По 20 години војна, САД им го оставаат Авганистан на талибанците

Речиси две децении откако САД извршија воздушни напади против талибанскиот режим во Авганистан и ја започнаа најдолгата војна на Америка, тврдокорната група е во посилна позиција од кога било.

Инвазијата што следеше по ударите на 7 октомври 2001 година, брзо ги симна од власт екстремистите кои ја засолнија Ал Каеда, групата што ги изврши нападите на 11.септември, во кои загинаа речиси 3.000 луѓе во Америка само неколку недели претходно.

Сега, 19 години по крахот на нивниот брутален исламистички режим, талибанците се залагаат за враќање на власт преку договор за повлекување на војската, кој го потпишаа со Вашингтон во февруари и во моментов водат мировни разговори со авганистанската влада.

Плашејќи се дека талибанците не се смениле многу од најцрните денови на нивниот режим – убивање жени обвинети за прељуба, напад врз малцински религиозни групи и забрана за девојчиња да одат на училиште – многу Авганистанци се загрижени од новата ера на влијание на талибанците.

– Се сеќавам на талибанскиот режим како на кошмар. Стравуваме за нашата иднина и иднината на мојата ќерка, рече Катајун Ахмади, 26-годишна мајка која живее во Кабул.

Таа се потсети дека видела исечени раце и прсти на улиците во Кабул по ампутациите за ситни злосторства според строгиот шеријатски закон на талибанците.

Инвазијата во 2001 година најавуваше некои трајни подобрувања за младите Авганистанци – особено девојчињата – и воведе устав кој гарантира одредени слободи, вклучително и правото на образование.

Но, досега во мировните разговори во Доха, кои започнаа минатиот месец, талибанците не рекоа скоро ништо за прашања како што се правата на жените или слободата на изразување.

Авганистанскиот договор

Сопругот на Ахмади, Фарзад Фарнуд (35), истражувач во Авганистанскиот институт за стратешки студии, рече дека насилството на талибанците е во пораст бидејќи договорот меѓу тврдокорната група и Вашингтон покажал дека борците не се смениле.

– Дали тоа буди надеж кај Авганистанците? Не, не го прави тоа, рече тој.

Како тинејџер, тој бил сведок на талибанци кои каменувале жена, како и на јавно погубување и камшикување на фудбалски стадион во Кабул. Неговото семејство морало да ја скрие антената на нивниот црно-бел телевизор во дрво кога талибанците забранија музика и забава.

– Сите достигнувања што ги постигнавме во последните 18 години не постоеја во ерата на талибанците, рече тој.

Во соопштение објавено во вторникот, талибанците тврдат дека САД „арогантно ги отфрлиле“ нивните апели за дипломатија во 2001 година, и наместо тоа презеле „брутална инвазија“.

„Америка, нејзините сојузници и коалиции ќе беа … поштедени од срам и воени злосторства, проследени со големи човечки и материјални загуби“, рекоа тие, додавајќи дека ја поздравуваат можноста да се воспостави „суверена исламска влада“.

Зија-ул-Рахман, поранешен бунтовник, кој четири години се бори против странски трупи и авганистанските владини сили, за АФП изјави дека талибанците вршат притисок за „исламски систем“, иако Уставот на земјата веќе ја фаворизира религијата.

„Немаме проблем со тоа што девојчињата се школуваат или жените работат, но тие мораат да носат хиџаб“, додаде тој.

Вклучувањето на САД во Авганистан се покажа болно тешко за суперсилата, исцеди повеќе од еден трилион американски долари од нејзината каса и предизвика околу 2.400 смртни случаи во војната, која Пентагон ја опиша како пат-ситуација.

Во Доха, талибанците и авганистанската влада се обидуваат да дојдат до заеднички јазик за голем број прашања пред да можат дури и да подготват агенда за разговорите што може да траат со години.

Некои американски законодавци изјавија дека ќе се спротивстават на секој договор што не успева да ги заштити жените и малцинствата, но администрацијата на претседателот Доналд Трамп соопшти дека не сака да има многу врска со она што, според неа, ќе биде „припадност на Авганистан“

Џавед Ратмани, 38-годишен службеник за безбедност во Кабул, рече дека повлекувањето на САД неизбежно ќе доведе до преземање на Авганистан од страна на талибанците.

– Ова не се мировни разговори, туку договор за предавање на следната влада на талибанците, рече тој.

– Луѓето се посреќни со сè што имаме сега отколку во најмрачните времиња на талибанците. (АФП – Париз (пренесува БГНЕС)