Шокантна победа на крајната десница на изборите во Холандија

Антиисламскиот, евроскептичен радикал Герт Вилдерс веројатно ќе биде шокантниот победник на изборите во Холандија.

Во драматичен резултат што ќе ја потресе европската политика, неговата Партија на слободата (ПВВ) треба да освои околу 35 од 150 места во парламентот – повеќе од двојно од бројот што го освои на изборите во 2021 година, според излезните анкети.

Алијансата на лабуристите и зелените на Франс Тимерманс се најде на второто место, освојувајќи 25 места – голем скок од сегашните 17. Дилан Јешилгоз, наследничката на премиерот во заминување Марк Руте како шеф на централнодесничарската ВВД, е на пат да освои 24 места, со загуба од 10, според излезната анкета на Ипсос за националниот радиодифузер НОС.

Победата на Вилдерс ќе ја стави Холандија на патот – потенцијално – за драматично менување на насоката, по четирите последователни центристички влади на Руте. Прашањето сега, сепак, е дали која било друга партија ќе му се придружи на Вилдерс за да формираат коалициска влада, со оглед на тоа што и покрај тоа што ќе се појави како најголема партија, тој нема да има вкупно мнозинство во парламентот.

Додека во заднина течеше музиката на „Роки“, Вилдерс со широка насмевка ги поздрави своите поддржувачи во кафуле на холандскиот брег. „Гласачите зборуваа вечерва и рекоа дека им е доста“, рече тој.

„Ќе се погрижиме холандските гласачи повторно да бидат на прво место“, рече тој во класичниот говор на ПВВ, велејќи дека партијата сака да работи на спречување на „цунамито на азилот“, ставајќи повеќе пари во паричниците на луѓето и подобра безбедност.

Тој им подаде рака на другите партии, велејќи дека сега е време да работат заедно и да дојдат до одговори. Вилдерс рече дека неговата партија ќе бара „решенија кои одговараат на уставот“.

Неговата антиисламска реторика, сепак, сè уште е многу дел од програмата на ПВВ за владата. Партијата сака да ги забрани џамиите и Куранот и да ги забрани исламските шамии во владините згради. Вилдерс е исто така тврдокорен евроскептик, повикувајќи на таканаречен референдум за „Негзит“ за напуштање на ЕУ.

„Оваа излезна анкета е историска; тоа е најголемата промена што некогаш сме ја виделе во Холандија“, изјави политикологот Том ван дер Меер за националната телевизија НОС.

Според Ван дер Меер, три работи може да ја објаснат неочекуваната победа на Вилдерс. „Прво, имаме центарски кабинет веќе 11 години. Како одговор на тоа, гласачите главно отидоа на крилата. Второ, миграцијата беше голема тема и гласачите брзо размислуваат за ПВВ кога ќе помислат на тоа прашање. На крајот, лидерот на ВВД, Јешилгоз, ја отвори вратата за ПВВ како коалициски партнер. Во Холандија, луѓето долго време бараат партија која е поекстремна од ВВД, но може да владее. Сега таа врата на ПВВ е отворена, ја најдоа“.

Иако Вилдерс освои најмногу пратенички места, тешко дека ќе заврши како премиер.

Јешилгоз во вторникот рече дека ја отфрла можноста да го поддржи Вилдерс како премиер доколку тој освои најмногу пратеници. И Питер Омцихт, чија новоформирана партија се предвидува да освои 20 пратенички места, ја отфрли можноста воопшто да ги здружи силите со Вилдерс, велејќи дека неговата антиисламска политика е против слободата на изразување и религијата што се содржани во холандскиот устав. Тимерманс, исто така, цврсто се постави против поддршката на Вилдерс.

ПВВ на Вилдерс ја одржува забавата за изборната кампања во мало кафуле во Шевенинген, град на плажа веднаш до Хаг. Малата просторија во која се одржува забавата експлодираше во овации кога беше објавена првата излезна анкета.

Резултатот е голем шок и за функционерите на ПВВ. Местото на забавата на изборната ноќ беше пронајдено само пред три дена, откако Вилдерс направи неочекуван пораст во анкетите.

Во збирното место на коалицијата на лабуристите и зелените во Амстердам владееше мачно расположение по објавувањето на првата излезна анкета. „Ова е апсолутно шокантно. Не знам што да кажам“, рече Марк Шилдерман, долгогодишен член на партијата ПвдА (лабуристите).

„Не можам да верувам дека речиси една четвртина од оваа земја гласала за партија што оди против нашите уставни права“, рече тој, мислејќи на ветувањата на Вилдерс за затворање на џамиите и забрана на Куранот во Холандија.

Членовите на ВВД, во преполната просторија на терминалот Фокер во Хаг, беа шокирани по објавувањето на првата излезна анкета. „Очекував резултатите да бидат поблиски“, рече Јелеке ван Рантвијк (44) од Хаг. „Мислев дека ВВД ќе изгуби места – тоа не е шок ако сте на власт 13 години. Но, ПВВ е шок: 35 гласа наспроти 23. Но, никој не сака да оди со него“.

Барт де Барт (35) од Хаг, рече: „Чувството е како кога победи Трамп. Никогаш не го очекувавме тоа. Луѓето кои гласаа за него се губитници на глобализмот, но тој нема да направи ништо за нив. Ако ги затвориме границите, ќе изгубиме работни места“.

Еден човек прв во Европа прв ја покажа радоста од изборните резултати во Холандија – Виктор Орбан. Тој побрза да му ја честита победата на герт Вилдерс. „Ветриштата на промената се овде“, напиша унгарскиот премиер.