Прекрасниот ум на Емануел Макрон

Седејќи и излежувајќи се со Емануел Макрон во раскошната соба на францускиот Air Force One, го прашав францускиот претседател кому му се доверува. Со кого ги споделува своите најдлабоки чувства кога товарот на функцијата го оптоварува?

На почетокот изгледаше дека не го разбира моето прашање. За да му помогнам, ја предложив можеби неговата сопруга и поранешна професорка по драма во средно училиште, Брижит? Неговиот советник за медиуми кој седеше спроти нас ја сакаше оваа идеја и со нетрпение го охрабри да ја поддржи. Наместо тоа, Макрон одговори прилично омаловажувачки. По уште една долга пауза и многу размислување, тој конечно го погоди одговорот – „ со себе“, рече тој.

Го придружував Макрон и неговата делегација во Кина во април минатата година во официјална државна посета, за време на која поминав многу часови во присуство на претседателот и неговите најблиски советници и направив две одделни интервјуа  во кабинетот на неговиот авион. Неколкумина од неговата свита отворено ми зборуваа за претседателот и неговата личност, со разбирање дека нема да бидат јавно идентификувани.

Минатиот месец, по големиот пораз на изборите за Европскиот парламент, Макрон ги шокираше дури и своите најблиски советници со распишување предвремени избори, а јас се потсетив на она што го научив за него на тоа патување. Речиси целосно потпирајќи се на сопствениот совет, неверојатно непопуларниот претседател направи голема коцка, со која ја фрли земјата во хаос.Во неделата, со рекордна излезност, Французите им пркосеа на анкетите кои сугерираа дека екстремната десница ќе биде најголемата сила во парламентот на земјата. Наместо тоа, левичарскиот сојуз кој вклучува голем контингент парламентарци од крајната левица собра најмногу места.Резултатот ја остава центристичката коалиција на Макрон во распаѓање, губејќи околу една третина од своите места и на пат за далечно второ место во парламентот. Франција сега е политички повеќе поделена отколку што беше со децении.

Ако луѓето со кои разговарав на моето патување во Кина се во право, пресудата донесена од францускиот народ мора да биде поразителна на одредено ниво за претседател кој – откако во 2022 година стана првиот во две децении кој обезбеди втор мандат – изгледаше дека се убедил себеси дека неговата дрскост, неговата моќ на заведување и неговото камелеонско шоу  ќе го извлечат од секаква политичка туршија.

„Макрон не слуша никого“, ми рече еден од неговите најблиски советници на патувањето во Кина минатата година. „И тој навистина мрази да губи“.

„Тој е голем заводник, сака да ги заведе сите“, вели друг член од потесниот круг. „Но, поголемиот дел од Франција има лична, насилна омраза кон него… тој е премногу млад, премногу убав и премногу бистар за многу Французи – и во нашата ДНК е да сакаме да го обезглавиме нашиот лидер“.

„Тој навистина длабоко треба да биде сакан“, рече друг, веднаш по слушањето на претседателот додека се опуштивме со пијалоци на крстарење по река низ јужниот кинески град Гуангжу.

Но, Макрон може малку да се утеши со тоа што ја спречи крајно десничарската Марин Ле Пен да победи. И, тој сè уште останува централен лик во драмата на француската политика. Францускиот претседател е навистина волшебен лик, и не само за политичките глупаци. Еден мој пријател психијатар е подеднакво опседнат со човекот чии советнициза односи со јавноста го опишуваат како мајстор на комплексот пенси – со други зборови, сложен ум. Тие обично го сметаат за „крал филозоф“, на некој начин вундеркинд. Мојот пријател повеќе го гледа во едиповска, нарцисоидна смисла.

Макрон со бразилскиот лидер Лула во Амазон

Лично, Макрон е магнетски шармантен – убав мал маж, со невообичаено големи раце и продорен поглед.Секојпат кога претседателскиот авион се подготвуваше за полетување минатата година, тој одеше горе-долу по должината на Ербас А330 поздравувајќи и разговарајќи со секој член на неговата делегација, вклучувајќи го и персоналот за чекање, па дури и тројцата ситни новинари (вклучувајќи ме и мене).

„Тој е многу љубезен и колку повеќе му се приближувам, толку повеќе сум импресиониран од него“, ми рече еден член од неговите најблиски кругови. Но, „ тој речиси и да нема пријатели, никој од нив не е постар и веројатно 80 проценти од нив се машки; тој се опкружува со советници кои се сите млади луѓе и сите се фасцинирани од него“.

Оддалеку, тој наликува како пластичен Наполеон, ерсац Шарл де Гол, војникот, државникот и архитект на повоената француска демократија.

„Тој ја има имагинацијата на Де Гол, но ништо од гравитацијата“, ми рече пред неколку недели една личност која тесно соработуваше со Макрон кога тој беше инвестициски банкар на Ротшилд. „Можеби распишувањето на предвремените избори беше вистинскиот политички инстинкт, но нема да функционира поради една голема причина – Макрон го мразат во  Франција со злобна страст“.

Во него се крие макронскиот парадокс – тој се гледа истовремено како глобален државник со голема визија и желно кутре очајно за љубов.Тој е човек со меѓуѕвездено его кој е длабоко несигурен, љубезна, шармантна и топла личност без речиси никакви пријатели, политичар кој не може да се поврзе  со француската јавност. Зошто луѓето, особено „народот“ на Франција, го мразат толку многу? Како што вели еден од моите колеги експерт, тој е чудак – се гледа како арогантен, елитист, неповрзан и странец за Французите.

Започнува со неговиот неортодоксен однос со Брижит. Тие се запознале преку работилница за училишна игра кога тој бил 15-годишен ученик, а таа била мажена 39-годишна учителка со три деца. Тие се венчаа во 2007 година, кога тој имаше 29, а таа 54. На неговата страница на Википедија, под списокот за семејство, има само две имиња: Брижит Макрон и „Немо (куче)“.

Францускиот електорат е навикнат неговите претседатели да бидат семејни луѓе, но и да имаат љубовници,  вонбрачни деца, жестоки афери. Тие не го презираа поранешниот претседател Франсоа Оланд затоа што имаше афера со гламурозната француска актерка и филмска продуцентка Жули Гаје – инцидентот веројатно го подобри имиџот на шмекерот Оланд. Тие го презираа затоа што изгледаше смешно кога го фотографираа како вози мал скутер со непријатна кацига на глава. Ништо не е полошо од тоа да изгледате смешно во очите на француските гласачи.

И, иако Макрон можеби не изгледа смешен пред француската публика, тој често изгледа лажен и неискрен.Тој некако изгледа малку помалку од човек, малку премногу совршен, како хуманоиден робот кој малку погрешно го сфаќа човечкиот дел – концепт познат во роботиката и компјутерската анимација како „неизвесна долина“, пто предизвикува нелагодност, па дури и одбивност кај гледачот.Навистина, понекогаш може да изгледа како да го игра ликот на претседателот на Франција, комплетиран со фотосесии – неизбричен во воена качулка како очигледна имитација на украинскиот претседател Володимир Зеленски, или однесен во тешка торба на интензивна боксерска сесија.

„Сè е чин“, рече неодамна мојот пријател психијатар. „Тој секогаш  позира; психологијата на тоа е фасцинантна и вознемирувачка“.

На патувањето во Кина минатата година, имаше еден висок, воен преставник кој одеше секаде со претседателот и кој седеше до мене во авионот. Отпрвин, претпоставував дека тој е војникот одговорен за францускиот нуклеарен „фудбал“ – актовката со алатките за претседателот да изврши нуклеарен напад.Но, не долго во патувањето, сфатив дека неговата работа е всушност да се грижи за гардеробата на Макрон и да ги менаџира неговите многубројни промени на  облеката.На тричасовниот лет помеѓу Пекинг и Гуангжу, забележав најмалку три промени на костимот – од свечено одело кога се качивме, преку дуксер со „French Tech“ на предниот дел, до различен костум кога излеговме од авионот. Како желен студент кој се обидува да ја импресионира својата прекрасна професорка по драма, неговите промени на костими меѓу сцените беа придружени со промени во однесувањето, реторичкиот стил и говорот на телото.Од поформален прием со француската заедница во Пекинг до релаксиран настап во уметничка галерија, до обиколка на универзитетскиот кампус во јужна Кина, каде што беше пречекан како рок-ѕвезда („Неверојатно е колку го сакаат; тој не можеше да стапне во француски кампус овие денови“, ми рече еден од неговата придружба) – Макрон играше различен лик во секој амбиент.

Најстрашната промена на карактерот дојде на свечената церемонија со кинескиот лидер Кси Џинпинг во Големата народна сала на плоштадот Тјенанмен во Пекинг. Макрон излезе на сцената и изгледаше  речиси загрчено. Кинескиот диктатор зборуваше само осум минути, читајќи привиден, подготвен говор од парче хартија. Потоа дојде редот на Макрон; без белешки, зборувајќи директно со Кси во високо перформативен, речиси предавачки стил кој јасно беше насочен кон камерите и кон сите Французи кои гледаа.

На придружбата на министрите им стануваше сè понепријатно додека говорот продолжи: 10 минути, 15 минути… Кси, кој во кинескиот систем се третира како современ император, бесно трепкаше и изгледаше како штотуку да проголтал особено штетна жаба. На околу 21 минута, тој испушти јасна звучна воздишка – интензивна нетрпеливост извира од секоја пора на неговото тело.Изгледаше дека Макрон не е свесен. Неговиот говор траеше три пати подолго од говорот на Кси – непростливо прекршување на протоколот во кинескиот систем, особено затоа што дојде од лидерот на поранешна колонијална, варварска земја која сега западна во тешки времиња. До крајот, министрите на Кси не можеа да го задржат своето вознемирено мрморење и нервоза.

„Макрон нема да ви дозволи да излезете од состанок додека не се убеди дека успеал да ве убеди, дека го убедил со кого и да зборува“, рече еден од неговите најблиски кругови.Проблемот е во тоа што неговото инсистирање лесно може да резултира со контраефект. За време на патувањето во Кина „неговите советници му рекоа да зборува со почит и понизност со Кси Џинпинг, но тоа е доста тешко за секој претседател на Франција“, ми рече еден висок функционер вклучен во патувањето. „Тој ги кажа зборовите на почит, но Кси не ги толкуваше така“.

Донкихотските напори да се убедат другите светски лидери се тема која се повторува за Макрон. Со поранешниот американски претседател Доналд Трамп, неговиот обид за шарм офанзива – комплетирана со воени паради и перверзно ригорозни ракувања – на почетокот изгледаше како да функционира, но на крајот резултираше со контраефект.

„Многу го мразеше Трамп“, ми рече еден близок советник. „Беше премногу самоуверен дека може лично да го шармира, и тоа не успеа“.

„Франција до последен момент веруваше дека Путин нема да ја нападне Украина“, ми рече кон крајот на минатата година еден висок функционер на Европската унија со пристап до највисоките разузнавачки брифинзи.

Напумпан од дрскост и презир кон разузнавачките информации од САД и другите европски лидери, па дури и од неговите сопствени дипломати, Макрон отиде во Москва за да го заведе рускиот диктатор да отстапи.Наместо тоа, тој беше третиран со понижувачко третирање на крајот од извонредно долгата маса.

„Путин беше уште еден неуспешен проект“, ми рече еден од неговите советници.

На патувањето во Кина, една од работите што најмногу ме погоди беше тоа како Макрон се справуваше со работите со малку или никаков придонес од француската дипломатска служба или некој со длабоко знаење и експертиза за Кина на Кси Џинпинг.Кинескиот комунистички систем има легии од експерти кои подготвуваат обемни тактички брифинзи за Кси да може да добие предност во каква било интеракција со странски влади. Тие подготвуваат опширни психолошки профили за лидерите како Макрон, за да може Кси да знае кога да ласка и кога да се заканува.

„Мислам дека [Кси] повеќе ја гледа Франција како водечка сила“, ми рече Макрон во едно од нашите интервјуа. „А што се однесува до лидерите кои траат… тој ги почитува. И затоа ја разбира нашата логика на градење стратешка, финансиска и воена автономија“.

За кинеската Комунистичка партија, ова се зборови на корисен идиот. Макрон не е идиот – далеку од тоа – но никој не може да биде најпаметниот човек на светот на секоја тема. Сосема ми беше јасно дека тој не е подготвен за ласкањето и манипулациите по кои е познат кинескиот систем.Исто така, беше јасно дека неговата очајна желба да биде сакан од публиката го натера да направи големи отстапки пред тоталитарниот диктатор.

Добро подготвениот Кси лесно играше на „стратегискиот нарцизам“ на Макрон (како што сакаат да го нарекуваат американските дипломати) за да извлече секакви реторички отстапки, вклучително и за клучната тема Тајван – демократска, самоуправувана нација која Пекинг се заканува да ја апсорбира. Со сила.Истите недостатоци на карактерот што ги видов одблизу во Кина, ги доведоа Макрон и француската нација до овој критичен момент.

Заклучен со мала група душмани, тој ја донесе судбоносната одлука да свика предвремени избори без да се консултира со никого освен со себе – уште една смела коцка која му доликува на неговата улога од соништата на смел, херојски претседател на Франција. Во тој процес, тој го доведе огорченото француско гласачко тело кон екстремната десница и екстремната левица. Дури и ако може да формира функционална влада во наредните денови и недели, тој ја остави француската политика длабоко поделена.

Во минатото, главниот став на Макрон за електоратот беше дека само со избирање на него и неговата партија ќе го избегнат она што тој го опишува како ужас на екстремно десничарската влада на неофашисти.Можеби овој пат го избегна тој исход, но дополнително ја растури Франција и ја остави земјата уште поневладелива.Мојот силен впечаток е дека Макрон останува желниот студент по драма кој се обидува да ја заведе целата публика за која настапува. Кога не ја добива љубовта што ја посакува, тој пробува поинаков карактер, поинаква изведба.

-Вие (публиката) не ме сакате? Па, како да глумам дека сум Зеленски? Дека сум  Де Гол? Што е со предвремените избори?

Еден близок советник ми рече дека Макрон речиси никогаш не спие и се чувствува затворен во Елисејската палата, официјалната резиденција на францускиот претседател во центарот на Париз. Така сам шета ноќе низ градот.Поради некоја причина, не можам да ја извадам оваа слика од мојот ум – осамениот шпион кој никој не го разбира, кој не слуша никого освен себе, талка по убавите улици на Париз во темнина, играјќи ја трагичната фигура на загрозениот претседател на Франција. (Политико)