Социјалдемократите ги запреа крајните десничари на изборите во Романија

Романската владејачка Социјалдемократска партија (ПСД) е на пат да освои најмногу гласови на парламентарните избори во недела, спречувајќи го силниот бран на екстремната десница што сепак би можел да му го предаде претседателството на земјата на ултранационалист пријател на Москва.

Во услови на неизвесност дали уставниот суд во понеделник ќе нареди повторување на првиот круг од претседателските избори, официјалните лица рекоа дека со преброени 99,5 отсто од гласовите, централно-левичарската ПСД добила 22,6 отсто од гласовите.

Екстремно десничарската Алијанса за унијата на Романците (АУР) е на второ место со 18,2 отсто, а Национал-либералната партија (ПНЛ), коалицискиот сојузник на социјалдемократите во романската влада во заминување, на третото со 14,4 отсто.

Со централно-десничарската унија Унија за спас на Романија (УСР) со 12,1%, резултат значи дека околу седум од 10 Романци гласале за мејнстрим партиите, спротивставувајќи се на предвидувањата дека земјата ќе скршне силно в десно веднаш по првиот круг од претседателските избори на 24 ноември.

Доколку конечните резултати го потврдат прелиминарното броење, прозападната коалиција предводена од ПСД најверојатно ќе има доволно места во парламентот за да формира влада, иако екстремната десница би била значајна сила во законодавниот дом.

Сепак, би било тешко да се формира широка коалиција во услови на несогласувања околу реформите и мерките потребни за зауздување на буџетскиот дефицит на земјата, кој сега е највисок во ЕУ со 8 отсто од економското производство.

Сергиу Мискоиу, професор по политички науки на Универзитетот Бабес-Бољаи, рече дека ПСД најверојатно ќе има централна улога во какви било разговори за коалиција.

Но, резултатите укажаа на „најфрагментираниот политички спектар од 1990 година“, рече тој, како одраз на продлабочените општествени поделби во Романија, која ги има некои од најсиромашните региони во ЕУ.

Во парламентот влегуваат две други радикални групи, СОС Романија и Партијата на млади луѓе (ПОТ), кои постигнаа 7,6% и 6,3%, соодветно. Тоа значи дека придобивките на крајната десница беа значителни, што изнесуваа околу 28% од гласовите – но не доволно да ја добие контролата врз парламентот. Етничката унгарска партија УДМР доби 6,5%.

Аналитичарите велат дека бранот на екстремната десница е поттикнат од гневот на гласачите поради трошоците за живот и наследството на корупцијата меѓу нејзините мејнстрим партии. Романија има најголем удел во ЕУ на луѓе во ризик од сиромаштија, највисока стапка на инфлација и најголем буџетски дефицит.

„Денес романскиот народ гласаше за про-суверенитетски сили“, инсистираше водачот на АУР, Георге Симион. „Тоа е почеток на нова ера, во која романскиот народ повторно го бара правото да одлучува за својата судбина“, додаде тој.

Елена Ласкони од либералите, која учествува во вториот круг од претседателските избори, рече дека главните партии треба да ги остават настрана нивните разлики за да ја одбранат „демократијата во Романија, останувањето во Европската унија и во НАТО“. Заедно, таа им рече на поддржувачите по парламентарното гласање, „можеме да направиме чуда“.

Но, иако во принцип прозападната, мејнстрим коалиција предводена од ПСД изгледа веројатен исход, аналитичарите велат дека многу фрагментираната природа на новиот парламент значи дека преговорите ќе се покажат многу тешки и може да траат со недели.

Екстремно десничарските партии, исто така, го искористија романското залагање за Украина за да ги поттикнат стравувањата дека војната може да се прелее преку границата доколку земјата не ја прекине својата поддршка, како и незадоволството поради наводниот преференцијален третман на бегалците од Украина.

„Јас не гласам за ниту една партија која претходно била во парламентот. Тоа е елиминациско гласање“, рече Маријан Георге, таксист. Имам деца и ми здодеа да им кажувам „не“, бидејќи не можам да си го дозволам тоа што им треба.

„Каде е правдата? Зошто романските деца се помалку вредни од украинските деца?

ПСД ќе се состане в понеделник за да ги реши своите преговарачки услови. „Очекуваме демократските, про-ЕУ партии да разберат дека ПСД може да биде факторот за балансирање околу кој може да се формира идното мнозинство“, рече потпретседателот на партијата, Виктор Негреску.

Сепак, многу ќе зависи од тоа кој ќе го освои претседателството, бидејќи клучна одговорност на шефот на државата на Романија е да го именуваат премиерот. Подоцна во понеделник, романскиот уставен суд треба да ја објави својата одлука за тоа дали гласањето во првиот круг минатата недела треба да биде поништено поради континуираните наводи за изборна измама и надворешно мешање.

Судот веќе нареди пребројување на гласовите и ќе одлучи дали за можното прегласување по барањето на поразениот кандидат да се откаже првиот круг поради наводите за нелегална изборна активност во име на про-ЕУ Ласкони.

Одделно, претседателската канцеларија соопшти дека владините претставници откриле обиди на интернет да влијаат на гласањето на претседателските ливчиња, вклучително и „масовна изложеност поради преференцијален третман“ на ТикТок.

Платформата за социјални медиуми во кинеска сопственост постојано ги отфрли обвинувањата, велејќи дека ги спроведува сите мерки против изборните дезинформации.

Победникот од првиот круг на претседателските избори, крајнодесничарскиот популист Калин Георгеску, повика на прекин на војната во Украина, го негираше постоењето на Ковид-19, ги опиша двајца романски фашисти од времето на Втората светска војна како „национални херои“ и тврдеше дека во надворешните работи Романија ќе има корист од „руската мудрост“.

Паралелните избори се сметаат за клучни за идната насока на Романија, која досега беше сигурен сојузник во ЕУ и НАТО – и стратешки важни за западната поддршка за Украина – која во голема мера го избегна национализмот откако излезе од комунизмот во 1989 година. (Според агенциите)