Осман Кавала – четири години во притвор без пресуда

Неговиот случај предизвика дипломатски скандал меѓу Турција и Западот: Осман Кавала, културен промотор, е во турски затвор. За Ердоган тој е непријател, за другите носител на надеж

Кога Осман Кавала неодамна мораше повторно да се појави на суд, на 8 октомври, човекот со тесно лице, кој стана уште поаглест во затворот, мавна кон публиката. Повеќето од многубројните гледачи во најголемата просторија во Палатата на правдата во Истанбул мавтаа со раката, дури и ако обвинетиот можеше да се види само на мал екран до масата на судиите.

Наводно, поради ситуацијата со пандемијата, Кавала извесно време не е изведен на суд од Силиври, најголемиот затвор во Турција, 70 километри од Истанбул. Се вклучува преку видео.

Покровителот на културата Кавала знае, дури и ако не може да види, дека многу негови пријатели и поддржувачи се присутни додека судијата се обидува да докаже дека е „државен непријател“. Кавала е четири години во притвор без казна. Еднаш судија се осмели – може да се каже – да го ослободи од обвинението за ова време „поради недостиг на докази“. Но Кавала беше повторно уапсен истата вечер, со нови обвиненија. А судијата беше малтретиран од владините тролови на социјалните медиуми.

Осман Кавала, 64 години, првично беше претприемач како неговиот татко, но со години е редовен промотор на уметноста и културата во Турција. Реџеп Таип Ердоган го нарече „турски Сорос“. Тоа треба да звучи погрдно бидејќи Кавала, како и унгарско-американскиот милијардер, промовира и организации за граѓански права – иако во многу помал обем и само во Турција, а не во светот.

Со неговата фондација „Анадолу култур“, основана во 2002 година, тој првенствено ги поддржува уметниците од маргинализираните култури: курдската, ерменската, грчката. Многумина застанаа во ред за да добијат малку пари за изложба или филм.

Европските културни институции, исто така, постојано бараа разговор со човекот, кој беше лесно да се забележи на секој вернисаж и на секоја изложба со неговата сива кадрава коса, бидејќи надминуваше многу луѓе во висина. Кога беше уапсен на 18 октомври 2017 година на домашен лет во авионот од Истанбул, тој патуваше со вработени во Гете институтот.

Еден богат човек кој соработува со западните културни посредници брзо се наоѓа под општ сомнеж во мрежата на заговор и недоверба што ја прогонува Турција веќе некое време. Но за оние кои не сакаат да ја играат едноставната игра на пријател и непријател, кои сè уште се залагаат за плуралистичка Турција, Кавала и денес е носител на надеж. Тие велат дека тој е во притвор за да ги заплаши остатоците од фрагментарното, сè уште живо граѓанско општество во Турција.

Кавала добивал закани пред неговото апсење, но не сакал да ја напушти земјата, „таму каде што бил потребен, неговите пријатели, неговата фондација“, рече тој. Во јануари 2020 година, тој му испрати на „Зидојче цајтунг“ текст од притворот преку неговите адвокати. Во него тој пишуваше за глобалната атмосфера на „пост-фактуалното“ и рече: Турција не е единствената земја во која треба да се живее со ситуацијата дека фактите повеќе не се важни.

Во меѓувреме, Кавала повеќе не сака да коментира. Тој рече дека повеќе нема да учествува во неговото судење. Според последните изјави на Ердоган, фер сослушување е невозможно. Претседателот им забележа на амбасадорите, кои го критикуваа затворањето на Кавала, дека тие нема да ослободуваат бандити, убијци и терористи во нивните земји. Следниот датум на судење на Кавала е 26-ти ноември.

По последното рочиште на 8 октомври, неговата сопруга Ајше Бугра, почитувана професорка по економија, излезе пред камерите пред Палатата на правдата: „Не се чувствувам како да излегувам од судење“. таа рече. Пред тоа судијата во неколку наврати го одбиваше барањето на адвокатите Кавала да биде ослободен поради „сериозноста на вината“. „За каква вина зборувате?“, праша Бугра, очајна и лута.

Европскиот суд за човекови права побара итно ослободување на Кавала во 2019 година. Тој не најде докази за поддршка на обвиненијата дека Кавала ги финансирал протестите во Гези паркот во Истанбул, кои беа критички настроени кон владата во 2013 година. Во меѓувреме, мецената беше обвинет и за поддршка на обидот за државен удар во 2016 година и дека е шпион.

Неодамна, неговото судење беше комбинирано со судење против триесетина фудбалски ултраши од Бешикташ, Истанбул, за кои исто така се вели дека се државни непријатели. Неколку од овие обвинети на минатото рочиште изјавија дека не го познаваат ниту нивниот истакнат сообвинет. Досега фудбалските ултраши не биле меѓу клиентелата на Кавала. (Зидојче цајтунг)