Омикрон: „Вирус со најбрзо ширење во историјата“

Омикрон е вирусот со најбрзо распространување што му е познат на човештвото. Едвај еден месец по неговото откривање во јужна Африка, новата варијанта на корона вирусот веќе е доминантна во земјите ширум светот, со повеќе случаи од кога било досега. „Тоа е неверојатно брзо ширење“, рече лекарот Роби Бхатачарја, експерт за заразни болести во Општата болница во Масачусетс (САД).

За да ја демонстрира заразната моќ на Омикрон, Бхатачарја направи пресметување од задната страна на пликото за да замисли како би изгледала трката меѓу Омикрон и мали сипаници, уште еден од најзаразните вируси во светот. Едно лице со мали сипаници заразува 15 други во просек ако ниту еден не е вакциниран, во споредба со шесте лица заразени со Омикрон. Но, клучот лежи во таканареченото „време на генерацијата“: т.е. бројот на денови што поминуваат помеѓу кога првата личност е заразена и кога оние што ги инфицира исто така стануваат заразени. Со сипаниците, тоа трае околу 12 дена. Во случајот на Омикрон, ова трае само четири до пет дена. „Еден случај на сипаници би предизвикал 15 случаи во рок од 12 дена. Еден случај на Омикрон ќе доведе до уште шест на четири дена, 36 случаи на осум дена и 216 по 12 дена“, објасни Бхатачарја.

Во реалниот свет надвор од пликот, новата варијанта на корона вирусот се среќава и кај луѓе кои се вакцинирани или кои веќе биле заразени со Ковид-19, што го забавува неговото ширење. Лекарот затоа верува дека секое лице заразено со Омикрон заразува само три други лица, бројка слична на онаа на оригиналниот вирус во кинескиот град Вухан, кој експлодираше на планетата без имунолошка одбрана. „Со сегашните услови, едноставниот модел на експоненцијален раст сепак би покажал 14 милиони луѓе заразени за 60 дена од еден случај, во споредба со 760.000 со сипаници во популација без специфична одбрана“, предупреди Бхатачарја.

Омикрон е секако најбрзо ширечкиот вирус меѓу оние што успеавме да ги истражиме на ова ниво на детали.

Историчарот и лекар Антон Еркорека истражува епидемии од минатото и е зачуден од ширењето на Омикронот. „Тоа е најексплозивниот и најбрзо раширениот вирус во историјата“, изјави тој. Еркорека, директор на Баскискиот музеј за историја на медицината, потсетува дека на Црната смрт (14. век) и на колерата од 19. век им биле потребни години да се рашират низ светот. На таканаречениот руски грип од 1889 година, кој можеби бил предизвикан од друг корона вирус, му беа потребни три месеци за да ја помине планетата. Тоа е слично на времето потребно од оригиналната варијанта на SARS-CoV-2, откриена во декември 2019 година во Вухан и веќе сеприсутна до март 2020 година. „Омикронската варијанта го надмина тој рекорд на проширување“, рече Еркорека.

Епидемиологот Вилијам Ханаџ, ко-директор на Центарот за динамика на заразни болести на Универзитетот Харвард, се согласува. „Омикрон е секако најбрзо ширечкиот вирус меѓу оние што успеавме да ги истражиме на ова ниво на детали“, истакна Ханаџ. Една од најдобро проучените епидемии на Омикрон, забавата во Осло, Норвешка, со новодојдениот гостин од Јужна Африка, заврши со најмалку 81 од 117 учесници заразени со оваа варијанта.

Невиденото ширење на омикрон не е под сомневање, но она што е помалку јасно е ефектот што ова цунами на случаи ќе го има врз популациите со високи стапки на вакцинација меѓу најранливите. Во Шпанија, речиси 100% од оние на возраст од 70 и повеќе се вакцинирани. Омикрон е способен да зарази инокулирани луѓе, но вакцините сè уште спречуваат сериозни болести, како што е потврдено од неодамнешната студија предводена од холандскиот виролог Корин Гортсван Кесел од Универзитетот Еразмус во Ротердам.

Ханаџ и Бхатачарја објавија труд пред две недели за тешкотијата да се утврди вистинската сериозност на Омикрон. Бхатачарја сега нагласува дека новата варијанта е можеби 25% помалку тешка од Делта, идентификувана во Индија пред една година, кај луѓе кои не биле вакцинирани или претходно заразени. „Алфата [откриена во Велика Британија кон крајот на 2020 година] беше 50% помалку тешка од Делта според неколку студии. Со оглед на брзината со која се шири, Омикронот најверојатно ќе предизвика многу штета за пократок временски период“, предупреди Бхатачарја.

Пониска смртност

Шест прелиминарни студии сугерираат дека Омикронот може полесно да го нападне горниот респираторен тракт, но е помалку ефикасен во инфицирање на белите дробови, што би помогнало да се објасни неговата поголема заразност и помала смртност. Во истражувањето направено во лабораториски услови, тимот на вирологот Мајкл Чан од Универзитетот во Хонгконг беше првиот што пресмета дека Омикронот се размножува 70 пати побрзо кај човечките бронхии од варијантата Делта, но е 10 пати помалку ефикасен во инфицирањето на белите дробови. Микробиологот Равиндра Гупта, од Универзитетот во Кембриџ (Велика Британија), исто така го потврди овој тренд, а четири други трудови напишани од виролози од универзитетите во Лувен (Белгија), Токио (Јапонија), Ливерпул (Велика Британија) и Универзитетот Вашингтон во Сент Луис (САД) откриваат дека Омикронот има потешкотии да ги инфицира белите дробови на хрчаците и генетски модифицираните глувци.

Ханаџ, епидемиологот од Харвард, останува внимателен. Омикрон изгледа многу, многу поблаг затоа што граѓаните изградија повеќе одбрамбени средства отколку во претходните бранови, благодарение на вакцинацијата или претходниот контакт со вирусот. „Многу омикронски инфекции, особено кај вакцинираните луѓе, ќе бидат благи, споредливи со кратка настинка. Проблемот е што ќе има сериозни случаи и бидејќи е толку заразен, вкупниот број на оние на кои ќе им треба лекарска помош ќе го оптоварува здравствениот систем“, рече тој. Четириесет отсто од хоспитализираните со Омикрон во Лондон се невакцинирани, соопштија британските здравствени власти.

Повисок имунитет

Вирологот Арис Кацуракис од Универзитетот Оксфорд (Велика Британија), исто така, негува сомнежи. „Сè уште не сум убеден дека Омикрон е инхерентно поблаг од оригиналната варијанта што се појави во Вухан“, рече тој. „Се чини дека е поблага од Делтата, но тоа е затоа што Делтата еволуирала да биде многу потешка од нејзиниот предок. Повисокиот имунитет се чини најлогично објаснување за намалената сериозност забележана кај населението“, нагласи Кацуракис.

Новата прелиминарна студија, објавена на 27 декември од страна на истражувачите од Универзитетот во КваЗулу-Натал (Јужна Африка), сугерира дека инфекцијата со Омикрон штити од Делта варијантата. Но, студијата работеше само со 13 испитаници, главно млади и вакцинирани, така што е премногу рано да се извлечат заклучоци. Водечкиот автор на студијата, биологот Алекс Сигал, призна дека наводно заштитниот ефект на Омикронот не се гледа кај невакцинираните во неговата студија, но резултатите ја поттикнаа заблудата дека Омикронот предизвикува едноставна настинка која ќе послужи како природна вакцина за светот. „Би сакал луѓето да не зборуваат за Омикрон како да е жива атенуирана вакцина. Тој не е тоа. Вакцинирајте се, земете ја третата доза и преземете мерки на претпазливост за да избегнете инфекција“, предупреди Кацуракис на социјалните мрежи.  (Ел Паис)