Израел во хаос, Нетанјаху изгледа ќе ја замрзне судската реформа, синдикатите во масовен штрајк

Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху се очекува денеска, понеделник, да објави дека го замрзнува владиниот план за поткопување на Високиот суд по бранот протести што избувна низ целата земја како одговор на неговото отпуштање на министерот за одбрана Јоав Галант поради повикот да се запре законодавниот процес.

Извори на Ликуд рекоа дека загрозениот премиер, наводно, во текот на ноќта разговарал за замрзнување на законодавството за ремонт на судството.

Смената на Галант предизвика спонтани протести на, како што соопшти полицијата, 150 локации низ земјата, при што демонстрантите блокираа патишта и раскрсници и палат огнови. Стотици демонстранти се судрија со полицијата и се обидоа да ги пробијат барикадите пред резиденцијата на премиерот во Ерусалим.

Не се знае што ќе биде со планираното обраќање на премиерот Бенјамин Нетанјаху до јавноста. Се очекуваше Нетанјаху на прес-конференцијата да зборува за неговите контроверзни планови за реконструкција на израелскиот правосуден систем, но некои израелски медиуми објавија дека обраќањето е прекинато поради насилните протести во текот на ноќта.

Најголемата израелска синдикална група во понеделникот започна штрајк низ широк опсег на сектори, приклучувајќи се на зголеменото протестно движење против планот на премиерот 
Штрајкот на чадор-групата Хистадрут, која претставува речиси 800.000 работници во здравството, транзитот и банкарството, меѓу многу други области, може да парализира голем дел од економијата на Израел, која е веќе на несигурна почва, зголемувајќи го притисокот врз Нетанјаху да го прекине ремонтот. 

Летовите што поаѓаат од главниот меѓународен аеродром во земјата беа приземјени во знак на протест, што влијаеше на илјадници патници. Другите сектори, исто така, беа во согласност, со локалните самоуправи, кои управуваат со предучилишните установи и другите основни услуги, како и главниот синдикат на лекари кои најавија дека ќе излезат.

Јаир Лапид, лидер на опозицијата во парламентот и поранешен премиер, го повика Бенјамин Нетанјаху да го поништи разрешувањето на министерот за одбрана. Лапид на состанокот на пратениците од неговата партија Јеш Атид рече дека Израел во овој момент не може да си дозволи да го смени министерот за одбрана.

„Одиме во претседателската резиденција за да започнеме национален дијалог на чиј крај ќе имаме Устав врз основа на Декларацијата за независност и земја во која сите заедно живееме со взаемно почитување“, рече тој.

Тој додаде дека премиерот го отпуштил Галант „само поради една причина, затоа што ја кажувал вистината“.

Министерот за одбрана, член на партијата Ликуд на Нетанјаху, повика на запирање на судските реформи за да се остави повеќе време за дијалог, предупредувајќи на „јасна, непосредна и опиплива опасност за безбедноста на државата“.

Утринава, како дел од протестот против судските реформи на израелската влада, синдикатите го окупираа аеродромот „Бен Гурион“ во Тел Авив. Поради ова, сите појдовни летови од Тел Авив се одложени до дополнително известување.

Синдикатот на аеродромците беше првиот што презеде акција. Лидерот на синдикатот им се јавил на работниците, по што сите полетувања од аеродромот биле прекинати. Водачот на синдикатот на аеродромот „Бен Гурион“, Пинчас Ајдан, рече дека „Наредив итно запирање на полетувањата на аеродромот“, според Тајмс оф Израел.

Израелското лекарско здружение и Федерацијата на локалните власти, исто така, соопштија дека се приклучуваат на штрајкот, јавуваат израелските медиуми.

АП јавува дека најголемата израелска синдикална група во понеделникот започна масовен штрајк, приклучувајќи се на зголеменото движење против планот на премиерот Бенјамин Нетанјаху за реконструкција на судството – план кој се соочува со невиден отпор.

Штрајкот на групата Хистадрут, која претставува речиси 800.000 работници во здравството, транзитот и банкарството, меѓу многу други области, може да парализира голем дел од економијата на Израел, која е веќе на несигурна почва, зголемувајќи го притисокот врз Нетанјаху да го прекине планот за промени во судството.

İsrail Uluslararası Havalimanı Ben Gurion, direnişçilerin kontrolüne geçti.
Olaylar kontrol edilemiyor.
Altı partili koalisyon da yer alan siyasetçilerden de farklı açıklamalar geliyor.#TelAviv düştü düşecek! pic.twitter.com/DSMxJwqoqW

— Gülsüm Tatlıpınar (@qulfeza) March 27, 2023

Летовите што поаѓаат од главниот меѓународен аеродром во земјата беа приземјени во знак на протест, што влијаеше на илјадници патници. Другите сектори, исто така, беа во согласност, со локалните самоуправи, кои управуваат со предучилишните установи и другите основни услуги, како и главниот синдикат на лекари кои најавија дека ќе излезат.

Зголемениот отпор кон планот дојде неколку часа откако десетици илјади луѓе излегоа на улиците низ земјата во спонтано покажување на гнев поради одлуката на Нетанјаху да го отпушти својот министер за одбрана, откако тој повика на пауза во ремонтот. Извикувајќи „земјата гори“, тие запалија огнови на главниот автопат во Тел Авив, затворајќи го патот и многу други низ целата земја со часови. Илјадници демонстранти се собраа во понеделникот пред Кнесетот, или парламентот, во обид да го засилат притисокот врз владата.

Планот за промени во судството, предводен од Нетанјаху, кому му се суди за корупција, и неговите сојузници во најдесничарската израелска влада досега, го втурна Израел во една од најлошите домашни кризи. Тоа предизвика засилени протести кое се проширија во речиси сите сектори на општеството, вклучително и во војската, каде резервистите сè почесто излегуваат јавно да кажат дека нема да ѝ служат на земјата која се насочува кон автократија.

Превирањата дополнително го поделија Израел, зголемувајќи ги долготрајните и нерешливите разлики околу карактерот на земјата најголеми од нејзиното формирање. Демонстрантите велат дека се борат за душата на нацијата, гледајќи го планот на Нетанјаху како директен предизвик за демократските идеали на Израел. Владата ги означи како анархисти за да го соборат демократски избраното раководство.

Кризата, исто така, го изложи самиот Нетанјаху, лидерот со најдолг стаж во Израел, кој можеби е подготвен да направи се за да ја задржи контролата врз власта, дури и додека се бори со обвиненијата за корупција. Отпуштањето на неговиот министер за одбрана во време на засилени безбедносни закани на Западниот Брег и на други места, изгледаше како последна капка за многумина, што предизвика нов бран на опозицијата.

„Каде го водиме нашиот сакан Израел? До амбис“, рече Арнон Бар-Давид, шеф на синдикалната група, во бурниот говор со аплауз. „Денес го запираме спуштањето на сите кон бездната“. Групата ги прекина повеќемесечните протести, но отпуштањето на министерот за одбрана се чини дека даде поттик за драстичната мерка.

Во понеделникот, додека се расчистуваше жарот од огновите на автопатот, церемонијалниот претседател на Израел Исак Херцог го повика Нетанјаху веднаш да го прекине планот за реконструкција на судството, повикувајќи ја владата да ги остави настрана политичките размислувања за доброто на нацијата.

Опозицискиот лидер Јаир Лапид рече дека кризата го носи Израел на работ.

„Никогаш не сме биле поблиску до распаѓање. Нашата национална безбедност е загрозена, нашата економија се распаѓа, нашите надворешни односи се на најниско ниво досега, не знаеме што да им кажеме на нашите деца за нивната иднина во оваа земја“, рече Лапид. „Ние бевме земени како заложници од еден куп екстремисти без сопирачки и без граници“.

Не беше јасно дали нападите ќе го поттикнат Нетанјаху да го запре планот. Универзитетите ширум земјата соопштија дека ги затвораат вратите „до понатамошно известување“. ж

Израелските медиуми објавија дека адвокатот што го застапува Нетанјаху во неговото судење за корупција се заканил дека ќе се повлече доколку планот не биде запрен.

Случувањата беа следени во Вашингтон, кој е близок сојузник со Израел, но сепак е немирен со Нетанјаху и екстремно десничарските елементи на неговата влада. Портпаролот на Советот за национална безбедност Адриен Вотсон рече дека Соединетите држави се „длабоко загрижени“ од случувањата во Израел, „кои дополнително ја нагласуваат итната потреба за компромис“.

BREAKING: Israel’s ceremonial president has urged Prime Minister Netanyahu to immediately halt a contentious overhaul of the judiciary after tens of thousands of people burst into the streets in anger at Netanyahu’s decision to fire his defense minister. https://t.co/aIbCJU6mUD

— The Associated Press (@AP) March 27, 2023

„Демократските вредности отсекогаш биле, и мора да останат, белег на односите меѓу САД и Израел“, рече Вотсон во изјавата.

Нетанјаху, наводно, ја поминал ноќта во консултации и требало да се обрати на нацијата, но подоцна го одложил својот говор. Некои членови на партијата Ликуд на Нетанјаху рекоа дека ќе го поддржат премиерот доколку тој ги послуша повиците да се запре планот, но архитектот на него, министерот за правда Јарив Левин, популарен член на партијата, рече дека ќе поднесе оставка.

Тврдокорните сојузници на Нетанјаху го притиснаа да продолжи понатаму. „Не смееме да ја запреме реформата во правосудниот систем и не смееме да ѝ се предадеме на анархијата“, рече министерот за национална безбедност Итамар Бен-Гвир.

Разрешувањето на министерот за одбрана Јоав Галант од страна на Нетанјаху се чинеше дека сигнализираше дека премиерот и неговите сојузници оваа недела ќе продолжат со планот за ремонт. Галант беше првиот висок член на владејачката партија Ликуд кој се изјасни против тоа, велејќи дека длабоките поделби се закануваат да ја ослабат војската.

Владата на Нетанјаху вети дека ќе продолжи со парламентарно гласање оваа недела за централниот дел од планот – закон што ќе и го даде на владината коалиција последниот збор за сите судски назначувања. Парламентарната комисија го одобри законот во понеделникот на конечно гласање.

Владата, исто така, се обидува да донесе закони со кои Кнесетот, како што се нарекува израелскиот парламент, ќе му даде овластување да ги поништи одлуките на Врховниот суд и да ја ограничи судската ревизија на законите.
Посебниот закон што ќе ја заобиколи пресудата на Врховниот суд да му дозволи на клучниот коалициски сојузник да ја извршува функцијата министер, беше одложен по барањето на лидерот на таа партија.

Нетанјаху и неговите сојузници велат дека планот ќе ја врати рамнотежата меѓу судската и извршната власт и ќе го заузда она што тие го гледаат како интервенционистички суд со либерални симпатии.

Но, критичарите велат дека законите ќе го отстранат израелскиот систем на контроли и рамнотежи и ќе ја концентрираат моќта во рацете на владината коалиција. Тие исто така велат дека Нетанјаху има конфликт на интереси поради неговото судење за корупција.

Нетанјаху се соочува со обвиненија за измама, нарушување на довербата и примање мито во три одделни афери во кои се вмешани богати соработници и моќни медиумски магнати. Тој негира дека сторил нешто лошо и ги отфрли обвинувањата дека законската ревизија е дизајнирана да му најде пат за бегство од судењето.

Нетанјаху се врати на власт кон крајот на минатата година по долготрајната политичка криза која ги испрати Израелците да гласаат пет пати за помалку од четири години. Сите избори беа референдум за способноста на Нетанјаху да служи додека му се суди за корупција. (Според агенциите)