Бољшој.

Научниците за меѓународни конфликти често ја опишуваат војната и преговорите како две страни од иста монета. Војната, во суштина, е скап процес на собирање информации. Таа ја открива и воспоставува основната вистина – способностите на секоја страна – што помага да се идентификува опсегот на мировни договори што двете страни би можеле да ги претпочитаат пред да продолжат со борбите. Клучот за добивање предност во мировните преговори, според тоа, е да се користи бојното поле за да се демонстрира вашиот капацитет за победа, со што ќе се принуди другата страна да ги намали своите загуби и да направи отстапки на преговарачката маса.

Но, по три години војна, Русија – а не Украина – е таа што се соочи со границите на својата моќ. Таканаречената „втора најмоќна армија во светот“ не успеа да ги постигне своите стратешки цели. Од јануари, територијалните напредоци на Русија достигнаа неколку полиња и напуштени села, со вкупна површина под 1.000 квадратни километри. И нејзината економија се распаѓа под тежината на санкциите и мобилизацијата. По неуспехот на неговиот оригинален план „заземете го Киев за три дена“, планот Б на Путин се чини дека се сведува на надеж за среќа.

Спротивно на тоа, Украина се покажа како посилна и поотпорна отколку што очекуваа многумина. Претседателот Володимир Зеленски создаде импресивна меѓународна коалиција. Украина успешно го издржа почетниот напад на Русија, ја врати клучната територија и стабилизираше голем дел од фронтовската линија. Нејзините перформанси на бојното поле ги променија перцепциите за нејзината сила и ја зајакнаа нејзината преговарачка позиција.

Сепак, Русија продолжува да се држи до своите максималистички барања за демилитаризација, сеопфатни територијални отстапки и промена на режимот. Путин одбива да ги ревидира своите воени цели во светлината на доказите од бојното поле. Тој продолжува да бара територии што не може да ги земе со сила, како да може да ги направи свои едноставно тврдејќи дека се негови. Па, што прави тој?

За да ја разбереме логиката на рускиот лидер, прво треба да го разбереме домашниот политички контекст во кој тој дејствува. За разлика од демократски избран лидер, Путин не се соочува со вистински проверки од домашните институции или јавноста. Неговото единствено политичко ограничување е внатрешниот круг на елити кои го држат на власт – воени и конзервативни личности со империјалистички поглед на светот. За нив, Украина не е само било каква територија што треба да се подели пропорционално на успехот на бојното поле. Напротив, таа е посакувана награда, клучна за враќање на изгубената величина на Русија. Цивилните жртви и економската болка се секундарни грижи. Отстапките, во овој поглед на светот, не се само непотребни – тие се незамисливи. Како што главниот преговарач на Русија во Истанбул, Владимир Медински, ѝ рече на украинската делегација: „[Русија] се бореше со Шведска 21 година“.

Надежта е да има среќа. Жалбите на Путин нашле плодна почва кај Доналд Трамп и неговиот најблизок круг. Рускиот претседател е премногу среќен што тој ги води, и тие паѓаат на истиот трик одново и одново.

Медиумите често го прикажуваат Путин како мајстор стратег, но тоа не е баш точно. Неговата воена стратегија не еволуирала од неуспешниот блиц врз Киев. Тој ја бара Месечината, а потоа се нафрла кога не му ја испорачуваат. Она во што тој, сепак, е мајстор е манипулирањето. Тој верува дека,ако не може да ја земе украинската територија со сила, може да ја обезбеди преку наратив – со тоа што ќе ги убеди наклонетите гласови на Запад дека Русија ја заслужува секако.

Од Крим до договорите од Минск, од Сирија до Чеченија, Путин го изгради своето наследство врз измислување факти на терен и предизвикување на светот да ги оспори. Зошто би запрел сега? И  нема – сè додека не ќе може повеќе да си дозволи олово за да прави куршуми. Но, Украина покажа дека може да издржи самата. Ако целта е да се запре крвопролевањето, единствениот пат напред е да се принуди Русија да се соочи со реалноста, наместо да произведува своја. (Гардиан)