Стефановски: Цените на становите излегуваат од рамките на реалното и објективното

Цените на становите излегуваат од рамките на реалното и објективното. Наш приоритет е преку системско делување да придонесеме за рамнотежа на пазарот и создавање услови за реални, а не шпекулативни цени, вели во интервју за МИА, Марјан Стефановски, директор на Акционерското друштво за изградба и стопанисување со станбен и деловен прстор од значење за државата АДИССДП. 

Тој истакнува дека активно работат на проширување на градежните капацитети за да можат да градат што повеќе комерцијални станбени згради во насока на остварување на улогата на коректор на цената на станбениот квадрат. 

– Ценовните турбуленции на пазарот на недвижности се резултат на динамиката меѓу понудата и побарувачката, а таа во последниве години е особено нарушена. Преку изградба на нови станбени објекти активно се стремиме да интервенираме во регулирањето на процес, со што директно можеме да влијаеме на зголемувањето на понудата. На тој начин, придонесуваме за стабилизирање и корекција на цената на станбениот квадрат овозможувајќи пристап до сопствен дом на поголем дел од граѓаните, вели директорот на АДИССДП.

Во Битола покрај почнатиот станбен објект најавува дека ќе градат уште еден со 60 станови, за кој завршена е проектната документација и во тек е постапка за одобрение за градење. Дополнително, соопшти Стефановски, АДИССДП ќе гради две комерцијални згради во Охрид со вкупно 130 станбени единици.Тендерската постапка за едниот објект е веќе во тек, а за втората се очекува наскоро да почне. Се планираат активности за изработка на проектни документации за изградба на објекти на три нови локации, и тоа во Скопје, во Битола и во Штип со вкупно планирани 269 станови.

Со Стефановски, во интервуто зборуваме и за состојбата со изградбата на социјалните станови, за што е во финална фаза реализацијата на проектот Ф/П 1674 преку кој  досега се изведени и ставени во употреба 28 објекти со 1723 станови. Во фаза на градба се два објекта: во скопската општина Сарај (59 станови) и во Прилеп (62 стана). Проектот предвидува реализација на уште две згради, во Штип и во Пехчево. 

Директорот на АДИССДП споделува дека процентот на издаденост на деловните објекти во изминатата година бележи постојан пораст. Донесени се нови акти со кои се подобруваат условите за нивно стопанисување. Се работи на расчистување на имотно-правната состојба на дел од објектите, со што се создава основа за нивно активирање и ставање во функција.

Во продолжение интервјуто во целост: 

Цените на становите продолжија да растат и во вториот квартал годинава, како што објави Народната банка за 22,3 проценти. Што презема АДИССДП во поглед на ова со понуда на комерцијални станови со цел пониски цени по метар квадратен?

Како АД во државна сопственост, свесни сме за нашата улога во креирањето услови за стабилен и достапен станбен пазар. Ценовните турбуленции на пазарот на недвижности се резултат на динамиката меѓу понудата и побарувачката, а таа во последниве години е особено нарушена. Преку изградба на нови станбени објекти активно се стремиме да интервенираме во регулирањето на процес, со што директно можеме да влијаеме на зголемувањето на понудата. На тој начин, придонесуваме за стабилизирање и корекција на цената на станбениот квадрат овозможувајќи пристап до сопствен дом на поголем дел од граѓаните. Во оваа насока, во тек е изградба на два станбени објектa, а паралелно се работи на подготовка за изградба на уште неколку комерцијални станбени згради. Јавноста е веќе запознаена дека е започната градба на станбен објект во Битола кој ќе има 65 станбени единици. Најголемиот број од становите беа продадени веднаш,со просечно постигната цена од 1.070 евра за метар квадратен, која е 30 проценти пониска од пазарната. Во фаза на градба е и комерцијалната зграда во градската четврт Даре Џамбаз, кај „стара воена пекара“, Скопје, со 112 станбени единици кои беа продадени по само два јавни повика. Во Битола е предвидена градба на уште еден станбен објект со вкупно 60 станови, а за оваа зграда е веќе изготвена проектна документација и во тек е постапка за обезбедување одобрение за градење. Дополнително, АДИССДП ќе гради две комерцијални згради во Охрид со вкупно 130 станбени единици. Тендерската постапка за едниот објект е веќе во тек, а за вториот се очекува наскоро да почне. Исто така, се планираат активности за изработка на проектни документации за изградба на објекти на три нови локации, и тоа во Скопје, во Битола и во Штип со вкупно планирани 269 станови.

Колку според вашите пресметки чини изградба на метар квадратен стан, може ли да ни презентирате што се влегува во формирањето на крајната реална цена?

Можеме да зборуваме само за начинот на којшто ние ја формираме цената на станбениот квадрат во рамки на нашите проекти. Нашата пресметка се базира на реалните директни и индиректни трошоци што произлегуваат од целиот процес на градба, односно, за утврдување на цената на станбениот квадрат се земааат предвид сите финансиски вложувања кои се потребни за реализација на проектот (проектирање, комуналии, изведба итн.). По спроведување на постапки за јавни набавки за сите горенаведени ставки се врши калкулација врз основа на која Друштвото утврдува предлог почетна цена за која Владата потоа дава согласност. 

Во контекст на ова, колку се реални актуелните цени на пазарот и на што се должи тоа?

Очигледно е дека цените на становите излегуваат од рамките на реалното и објективното. Оттука, сите ние се соочуваме со состојба во која квадратот станува се помалку достапен, а се повеќе предмет на шпекулација. Поголемиот дел од тековната понуда на станови на пазарот доаѓа од приватни градежни компании кои ги определуваат цените според сопствени деловни модели. Иако тоа е дел од природното функционирање на слободниот пазар, неопходно е да постои рамнотежа која ќе го заштити интересот на граѓаните бидејќи цените често се движат во насока што не секогаш одговара на реалната куповна моќ на населението.

Колку можете да влијаете со вашата актуелна понуда на комерцијални згради на пазарната цена на становите и од што зависи вашето идно делување со повеќе вакви објекти?

За вистински да ја оствариме улогата на коректор на цената на станбениот квадрат нам ни е потребна изградба на поголем број комерцијални станбени згради поради што активно работиме на проширување на градежните капацитети, но тоа природно бара време – како за подготовки, така и за реализација. Во оваа насока беше и најавата на Владата за засилени инвестиции во изградба на комерцијални станбени згради со крајна цел – намалување на цената на станбениот квадрат. Дополнително, треба да го имаме предвид фактот дека стабилизирањето на цените не зависи само од нас, туку и од други параметри. Важен фактор се и надворешните економски услови, како што е варирањето на цената на градежните материјали, порастот на трошоците за работна сила, комуналните давачки, но и инфлаторните притисоци. Токму затоа, решенијата бараат координиран пристап – со државна подdршка, планирање долгорочни програми и создавање услови за одржлива и пристапна станбена политика. Нашиот приоритет е преку системско делување да придонесеме за рамнотежа на пазарот и создавање услови за реални, а не шпекулативни цени.

Веќе подолго време спроведувате проект за изградба на социјални згради, што е реализирано и што преостанува од најавените станбени објекти? Планирате ли продолжение на ваквите активности, има ли планови за изградба на нови социјални згради?

АДИССДП преку градбата на социјалните згради со години наназад се грижи да обезбеди дом и достоинствен живот за лицата во социјален ризик и други ранливи групи. Во финална фаза е реализацијата на проектот Ф/П 1674 преку кој нашето Друштво (со поdдршка на Владата) спроведе изградба на повеќе згради од овој тип, односно, досега се изведени и ставени во употреба 28 објекти со 1.723 станови. На илјадници лица од социјален ризик, меѓу кои самохрани родители, инвалидни лица, деца без родители, лица со оштетен вид, корисници на социјална помош, припадници на ромската заедница кои се загрозени и останати ранливи категории успеавме да им овозможиме покрив над глава и нова животна шанса. Во моментов, во фаза на градба се два објекта: во скопската општина Сарај (59 станови) и во Прилеп (62 стана). Проектот предвидува реализација на уште две згради, во Штип и во Пехчево. Дополнително, завршени се градежните работи на социјалната зграда во Бутел која има вкупно 312 станови и во наредната фаза е предвиден технички прием на објектот. Нашето Друштво е свесно дека социјалното домување не е само инфраструктурен проект, туку и важен социјален механизам за зголемување на квалитетот на живеење. Остануваме отворени и подготвени за чекори во оваа насока во рамки на можностите што ќе се создадат, а кои зависат од повеќе фактори – пред се од обезбедувањето финансиска поддршка, координацијата со надлежните институции и создавањето соодветни услови на терен.

Каква е состојбата со менаџирањето на деловниот простор, како оди издавањето под закуп и колкав процент од објектите со кои стопанисувате се издадени?

АДИИСДП располага со деловни простории, од кој дел е даден во владение од страна на Владата, а дел е стекнат преку изградба на станбените згради коишто се изградени од страна на нашето Друштво. Лоцирани се на територијата на целата држава. Нивната продажба или закуп се одвива транспарентно, преку објавување огласи во јавните гласила и по пат на електронско јавно наддавање. Во моментов не можеме да дадеме прецизна бројка на издадени деловни простори бидејќи процентот постојано се менува. Некои деловни објекти се во фаза на склучување нови договори за издавање, додека други се ослободуваат и повторно се нудат на пазарот. Оттука, станува збор за динамичен процес кој во голема мерка зависи од тековната побарувачка и од пазарните услови. Она што со задоволство можеме да го посочиме е дека процентот на издаденост на деловните објекти во изминатата година бележи постојан пораст, што е резултат на нашиот зголемен ангажман и проактивен пристап кон управувањето со расположливиот простор. Донесени се нови акти со кои се подобруваат условите за нивно стопанисување, а дополнително, интензивно се работи на расчистување на имотно – правната состојба на дел од објектите, со што создадовме основа за нивно активирање и ставање во функција.

Каква е состојбата со кадровските капацитети на претпријатието?

Кадровските капацитети на АДИССДП се стабилни и уредно организирани согласно потребите на нашата дејност. Располагаме со стручен и искусен кадар кој успешно ги покрива сите сегменти на нашето работење, односно имаме стручен технички кадар – инженери и други професионалци од областа на градежништвото и урбанизмот, како и исклучително добро развиен административен тим составен од профили од областа на општествените науки. Континуирано вложуваме во унапредување на човечкиот потенцијал преку доедукации, стручни обуки и следење на современите практики со што обезбедуваме долгорочна стабилност и професионален развој.

Што ќе биде во фокусот на работењето според Програмата за годинава?

Во делот на изградба, АДИССДП во наредниот период ќе се фокусира на реализација на посебните цели на Програмата за работа за 2025 година која вклучува изградба на станбен и деловен простор (комерцијални и социјални згради) на локации кои погоре во одговорите веќе ги посочивме, спроведување подготвителни активности за обезбедување проектно-техничка документација за изведба на објекти на неколку нови локации во Скопје и во други градови низ државата, како и редовно одржување на објектите со кои стопанисуваме, вклучувајќи ги катните гаражи и Националната арена „Тодор Проески“, со цел подобрување на нивната функционалност и одржување на техничките стандарди.

Лидија Велковска

фото: Дарко Попов