Последните часови на Асад во Сирија: измама, очај и бегство

Башар ал Асад речиси никому не му се доверуваше за неговите планови да избега од Сирија додека неговото владеење пропаѓаше. Наместо тоа, помошниците, службениците, па дури и роднините биле измамени или држени во незнаење, изјавија за Ројтерс повеќе од десетина луѓе со знаење за настаните.

Неколку часа пред да побегне во Москва, Асад на состанокот на околу 30 началници на армијата и безбедноста во Министерството за одбрана во саботата уверуваше дека руската воена поддршка е на пат и ги повика копнените сили да се воздржат, според командант кој бил присутен и побара анонимност да зборува за брифингот.

И цивилниот персонал не знаеше ништо повеќе.

Асад во саботата, кога завршил со работа, му рекол на својот шеф на претседателската канцеларија дека си оди дома, но наместо тоа се упатил кон аеродромот, според помошник од неговиот близок круг.

Тој, исто така, се јавил на својата советничка за медиуми, Бутаина Шабан, и ја замолил да дојде во неговиот дом за да му напише говор, рече помошникот. Таа пристигнала и открила дека нема никој.

„Асад дури и не даде последен став. Тој дури и не ги собра сопствените трупи“, рече Надим Хури, извршен директор на регионалниот тинк-тенк Арапската иницијатива за реформи. „Тој препушти своите поддржувачи да се соочат со сопствената судбина.

Ројтерс не беше во можност да стапи во контакт со Асад во Москва, каде што доби политички азил. Интервјуата со 14 луѓе запознаени со неговите последни денови и часови на власт прикажуваат слика на лидер кој бара помош однадвор за да го продолжи своето 24-годишно владеење пред да се потпре на измама и тајност за да планира неговото излегување од Сирија во раните утрински часови во неделата.

Повеќето од изворите, меѓу кои има соработници од потесниот круг на поранешниот претседател, регионални дипломати и безбедносни извори и високи ирански функционери, побараа нивните имиња да бидат скриени за слободно да разговараат за чувствителни прашања.

Според тројца соработници, Асад дури и не го информирал својот помлад брат, Махер, командант на елитната 4. оклопна дивизија на армијата, за неговиот план за излез. Махер летал со хеликоптер во Ирак, а потоа во Русија, рече еден од луѓето.

Братучедите на Асад по мајка, Ехаб и Ејад Махлуф, беа на сличен начин оставени кога Дамаск падна во рацете на бунтовниците, според сириски соработник и либански функционер за безбедност. Двајцата се обиделе да побегнат со автомобил во Либан, но на пат биле во заседа од бунтовниците кои го застрелале Ехаб и го раниле Ејад, велат тие. Немаше официјална потврда за смртта и Ројтерс не беше во можност независно да го потврди инцидентот.

Самиот Асад побегна од Дамаск со авион во неделата, 8 декември, летајќи под радарот со исклучен транспондер на авионот, изјавија двајца регионални дипломати, бегајќи од канџите на бунтовниците кои упаднаа во главниот град. Драматичното излегување стави крај на неговото 24-годишно владеење и на половина век непрекината моќ на неговото семејство и нагло ја прекина 13-годишната граѓанска војна.

Тој полета до руската воздухопловна база Хмејмим во сирискиот крајбрежен град Латакија, а оттаму за Москва.

Потесното семејство на Асад, сопругата Асма и нивните три деца, веќе го чекаа во руската престолнина, според тројца поранешни блиски соработници и висок регионален функционер.

Видеата од домот на Асад, снимени од бунтовниците и граѓаните кои се насобраа во претседателскиот комплекс по неговиот лет и објавени на социјалните мрежи, сугерираат дека тој избрал напрасно бегство, подготвувајќи зготвена храна оставена на шпоретот и неколку лични работи оставени зад себе, како семејни фото-албуми

РУСИЈА И ИРАН: НЕМА ВОЕНО СПАСУВАЊЕ

Нема да има воено спасување од Русија, чија интервенција во 2015 година помогна да се сврти бранот на граѓанската војна во корист на Асад, или од неговиот друг верен сојузник Иран.

Ова му беше јасно на сирискиот лидер во деновите пред неговото заминување, кога тој побара помош од различни страни во очајната трка да се држи до власта и да ја обезбеди својата безбедност, според луѓето со кои разговараше Ројтерс.

Асад ја посети Москва на 28 ноември, еден ден откако сириските бунтовнички сили ја нападнаа северната провинција Алепо и молскавичното напредување низ земјата, но неговите молби за воена интервенција не беа слушнати во Кремљ, кој не сакаше да интервенира, изјавија тројца регионални дипломати.

Хади ал-Бахра, шефот на главната сириска опозиција во странство, рече дека Асад не им ја пренел реалноста на ситуацијата на соработниците дома, цитирајќи извор од блискиот круг на Асад и регионален функционер.

„Тој им кажа на своите команданти и соработници по неговото патување во Москва дека доаѓа воена поддршка“, додаде Бахра. Ги лажеше, пораката што ја доби од Москва беше негативна.

Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, изјави за новинарите во средата дека Русија потрошила многу напор во стабилизирањето на Сирија во минатото, но нејзиниот приоритет сега е конфликтот во Украина.

Четири дена по тоа патување, на 2 декември, иранскиот министер за надворешни работи Абас Аракчи се состана со Асад во Дамаск. Во тоа време, бунтовниците од исламистичката група Хајат Тахрир ал-Шам (ХТС) ја презедоа контролата врз вториот по големина сириски град Алепо и се пробиваа кон југ додека владините сили се распаѓаа.

Асад бил видно вознемирен за време на состанокот и признал дека неговата армија е премногу ослабена за да направи ефективен отпор, изјави за Ројтерс висок ирански дипломат.

Сепак, Асад никогаш не побарал Техеран да распореди сили во Сирија, според двајца високи ирански функционери кои рекоа дека разбира дека Израел може да искористи каква било таква интервенција како причина да ги таргетира иранските сили во Сирија или дури и самиот Иран.

АСАД СЕ СООЧУВА СО СОПСТВЕНИОТ ПАД

Откако ги исцрпи своите опции, Асад конечно ја прифати неизбежноста на неговиот пад и реши да ја напушти земјата, ставајќи крај на династичкото владеење на неговото семејство кое датира од 1971 година.

Тројца членови на внатрешниот круг на Асад изјавија дека тој првично сакал да побара засолниште во Обединетите Арапски Емирати, бидејќи бунтовниците ги зазедоа Алепо и Хомс и напредуваа кон Дамаск.

Тие рекоа дека тој бил одбиен од Емиратите кои се плашеле од меѓународна реакција за засолништето на личност која подлежи на американски и европски санкции за наводна употреба на хемиско оружје во задушување на бунтовниците, обвинувања кои Асад ги отфрли како измислица.

Сепак, Москва, иако не сакаше воено да интервенира, не беше подготвена да го напушти Асад, според руски дипломатски извор кој сакаше да остане анонимен.

Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров, кој присуствуваше на форумот во Доха во Катар во саботата и неделата, ги предводеше дипломатските напори за обезбедување на безбедноста на Асад, ангажирајќи ги Турција и Катар да ги искористат своите врски со ХТС за да обезбедат безбеден излез на Асад во Русија, изјавија двајца регионални претставници.

Еден западен безбедносен извор рече дека Лавров направил „сѐ што можел“ за да обезбеди безбедно заминување на Асад.

Катар и Турција направија договори со ХТС за да го олеснат излегувањето на Асад, рекоа тројца од изворите, и покрај официјалните тврдења на двете земји дека немале контакти со ХТС, која САД и ОН ја прогласија за терористичка организација.

Москва, исто така, се координираше со соседните држави за да се осигура дека рускиот авион кој го напушта сирискиот воздушен простор со Асад во него нема да биде пресретнат или гаѓан, рекоа тројца од изворите.

Министерството за надворешни работи на Катар не одговори веднаш на прашањата за заминувањето на Асад, додека Ројтерс не беше во можност да контактира со ХТС за коментар. Претставник на турската влада рече дека немало руско барање за користење на турскиот воздушен простор за летот на Асад, иако не се осврна на тоа дали Анкара соработувала со ХТС за да го олесни бегството.

Последниот премиер на Асад, Мохамед Џалали, изјави дека телефонски разговарал со неговиот тогашен претседател во саботата вечерта во 22,30 часот.

„Во нашиот последен повик, му кажав колку е тешка ситуацијата и дека има огромно раселување (на луѓе) од Хомс кон Латакија… дека има паника и ужас на улиците“, изјави тој за ТВ Ал Арабија оваа недела.

„Тој одговори: ‘Утре ќе видиме’, додаде Џалали. ‘Утре, утре’, беше последното нешто што ми го кажа“.

Џалали рече дека се обидел повторно да му се јави на Асад кога се разденило во неделата, но немало одговор. (Ројтерс)