Поларниот вител наеднаш го промени правецот
Голема струја на циркулирачки воздух, Арктичкиот вител, целосно го промени правецот и сега се врти „наназад“. Пред некои читатели да почнат да замислуваат ненадеен колапс на временските системи на Земјата, треба да се забележи дека таквите пресврти не се толку невообичаени.
Во текот на летните месеци на северната хемисфера, циркулирачките вртложни ветрови се забавуваат и почнуваат да се вртат во насока на стрелките на часовникот. Но, сега тоа се случи на почетокот на март. Ваквата неочекувана промена на насоката во текот на зимските и раните пролетни месеци може значително да влијае на времето.
Еден од шесте најсилни пресврти од 1979 година.
„Овој драматичен атмосферски пресврт е еден од шесте најсилни од 1979 година“, рече климатскиот научник Ејми Батлер од американската Национална океанска и атмосферска администрација (NOAA), како што објави Science Alert, пренесе Индекс.хр.
Во минатото, нарушувањата на поларниот вител предизвикаа екстремно студено време и бури во големи делови на САД. Тековната промена во насоката на ветерот веројатно нема да доведе до силен студ, но предизвика рекордно зголемување на нивото на озонот над Северниот пол.
Зголемено ниво на озон
Над половите на Земјата, и на север и на југ, во повисоките делови на атмосферата, во тропосферата и стратосферата, постојат постојани области со низок воздушен притисок наречен поларни вртлози или вител. Поларниот вител е најизразен во зимските месеци.
Вителот се врти спротивно од стрелките на часовникот со ветрови од 150 mph (250 km/h), приближно со иста брзина како ураган од петта категорија. Вителите понекогаш можат привремено да се „свртат“ и оваа промена во насоката на ветерот може да трае со денови, недели или месеци.
Промената се јавува поради ненадејното стратосферско затоплување, кога температурите во стратосферата се зголемуваат за дури 50 степени Целзиусови за неколку дена. Сегашниот пресврт на Арктикот започна на 4 март. Сепак, ветровите почнуваат да се намалуваат, што значи дека вителот наскоро би можел да се врати во својата „нормална состојба“, пишува Space.com.
Сè уште е рано да се предвидат последиците од последниот пресврт на поларниот вител, но научниците забележале зголемување на нивото на озон над Арктикот, што се случува затоа што послабиот поларен вител предизвикува подобар проток на озон кон половите. Нивоата треба повторно да се намалат како што насоката на ротација на вителот се нормализира, и досега се појавува – овој пресврт нема премногу да влијае на времето.
Поларен вител и климатски промени
Што се однесува до долгорочните прогнози, прашање е како ќе се развива ситуацијата. Имено, поларниот вртлог би можел да се промени со глобалното затоплување, а не знаеме какви би можеле да бидат последиците. Со климатските промени, Северниот пол се загрева брзо, побрзо од остатокот од светот.
Причината за тоа е фактот што секоја година се намалува белата површина на мразот што ја рефлектира сончевата светлина, а површината на темното море кое го впива сонцето се зголемува. Ова забрзано затоплување на Северниот пол доведува до намалување на температурната разлика помеѓу поларните и тропските региони, а со тоа и до намалување на разликата во притисокот.
Поради ова слабеење слабее и поларниот вител кој функционира како еден вид ѕид кој го спречува продирањето на студениот воздух на југ. Сè почесто се накривува, а повремено се распаѓа, најмногу на два дела.
Ваквите дезинтеграции обично се означени со ненадеен пораст на температурите во стратосферата над Северниот пол на надморска височина помеѓу 20 и 30 километри. По распадот, еден дел од вртлозите и ледените маси на арктичкиот воздух обично патува кон Канада и САД, а другиот кон Евроазија.