Петгодишна борба за ослободување на китот Бела од аквариум во јужнокорејски мега шопинг центар

Пуст резервоар со бетонски ѕидови и вештачки карпи, сместен на долните катови на јужнокорејски мега трговски центар, е дом на женскиот кит белуга речиси една деценија.

Се веруваше дека женката кит имала околу две години кога бил фатен со чамци во руските води во 2013 година и бил продаден на аквариумот Lotte World – најголемиот во Сеул, управуван од еден од најбогатите и најголемите конгломерати во Јужна Кореја. Таа беше именувана Бела. Со две машки белуги, Бели и Белу, заедно со други поларни животни како пингвини и фоки, таа беше дел од популарната арктичка атракција.

Во резервоар од 1.224 тони, длабок 24 стапки, триото често беше предмет на селфи на посетителите на TikTok, видени како нуркаат и се вртат наоколу во луминисцентната сина вода. Китовите понекогаш игриво пливаа до галерија за гледање за да ги проверат посетителите, многу мали деца кои стоеја  на стаклените ѕидови на резервоарот, надевајќи се дека ќе го привлечат вниманието на китовите.

„Трговијата е поттикната од алчноста“, вели американската активистка за делфини Хелен О’Бери.„Може да се заработат многу пари од фаќање и продажба на овие харизматични цицачи на морските паркови и аквариуми“, изјави О’Бери за Си-Ен-Ен.

„Експлоатацијата никогаш нема да престане додека гледачите не погледнат под површината и не се запрашаат дали неколку минути забава ја оправдува таквата суровост“.

Белу умре на 5-годишна возраст во 2016 година. Бели го следеше години подоцна во 2019 година, на 12-годишна возраст. Во дивината, просечниот животен век на китовите белуга е помеѓу 35 и 50 години.Нивната смрт предизвика бура од критики од јужнокорејските активисти за правата на животните, што ја поттикна компанијата да дејствува. Во 2019 година, Лоте вети дека ќе ја ослободи Бела.

Но, сè уште нема причина за славење, велат активистите: речиси е 2024 година, повеќе од четири години подоцна, а Бела останува изложена. „Лоте вели дека преземаат мерки, но ние всушност не гледаме“, изјави за Си-Ен-Ен Џо Јак-гол, ко-основач на јужнокорејската група за морски животни „Жешки розови делфини“.

„Изложбата е сè уште отворена и не е објавен датумот на затворање.

Китот, исто така, продолжува да покажува знаци на „стереотипно“ стресно однесување по смртта на нејзините придружници, рече Џо. Видеата испратени до Си-Ен-Ен ја покажаа како се врти наоколу во мали кругови и безволно лебди во близина на површината на водата.

„Таа често кружи околу резервоарот рутинскии без значење“, рече Џо. „Верувам дека тоа е стрес“. За CNN во ноември портпаролот на Лоте рече дека плановите за ослободување сè уште се во сила. Уште во мај, портпарол на компанијата изјави за Си-Ен-Ен дека процесот е во својата „последна фаза“.

„Lotte World Aquarium прави се за да создаде соодветна средина и време за ослободување на Бела преку тековните дискусии“, рече портпаролот. „Тајмингот се координира со (јужнокорејското) Министерство за здравство и благосостојба како врвен приоритет“.

Бела е „во добра здравствена состојба“, додаде портпаролот и моментално е на обука за да ја подготват за „нова морска средина“.На прашањето зошто сè уште е изложена, портпаролот рече: „Во овој момент, нема друго место за неа да остане“.

Темната страна на заробеништвото

Како големите мачки кои се чуваат како домашни миленици и јавањето слонови, практиката на чување на делфини и китови во заробеништво за туристичка забава стана сè поконтроверзна во последниве години, најмногу поради наодите на експертите кои тврдат дека заробените животни  се несреќни. Иако има одредени промени на глобално ниво, со тоа што компаниите и земјите  забрануваат активности кои вклучуваат јавање или допирање на диви животни, немаше консензус во индустријата за одржување на изложени диви животни како китови.

Во дивината, китовите белуга се наоѓаат во Арктичкиот Океан и во морињата и бреговите околу Канада, Северна Америка, Русија и Гренланд. Тие се миграциски животни, способни да пливаат илјадници милји и да нуркаат до длабочина од повеќе од 3.000 стапки, меѓу ледените санти и фјордовите, велат експертите.Нивниот просечен животен век во дивината е помеѓу 35 и 50 години, но само половина од тоа во заробеништво, додаваат тие.

Валерија Вергара, водечки морски биолог коај ги проучува популациите на китовите белуга во области како Арктичкиот архипелаг и заливот Хадсон повеќе од две децении, тврди дека „секој вид кој е високо интелигентен и социјално сложен како китовите белуга едноставно не може да биде среќен во заробеништво“. „Тие страдаат во заробеништво бидејќи немаат слободна волја и немаат ментална стимулација“, изјави Вергера за Си-Ен-Ен. Тие, исто така, не можат да се вклучат во многу од нивните природни однесувања“.

„Кога ги набљудувате во дивината, една од работите што најмногу ве погодува е колку се социјални и гласни“, додава таа.„Тие патуваат заедно во релативно големи групи составени од членови на семејството и придружници и пливаат во дует еден со друг.Ние ги нарекуваме морските канаринци поради нивниот комплексен комуникациски систем од свирежи, црцорки и повици – но тие имаат тенденција да бидат многу потивки во заробеништво“.

Во 2022 година, активистите од групата „Жешки розови делфини“ организираа протест пред резервоарот на Бела, повикувајќи на нејзино ослободување. Активистите веруваат дека има околу 300 белуга китови во заробеништво ширум светот. Аквариумската индустрија е во подем во Источна Азија. Популарноста на океанските тематски паркови и комерцијалните аквариуми е во пораст во земји како Кина и Јапонија, поттикната од огромниот профит како резултат на масовниот туризам.

Туристите со најлошо однесување во 2023 година

Американскиот активист за делфини Рик О’Бери, поранешен тренер на животни кој се прослави со својата работа во тренирање на делфини со тесен нос за хит телевизиската серија од 1960-тите Flipper, сега води глобални кампањи за подигање на свеста за ловот на делфини и страдањето на морските цицачи во заробеништво. О’Бери изјави за Си-Ен-Ен дека додека неговата организација, Проектот за делфини  забележала голем напредок во затворањето на парковите во САД, Канада и европските земји како Финска и Шведска, уште повеќе се отвораат  во Азија.

„Индустријата како целина никогаш не презеде одговорност. Гледаме дека земјите од Источна Азија започнуваат делфинариуми и морски паркови и купуваат китови и делфини фатени на  диво за да ги наполнат своите тенкови“, рече О’Бери.„Тие гледаат  места како SeaWorld и мислат: „Ако тие можат да го направат тоа, можеме и ние“, бидејќи знаат дека ќе има публика, оние кои не поставуваат критични прашања за тоа од каде дошле овие животни или како биле заробени.Ќе бидат потребни децении за да се запре ова“, вели тој.

 Растечката кинеска индустрија за тематски океански паркови е обвинета дека фатила стотици делфини, белуги и други морски цицачи од дивината и ги чувала во несоодветни услови.

„Китовите Белуга се фаќаат од Арктичкиот океан, а потоа се увезуваат во Јужна Кореја“, рече Џо. „Тие се сместени во мали простори, понекогаш со делфини кои имаат сосема различни температури на телото“.

Еден амбициозен проект се случи во екот на пандемијата во 2020 година кога пар белуга китови по име Малиот Греј и Малку Белабеа преселиле во засолниште во Исланд откако поминале години во аквариум во Шангај.Тоа беше операција  која се подготвуваше неколку години, вклучуваше многу работа и тимови од специјалисти и опрема како кранови, шлепери и камиони и направи огромни трошоци. Поддржувачите се надеваат дека истото може да се направи и за Бела, особено по неодамнешните потези на јужнокорејската влада, која на 14 декември објави забрана за аквариумите да купуваат нови делфини и китови. „За морските цицачи сега е забрането да се користат за изложбени цели, како и за програми кои вклучуваат јавање или хранење на морски цицачи“, се вели во соопштението на Министерството за океани и рибарство.

Но, дури и со најдобри намери, ослободувањето на кит во заробеништво, особено фатен на толку млада возраст, нема да биде лесно.

„Вистината е дека кит како Бела веројатно нема да успее во дивината“, рече Вергара. „Бебињата белуги учат сè од своите мајки. Бела не би ги имала потребните вештини и знаења кои и се потребни за да преживее. Дали ќе знае со што да се храни или каде да мигрира? Дали таа ќе биде прифатена во јатата ? Дали таа може да комуницира со други белуга китови (повторно)?

„Има многу прашања, но нејзината најдобра шанса за живот е во засолниште“.

Претставниците на Лоте тврдат дека „единственото место на светот“ каде што Бела може да биде ослободена е засолништето во Исланд.Компанијата одби да го именува засолништето или да потврди дали се работи за истиот објект во моментов во кој се сместени парот белуга од Кина.Во изјава за Си-Ен-Ен кон крајот на ноември, компанијата рече дека имало дополнителни одложувања.

„Неодамна добивме одговор од исландскиот оператор дека немаат друг избор освен да го одложат процесот поради еколошки проблеми во нивниот објект“, рече портпаролот. Разговорите со владините агенции и поморските експерти сè уште се во тек“, додаде портпаролот.

„Според тоа, разговараме за различни алтернативи, вклучително и (други) засолништа во странство и домашни, со експерти од комитетот за ослободување“.

Говорејќи за Си-Ен-Ен, операторите на засолниште во Норвешка рекоа дека упатиле официјална покана до аквариумот Lotte World за Бела да дојде во нивниот резерват сместен во огромен арктички фјорд од 500 хектари и опкружен со острови во Финмарк, најсеверниот округ во Норвешка.

„Норвешкиот резерват за китови (NWR) активно контактира со сопствениците на Бела во последните две години, нудејќи да го олесни нејзиниот трансфер“, рече членот на одборот Андре Борел. „Подготвени сме да обезбедиме засолниште за неа и потенцијално уште еден заробен кит белуга во паркот Аква Планет Јеосу во Јужна Кореја по име Руби, во природна морска средина каде што ќе можат слободно да талкаат, да нуркаат и да напредуваат заедно со другите морски животни“.

Борел и Регина Крозби, основачи на непрофитната организација за зачувување китови,  претставија долг план за акција, вклучувајќи и обезбедување финансиски грантови за покривање на трошоците за нега на китовите во Норвешка.

„Сопствениците на Бела се информирани дека штом таа ќе биде транспортирана во Норвешка, нема да има тековен финансиски товар за нив“, изјави Крозби за Си-Ен-Ен. „Сакаме да ги отстраниме сите причини зошто Бела не треба да биде преместена од нејзиниот резервоар што е можно поскоро“.Таа додаде: „Иако немаше никаква посветеност од сопствениците на Бела или од сопствениците на Руби, ние остануваме со надеж и посветени сме на соработка со јужнокорејските власти што е можно поскоро за да продолжиме со следните чекори“.CNN се обрати до претставниците на Лоте за да побара ажурирање за понудата од Норвешка.

Времето истекува

Со приближувањето на крајот на 2023 година, организациите за заштита на животните ги повторија своите повици за ослободување на Бела. „Поминаа речиси пет години. Бела страдаше доволно долго“, рече постариот потпретседател на ПЕТА во Азија, Џејсон Бејкер.„Корпорацијата Лоте мора да престане да одолговлекува и да бара изговори бидејќи времето истекува“.

Експертот за китови Белуга, Вергара, ја истакна итноста. „Бела страда сама“, рече Вергара. „Нема сомнеж дека кит во заробеништво, особено осамен, ќе страда од хроничен стрес кој може да го ослаби неговиот имунолошки систем и на крајот да му го скрати животниот век.Лоте не може да продолжи да го одложува трансферот на Бела. Таа сè уште има шанса за нов живот и мора да биде ослободена“.

Американскиот активист за делфини О’Бери изјави за Си-Ен-Ен дека тој и тимовите се подготвени да отпатуваат во Јужна Кореја „за да го остварат тоа“. „Целосно го поддржуваме преселувањето на Бела во засолништето во странство. Таа има потреба од друштво на други китови и повторно да го доживее океанот“, рече О’Бери.„Групата Лоте не може да го врати времето назад, но тие имаат можност да отстранат дел од штетата со тоа што ќе ја пуштат да излезе од тој безживотен резервоар и да влезе во стационарот“.(Си Ен Ен)