Погрешниот потег на Федералните резерви

ВАШИНГТОН – Како што се очекуваше, Федералните резерви на САД ја намалија својата каматна стапка за 25 базични поени, на 4-4,25%. Мало мнозинство од Федералниот комитет за отворен пазар (FOMC) кој ги одредува стапките очекува повторно да ги намали на состаноците во октомври и декември, а дополнително олеснување се очекува во 2026 година. Но, Федералните резерви се премногу попустливи и ризикуваат да се постават себеси за зголемување на каматните стапки следната година.

Аргументот за започнување циклус на монетарно олеснување овој месец се потпира на три работи. Прво, влошувањето на зголемувањето на вработеноста- економијата во просек додаваше само 29.000 нето нови работни места месечно во текот на изминатите три месеци, а вработеноста се намали во јуни – е силен показател за слабеење на пазарот на трудот. Второ, основната инфлација е на пат да се врати на целта на ФЕД, иако постепено. И трето, постои значително растојание помеѓу референтната каматна стапка на ФЕД и стапката по која ФЕД повеќе нема да го попречува економскиот раст. ФЕД ја проценува оваа таканаречена неутрална стапка на 3%.

Во секоја точка, ФЕД е надвор од основата.

Зголемувањето на вработеноста е тешко за толкување поради ненадејните промени во имиграцијата. Веројатно е дека бројот на нето нови работни места потребни за да се одржи чекор со растот на населението е под 50.000 месечно. Дури е замисливо дека идните промени во нето имиграциските текови би можеле да имплицираат дека бројот на месечни нето зголемувања на вработеноста може да стане негативен: нето намалувањата на нивото на вработеност би можело да биде потребно за пазарот на трудот да биде во чекор со промените на населението.

Стапката на невработеност – коефициент кој ги зема предвид промените во имиграцијата и во броителот и во именителот – е типично најдобрата мерка за стеснетоста на пазарот на трудот и добива дополнително значење во светлината на промените во имиграцијата што го отежнуваат толкувањето на статистиката за плати. Со 4,3% во август, стапката на невработеност е доста ниска и се зголемила само за десет базични поени во текот на изминатата година.

Растот на платите ја раскажува истата приказна како и стапката на невработеност: Таа е солидна, полека се лади и укажува дека бројките за плати ни кажуваат повеќе за страната на понудата на пазарот на трудот отколку за побарувачката на бизнисите за работници.

Пазарот на трудот тешко би можел значително да се влоши, како што сугерира ФЕД, без зголемување на бројот на отпуштени работници. Но, месечните отпуштања беа непроменети  во текот на изминатата година и со 1,8 милиони месечно, се на приближно исто ниво како за време на жешкиот пазар на трудот во 2019 година.

Што се однесува до основната инфлација, јас сум повеќе загрижен отколку што се чини дека е ФЕД. Иако Федералните резерви заостануваа во препознавањето на заканата од инфлација во 2021 година, нивниот агресивен одговор во 2022 година предизвика основната инфлација да почне да опаѓа таа есен. Основната инфлација, мерена со дефлаторот за лична потрошувачка (PCE), падна за околу три процентни поени од пролетта 2022 година до пролетта 2024 година.

Но, во текот на изминатата година, основната PCE инфлација не се подобри, паѓајќи само за 28 базични поени од април 2024 година до април 2025 година. Загрижувачки е што основната PCE инфлација се зголеми во текот на летото и во јули изнесуваше 2,9% – далеку над целта на Федералните резерви и се движеше во погрешна насока.

Можеби ова забрзување на основната инфлација е предизвикано од еднократно зголемување на цените поради повисоките тарифи. Но, потрошувачката – клучниот двигател на агрегатната побарувачка – е силна. Податоците за малопродажбата за август ги изненадија прогнозерите во пораст, зголемувајќи се за робусни 5% на годишно ниво.

Оваа сила се рефлектира во прогнозите. Економистите во „Голдман Сакс“ моментално очекуваат економијата да порасне со годишен раст од 2,5% оваа година, а Федералниот резервен систем на Атланта бележи раст од 3,3% во тековниот квартал. И двете проценки се над основниот одржлив потенцијал на економијата, што имплицира притисок врз цените нагоре.

Судејќи според пазарот на трудот, инфлацијата на цените, потрошувачката и целокупната економска активност, стапката на федералните фондови од 4,4% не изгледаше дека значително ги ограничува потрошувачите и бизнисите. Проценката на Федералниот резервен систем за неутрална стапка е погрешна. За соодветно да ја забави побарувачката, се чини дека на Федералниот резервен систем му е потребна политиката на референтната стапка над 4%. Но, Федералните резерви имаат намера да ја намалат стапката на 3,6% оваа година, со дополнително намалување во 2026 година. Ова веројатно ќе го затегне веќе силниот пазар на трудот и би можело да предизвика инфлацијата да се забрза со побрзо темпо. Во тој случај, Федералниот резервен систем би ги намалил стапките оваа година, само за да мора да го смени курсот во 2026 година.

Додадете ги на ова континуираните закани на претседателот Доналд Трамп за политичката независност на Федералниот резервен систем, и ситуацијата станува уште позагрижувачка. Еден член на FOMC очекува пет дополнителни намалувања на каматните стапки до крајот на 2025 година, што би довело до тоа стапката на федералните фондови да биде под 3%. Доколку дополнителни членови на ФЕД имаат слични ставови, инфлацискиот притисок би можел да расте уште повеќе, зголемувајќи ја веројатноста дека ФЕД ќе треба да ги зголеми стапките следната година.

Генералите можат да ја изгубат тековната војна со водење на последната. Се чини дека ФЕД се осврнува на две војни, на слабиот пазар на трудот што следеше по финансиската криза во 2008 година и ниската неутрална каматна стапка од тие години. Денешната економија е сосема поинаква – и ФЕД сè уште не ја добил поновата војна против враќањето на инфлацијата.

(Мајкл Р. Стрејн, директор за студии за економска политика во Американскиот институт за претприемништво, е автор на „Американскиот сон не е мртов (но популизмот може да го убие)“ Текстот е дел од мрежата на „Проект синдикејт“.)