Словачка ќе ги ограничува јазичките права на унгарското малцинство

Словачка би можела да биде на пат да загуби еден од нејзините главни сојузници: Унгарија.

Последниот амандман на Братислава на нејзиниот закон за јазици – кој ја ограничува употребата на јазиците на малцинствата, вклучително и унгарскиот – може да ги попречи инаку пријатните односи на двете земји.

Новиот нацрт-закон, кој протече во локалните медиуми, ќе ја забрани употребата на јазиците на малцинствата во јавниот превоз, во поштите или на менито во рестораните и ќе ги зголеми казните за непочитување на законот за 20 пати, до 15.000 евра.

Словачките опозициски политичари од партијата Слобода и солидарност (СаС) и унгарската партија Алијанса го критикуваат законот, посочувајќи дека тој ќе му наштети на туризмот, ќе ја намали конкурентноста на Словачка и ќе доведе до критики од ЕУ.

„Овој националистички, снобски закон ги ограничи и сè уште ги ограничува во многу случаи правата на граѓаните на Словачката Република слободно да шират и примаат информации на нивниот јазик и се меша во нивната слобода на водење бизнис“, рече пратеникот на САС, Рене Парак.

Според опозицијата, легислативата потсетува на владата во 1990-тите на поранешниот авторитарен премиер Владимир Мечиар, кој неславно ги поттикна антиунгарските чувства и прв го воведе законот за јазици. Советот на Европа, исто така, во последните години ја критикуваше Словачка дека продолжува да ги крши правата на нејзиното унгарско малцинско население.

Ако законот се усвои, односите меѓу двете земји – кои неодамна процветаа според заедничките надворешнополитички перспективи на унгарскиот премиер Виктор Орбан и словачкиот лидер Роберт Фицо – може брзо да се заледат.

Тоа не би било прв пат.

Уште во 2009 година, Словачка донесе сличен амандман со кој се казнуваа државните функционери за користење на јазиците на малцинствата, што предизвика дипломатски спор со Унгарија.

Заедно со десничарската националистичка Словачка национална партија (СНС) – со која партијата на Фицо ја делеше власта, исто како и сега – словачкиот лидер поттикна антиунгарско расположение, дури и му забрани на унгарскиот претседател да ја посети земјата. Тој, исто така, ги обвини Фидес и неговиот лидер Орбан, кој допрва требаше да стане премиер, дека се „закана“ за Словачка.

Две години подоцна, Орбан им понуди унгарско државјанство на малцинствата кои живеат во Словачка, поради што Фицо го забрани двојното државјанство.

Министерката за култура Мартина Шимковичова од СНС, која ја предводи најновата идеја за заострување на постоечкиот закон, ги негираше тврдењата дека законот е насочен против малцинствата, велејќи дека неговата цел е да го заштити словачкиот јазик.

Унгарскиот министер за надворешни работи Петер Сијарто рече дека добил „гаранција“ од претседателот на словачкиот парламент, Петер Жига, дека секоја идна промена на законот за јазици нема да ги ограничи правата на унгарското малцинство во Словачка.

„Да бидеме сигурни, ние сме во постојани консултации со неодамна избраното раководство на партијата што ги претставува Унгарците кои живеат во Словачка – Унгарската алијанса“, рече Сијарто на прес-конференцијата во понеделникот по неговиот состанок со Жига.

Коментарите на Сијарто сигнализираат дека Унгарија внимателно го следи амандманот. Доколку помине, се очекува да стапи на сила следното лето.

Јанош Фијала-Бутора, адвокат за човекови права со специјализација за етничките малцинства на Универзитетот во Голвеј, рече дека нацрт-законот е „загрижувачки“.

„Тоа строго ја ограничува употребата на јазиците на малцинствата, кои во случајот на Словачка најмногу значат употреба на унгарски“, рече тој.

„На пример, возачите на автобуси, кондуктери на возови, работниците во поштата, воопшто нема да можат да користат унгарски“, додаде Фијала-Бутора, објаснувајќи дека сите јавни знаци – на и во продавниците, рестораните, на улиците – ќе мора да имајте словачки текст прво и со поголем фонт, што значи дека многу унгарски текстови едноставно ќе се симнат.

Според последниот попис од 2021 година, околу 420.000 Унгарци живеат во Словачка, што сочинува околу 8 отсто од населението и претставува најголемо малцинство во земјата. (Политико)