Што ќе поскапи поради нападот на Русија врз Украина

Одлуката на рускиот претседател Владимир Путин да ја нападне Украина би можела уште повеќе да ги зголеми цените во време кога инфлацијата веќе се зголемува најбрзо во последните децении.

Економистите се натпреваруваат да го проценат влијанието на нападот, кој може да ја предизвика најголемата војна во Европа од 1945 година. Малку е веројатно дека конфликтот ќе ја врати светската економија во рецесија, велат тие, но немирите на пазарот, заканата од санкции и потенцијалните нарушувања на снабдувањето веќе ги зголемуваат големопродажните цени на енергијата и некои земјоделски производи. Како резултат на тоа, потрошувачите ќе плаќаат повеќе за бензин и храна.

„Инфлацијата најверојатно ќе достигне врвот на повисоки нивоа отколку што предвидувавме пред само неколку дена“, рече Бен Меј, директор за глобално макро истражување во „Оксфорд економикс“, пишува Си-Ен-Ен .

Еве што би можело да поскапи ширум светот.

Нафта

Глобалните цени на нафтата скокнаа на над 105 долари за барел во четвртокот, достигнувајќи го највисокото ниво од 2014 година. Во САД цената на нафтата се приближи до 100 долари за барел. Ова ќе им го поскапи на возачите полнењето на резервоарот. Во Соединетите Држави, просечната цена на галон гас се искачи на 3,54 долари, од 3,33 долари пред еден месец и 2,66 долари во ова време минатата година.

Администрацијата на Бајден истражува начини да го ублажи растот на цените на бензинот, иако не е јасно колку може да се направи со оглед на високата побарувачка и ограничената понуда.

Расте и цената на природниот гас што се користи за затоплување на домови и во електростопанството. Референтната цена во Европа се зголеми за 29 отсто во четвртокот на 114,65 евра (127,80 американски долари) за мегават час, според Commodity Intelligence Services.

Тоа е под историскиот максимум постигнат пред Божиќ, но сепак ќе ги погоди џебовите ако цените останат високи. Банката на Америка претходно процени дека европските домаќинства ќе платат 650 евра (724 долари) повеќе за енергија оваа година, со што просечната потрошувачка ќе достигне 1.850 евра (2.061 американски долари).

Повисоките трошоци за енергија ќе ги зголемат трошоците и за компаниите. Авионското гориво ќе поскапи за авиокомпаниите, што потенцијално може да предизвика повисоки цени на авио билетите, додека енергетски интензивните производители, како што се производителите на челик, ќе бидат притиснати. Ова може да влијае на целата економија.

Храна

Глобалните цени на храната веќе беа блиску до највисокото ниво во последните 10 години. Сега, конфликтот меѓу Русија и Украина може да ги влоши работите.

Русија е најголемиот извозник на пченица во светот, додека Украина е значаен извозник на пченица и пченка. Тие извезуваат и растителни масла. Цените на пченицата во четвртокот скокнаа на највисоко ниво од 2012 година. Скокна и цената на пченката. Порасна и цената на сојата со која често се тргува заедно со пченката.

Египет и Турција се најголемите купувачи на руска пченица, но тие нема да бидат единствените погодени доколку доцнат испораките или санкциите го попречат извозот.

„Без разлика каде точно одат намирниците, јасно е дека ако општо има недостиг во светот, тогаш цената ќе се зголеми“, рече Меј.

Украина сè уште треба да извезе 15 милиони метрички тони пченка и помеѓу 5 и 6 милиони метрички тони пченица оваа сезона, според стоковиот аналитичар на Рабобанка, Мајкл Магдовиц.

Сега, клиентите како Кина се свртуваат кон Европа и САД за да ја пополнат празнината. Ако борбите се одолговлечат, ограничените залихи би можеле да станат уште поограничени.

„Ако имате долготраен конфликт, тогаш треба да најдете многу поголема сума“, рече Магдовиц.

Хелима Крофт, шеф на глобалната стратегија за стоки во RBC Capital Markets, рече дека ризикот од повисока инфлација на цените на храната „се чини акутен“ бидејќи Русија и Украина заедно сочинуваат 25 отсто од светскиот извоз на пченица, додека Украина сама учествува со 13 отсто од извозот на пченка.

Има уште еден потенцијален удар за земјоделците: Русија е најголемиот производител на амониум нитрат, клучна компонента на вештачките ѓубрива, додава РБЦ.

Американскиот секретар за земјоделство Том Вилсак во четвртокот рече дека европските потрошувачи би можеле да бидат поизложени на скокот на цените на храната отколку Американците.

Метали

Цената на металите што се користат во широк спектар на производи за широка потрошувачка расте бидејќи инвеститорите ги разгледуваат последиците од инвазијата и размислуваат дали санкциите би можеле да влијаат на залихите.

„Русија е главен производител на метали, вклучувајќи алуминиум и никел, а исто така е значаен производител на бакар. „Пазарните извори веруваат дека наскоро може да биде сигурно дека построгите санкции наметнати на трговијата со Русија би можеле дополнително да ги намалат залихите на глобалните пазари кои се веќе тесни“, велат аналитичарите на S&P Global Platts.

Цените на алуминиумот во Лондон скокнаа на рекордно високо ниво во четвртокот.

Руската Русал, која претходно беше санкционирана од САД, е еден од најголемите светски производители на алуминиум. Доколку се воведат нови казни, тоа може да доведе до вртоглав скок на цените.

Цените веќе се зголемени бидејќи топилниците во Европа мораа да го намалат производството поради зголемените трошоци за електрична енергија. Дури и ако Русал не биде санкциониран, најновиот скок на цените на енергијата може да ја влоши ситуацијата.

Металите како алуминиумот се користат во илјадници производи ширум светот, од конзерви за храна и пијалоци до возила и електроника.