Санкциите ја погодија руската економија, иако Путин го тврди спротивното

Речиси два месеци по руско-украинската војна, Кремљ презеде извонредни чекори за да ја затапи економската контраофанзива од Западот. Додека Русија може да објави некои симболични победи, целосното влијание на западните санкции почнува да се чувствува на многу реални начини.

Додека Западот се придвижи да го прекине пристапот на Русија до нејзините девизни резерви, да го ограничи увозот на клучни технологии и да преземе други рестриктивни активности, Кремљ започна некои драстични мерки за заштита на економијата. Тие вклучуваат зголемување на каматните стапки до 20%, воведување контрола на капиталот и принудување на рускиот бизнис да го претвори својот профит во рубли.

Како резултат на тоа, вредноста на рубљата се опорави по првичното паѓање, а минатата недела централната банка промени дел од зголемувањето на каматните стапки. Рускиот претседател Владимир Путин се почувствува охрабрен и објави – евоцирајќи слики од Втората светска војна – дека земјата го издржа „блицот“ на санкциите на Западот.

„Владата сака да прикаже слика дека работите не се толку лоши како што се всушност“, вели Мајкл Алексеев, професор по економија на Универзитетот во Индијана, кој ја проучувал руската економија во нејзината транзиција по распадот на Советскиот Сојуз.

Меѓутоа, повнимателниот поглед покажува дека санкциите ја нагризуваат руската економија:

– Земјата влезе во својата најголема инфлација во последните две децении. Росстат, државната агенција за економска статистика, рече дека инфлацијата минатиот месец достигна 17,3%, што е највисоко ниво од 2002 година. За споредба, Меѓународниот монетарен фонд очекува потрошувачките цени во земјите во развој да пораснат за 8,7% оваа година, од 5,9% минатата година.

– Некои руски компании беа принудени да се затворат. Неколку извештаи велат дека производител на тенкови морал да го прекине производството поради недостаток на делови. Американските власти го посочуваат затворањето на авто-фабриките на „лада“ – бренд направен од руската компанија „Автоваз“ и во мнозинска сопственост на францускиот производител на автомобили „Рено“ – како знак на ефектуирање на санкциите.

– Градоначалникот на Москва вели дека градот гледа загуба на 200.000 работни места од странски компании кои ги затвораат своите операции. Повеќе од 300 компании се повлекоа, а меѓународните синџири на снабдување главно се затворија откако компанијата за контејнери „Маерск“, УПС, ДХЛ и други транспортни фирми ја напуштија Русија.

– Русија се соочува со историски неисполнување на обврзниците, што најверојатно ќе ја замрзне земјата од должничките пазари со години.

Во меѓувреме, официјални лица од американското Министерство за финансии и повеќето економисти бараат трпение велејќи дека на санкциите им требаат месеци за да имаат целосен ефект. Ако Русија не може да добие соодветни количества капитал, делови или залихи со текот на времето, тоа ќе предизвика затворање на уште повеќе фабрики и бизниси, што ќе доведе до поголема невработеност.

Потребна беше речиси цела година откако Русија беше санкционирана поради заземањето на украинскиот полуостров Крим во 2014 година, бидејќи нејзините економски податоци покажаа знаци на вознемиреност, како што се повисока инфлација, пад на индустриското производство и забавување на економскиот раст.

„Работите што треба да ги бараме за да видиме дали санкциите функционираат, искрено, сè уште не се лесно да се видат“, рече Дејвид Фелдман, професор по економија во „Вилијам и Мери“ во Вирџинија. „Ќе ја бараме цената на стоките, количината на стоки што ја произведуваат и квалитетот на стоката. Последното е најтешко да се види и веројатно последно ќе се појави“.

Транспарентноста за тоа како санкциите влијаат на руската економија е ограничена, а најголемиот сектор на Кремљ – нафтата и гасот – е во голема мера неоптоварен поради европската, кинеската и индиската зависност од руската енергија.

Бенџамин Хилгенсток и Елина Рибакова, економисти од Институтот за меѓународни финансии, процениле во извештајот објавен минатиот месец дека доколку Европската унија, Велика Британија и САД ја забранат руската нафта и природен гас, руската економија може да се намали за повеќе од 20 отсто оваа година. Тековните проекции предвидуваат намалување од 15%.

Додека ЕУ се согласи да го забрани рускиот јаглен до август и разговара за санкциите за нафтата, досега немаше консензус меѓу 27-те земји за запирање на нафтата и природниот гас. Европа е многу повеќе зависна од руските испораки отколку Велика Британија и САД, кои ја забранија или постепено ја исфрлаат руската нафта. Во меѓувреме, Русија добива 850 милиони долари дневно од Европа за својата нафта и гас.

САД и нивните сојузници тврдат дека се обиделе да ги прилагодат санкциите за да влијаат на способноста на Русија да води војна и финансиски да ги погодат оние во највисоките ешалони на власта, додека секојдневните Руси во голема мера ги оставиле незасегнати.

Но, Русите забележаа скок на цените, особено на шеќерот и зеленчукот.

Локалните новински сајтови во различни руски региони во последниве недели објавија дека повеќе продавници се затворени во трговските центри откако западните компании и брендови ги прекинаа активностите или се повлекоа од Русија, вклучувајќи ги „Старбакс“, „Мекдоналдс“ и „Епл“.

Кремљ и неговите сојузници на социјалните мрежи постојано укажуваат на закрепнувањето на руската рубља како знак дека западните санкции не функционираат. Рубљата падна на околу 150 за долар во раните денови на војната, но се врати на околу 80 за долар, приближно каде што беше пред инвазијата. Мерачот на неделната инфлација на Росстат покажа забавување на инфлацијата, но тоа не е изненадувачки откако централната банка ги зголеми каматните стапки многу брзо.

Руската централна банка ја удвои својата референтна каматна стапка за да го задржи падот на вредноста на рубљата и да го запре банкарското работење. Ја намали стапката на 17% од 20% овој месец и сигнализираше дека може дополнително да ја намали.

Руската должничка криза од доцните 1990-ти беше делумно предизвикана од активната одбрана на вредноста на валутата од страна на Кремљ.

Претставниците на Министерството за финансии на САД го отфрлија значењето на закрепнувањето на рубљата.

„Руската економија навистина се тресе од санкциите што ги воведовме“, рече секретарот за финансии Џенет Јелен, додавајќи дека вредноста на рубљата е вештачки надуена со интервенција на централната банка.

Дали и како Русија ќе победи во економската војна ќе се сведе на тоа дали Кремљ може да поттикне поделба на Запад, што ќе предизвика санкциите да станат непроменети и помалку ефективни. Во исто време, Русија ќе има време да развие алтернативи за стоки до кои повеќе не може да пристапи, концепт познат како замена на увозот.

Гледајќи наназад на санкциите од 2014 година, Конгресната служба за истражување во јануари рече дека влијанието врз Русија било скромно само затоа што САД ефективно дејствувале сами. Овој пат има повеќе меѓународни актери.

Но, Алексеев, професор на Универзитетот во Индијана, гледа една очигледна празнина.

„Се додека Русија може да продолжи да продава нафта и гас, тие ќе се провлекуваат низ ова“, рече тој. (АП)