По сè, преговорите за Брегзит може да пропаднат

Преговорите за идниот однос меѓу Европската Унија и Велика Британија се во слепа улица и постои реална опасност тие да не успеат, пишува Дојче веле.

За да се избегне тоа, Лондон ќе треба да побара продолжување на рокот за постигнување договор.

„Не постигнавме многу напредок“, изјави главниот преговарач на Европската Унија, Мишел Барние, за „Сандеј тајмс“ минатиот викенд. Дипломатскиот текст всушност значи: ние сме заглавени. Последната планирана рунда разговори за трговскиот договор меѓу двете страни започна во понеделникот (1 јуни), но никој не очекува ненадеен успех. Исто како што беше со излезот, така е и со преговорите после тоа – обете страни ја префрлуваат вината на другата, и се чини дека е невозможно да се постигне договор во моментот.

Во средината на мај, обете страни отворено ја изразија својата фрустрација. Барние предупреди дека треба да се оствари вистински напредок во последниот круг, затоа што во спротивно нема да има ништо од договорот до самитот на ЕУ планиран кон крајот на јуни. Тогаш ќе треба  да се одлучи дали вреди да се продолжат преговорите воопшто. Неколку месеци по летната пауза не се доволни за изготвување на ваков сложен договор.

Британскиот преговарач Дејвид Фрост во тоа време напишал доста кратко писмо до Барниер: ЕУ треба внимателно да размисли дали да ќе ѝ понуди на Велика Британија трговски договор со ваков „слаб квалитет“.

„Секоја демократска земја“ би го отфрлила, пишува Фрост во писмото, додавајќи дека Европејците треба да бидат љубезни и да го променат мандатот за преговори. Дипломатите на ЕУ, од друга страна, тврдат дека во моментов ништо не се менува и дека мандатот е сè уште во рацете на Барние.

Преговорите страдаат затоа што тие се одвиваат скоро исклучиво преку интернет, односно видеоконференции, а освен тоа, владите се загрижени за кризата со коронавирусот. Јазот меѓу двете страни е сè уште голем. А сепак, преговорите за Брегзит постојано се сведуваат на прашањето кој ќе биде првиот што ќе се пресели од позицијата во која се погребал?

Џонсон не сака продолжување на преговорите

Не сакаме повеќе никакви продолжувања, изјави Дејвид Фрост, главниот адвокат на Брегзит, Мајкл Гоув го потврди тоа, а премиерот Борис Џонсон се колне во тоа. Од друга страна, поголемиот дел од британското население се залага за екстензии, според истражувањето, иако во Даунинг стрит не сакаат да слушнат за тоа. И повеќето економисти предупредуваат дека би било лудо да се оптовари веќе постојната економска криза поради коронавирусот со нови тарифи и контроли во трговијата со ЕУ. Сепак, се чини дека Владата сака да ја фрли својата земја од карпата на Брекзит од 31 декември, односно крајот на периодот на транзиција.

Досега се сметаше дека Џонсон повторно ќе игра на среќа до последен момент, но потоа ќе побара продолжување. Сега, сепак, експертот Питер Келнер, поранешен шеф на истражување на јавното мислење во британскиот Институт „YouGov“, верува дека премиерот го уништил својот политички капитал во последните неколку недели, во голема мера поради афера со коронавирусот, со неговиот советник Доминик Камингс: „Борис Џонсон се распадна, тој сам падна од карпа. Неговата позиција е ослабена политички. Дури и да сакаше продолжување, тој веќе не може да го спроведе.“

Малцинство тврдокорни застапници на Брегзит меѓу ториевците на Џонсон сега играат поважна улога, а многумина пратеници на партијата претпоставуваат дека нема да има договор до крајот на годината. „Тие знаат дека излезот од периодот на транзиција ќе има економски последици, но тие веруваат дека сето тоа ќе биде ставено под тепих поради коронавирусот“. Покрај тоа, конзервативците имаат големи надежи за трговски договор со САД. Сепак, Келнер не е оптимист: „Мислам дека шансите за тоа се многу мали.“

Кои се разликите?

Како прво, станува збор за фер конкуренција, односно „ниво на играње“, кое е обезбедено со потпишување политичка декларација за време на „Брегзит“. „Се чини дека ЕУ сака да ги фати Британците за тоа“, проценува Келер. Борис Џонсон мислеше дека клаузулата е безначајна и верува дека може да ја толкува како што сака.

Но, тоа е сега централната побарувачка на Брисел: Велика Британија мора да ги признае најважните правила поврзани со пазарот на трудот, заштитата на животната средина и државната помош на ЕУ со цел да се добие пристап до внатрешниот пазар на ЕУ. Причината за тоа е големината и географската близина на Велика Британија, при што Британците не сакаат „конкуренција надолу“.

„Ние сме суверена земја“, изјави преговарачот Дејвид Фрост. Тој не сака да им дозволи на Европејците да диктираат правила. Во принцип, Фрост се залага на едноставен трговски договор, како оној што го склучи Унијата со Канада или Јапонија. Зошто Британците да не го добијат тоа што го добија другите?

Значително различни ставови

„Не е паметно да се прави врева сега. Никогаш не била добра стратегија во односите со ЕУ“, изјави трговскиот експерт Сем Лу од Центарот за европски реформи, така што Владата во Лондон однапред знаеше што да очекува.

Лу исто така истакна дека преговорите се запрени затоа што постои основно политичко несогласување што преговарачите Барни и Фрост не можеле сами да ги решат. „Едно кажува едно, а другиот друго и двајцата чекаат Борис Џонсон да разговара со лидерите на ЕУ за тоа дали сакаат договор или не. И тоа нема да се случи до подоцна оваа година“.

Засега не изгледа како едната страна да се приближува до другата. Јавноста сè уште има можност да гледа натпревар во кој противниците се бркаат меѓусебно. Последниот пат кога беше избегнат директен судир беше во последната минута. Дали тоа ќе се случи повторно, никој не знае. (Дојче веле)