Шумите мигрираат поради климатските промени

Во вториот дел од филмската трилогија „Господар на прстените“, насловена како „Двете кули“, армија од високи суштества слични на дрвја познати како Енти маршира во војна. Тие патуваат километри низ темни шуми за да стигнат до тврдината на злиот волшебник Саруман, каде што потоа фрлаат џиновски камења, се искачуваат преку ѕидовите и ја пробиваат браната за да го уништат непријателот.

Дрвја што се движат како Енти се вообичаен мотив во световите на научната фантастика и фантазијата. Само помислете на дрволикиот вонземјанин Грут од „Чувари на галаксијата“ кој лета со крилја направени од гранчиња, или дрвјата наречени Еверминс кои се борат против херојот Линк во видео играта „Легендата за Зелда: Солзи на кралството“. Исто така, постои врба од светот на Хари Потер која го удира секој што ќе се приближи премногу до неа.

Во споредба со овие фантастични суштества, дрвјата во нашите паркови и дворови изгледаат целосно неподвижни. Но, вистината е дека вистинските дрвја, па дури и цели шуми, постојано се движат. Само што го прават тоа неверојатно бавно, на начин што е речиси невозможно да се забележи со голо око, пишува Science News.

Невидливиот танц на дрвјата
Секое стебло се движи додека расте од семе до фиданка, инстинктивно посегнувајќи по сонцето. Ако никне на засенчено место, тој напор е уште поголем. Со бавно, но упорно продолжување на гранките во правец на сонцето, дрвјата се ориентираат за да фатат што е можно повеќе светлина. Овој феномен се нарекува фототропизам.

Корењата исто така се движат. Штом почувствува влага во почвата, дрвото почнува да ги турка своите корени кон тој извор на вода. Корените понекогаш можат да навлезат во бунари и водоводни цевки.

„Понекогаш дури и стигнуваат до одводи и тоалети“, вели Херардо Авалос, физиолог за растенија од Универзитетот во Костарика.

Миграција на цели шуми
Иако поединечните дрвја не можат да преминат река или да се искачат на планина, цели шуми можат. Но, климатските промени ги претвораат нивните патувања во опасна борба за опстанок.

„Дрвјата мигрираат отсекогаш“, вели Лесли Брант, еколог кој работел за Службата за шуми на САД. За време на последното ледено доба, додека огромна ледена покривка покривала поголем дел од денешна Канада и северна Америка, бројни видови дрвја нашле засолниште во потоплите, јужни региони. Како што северните живеалишта станувале постудени, семето напредувало на потоплиот југ. Така, сè повеќе млади дрвја никнувале на јужните рабови на шумите, додека постарите на север умирале. Шумите полека, но сигурно се движат кон југ, со брзина од приближно 100 до 500 метри годишно, објаснува Брант.

Сепак, климатските промени денес ги менуваат живеалиштата побрзо отколку што шумите можат да мигрираат. Зголемувањето на нивото на морето им се заканува на крајбрежните шуми низ целиот свет, повисоките температури во Канада го отежнуваат растот на белата смрека, а посувите услови на американскиот југозапад ги уништуваат боровите шуми.

„Дрвјата едноставно не можат да бидат во чекор со овие промени“, истакнува Брант. „Затоа луѓето им доаѓаат на помош и им помагаат да се преселат.“

Асистирана миграција како решение
Затоа, научниците прибегнуваат кон таканаречената асистирана миграција – садење семе во области каде што има поповолни услови за раст. Понекогаш дури и ги заменуваат видовите што повеќе не можат да се справат со новата средина со оние што се подобро адаптирани.

Во Минесота, Брант проучувал токму таков случај на бреговите на реката Мисисипи. Денес, областа е погодена од сè почести и моќни поплави, а инвазивните видови бубачки дополнително ги уништуваат шумите. Дрвјата што некогаш растеле таму, како што е сребрениот јавор, масовно умираат и тешко се регенерираат.

„Се обидуваме да ги замениме изгубените дрвја со видови што се поотпорни на денешната клима, како што се тополите и врбите“, објаснува Брант. „Нашата цел не е целосно да го промениме изгледот на шумата“, заклучува Брант, „бидејќи луѓето и нивните традиции се длабоко поврзани со постојните дрвја и се потпираат на нив“.