Нови разузнавачки информации сугерираат дека Израел подготвува можен напад врз иранските нуклеарни постројки

САД добија нови разузнавачки информации кои сугерираат дека Израел се подготвува да ги нападне иранските нуклеарни постројки, дури и додека администрацијата на Трамп се обидува да постигне дипломатски договор со Техеран, изјавија за Си-Ен-Ен повеќе американски официјални лица запознаени со најновите разузнавачки податоци.

Таков напад би претставувал дрско кршење на политиката на претседателот Доналд Трамп, велат американските официјални лица. Исто така, може да ризикува да предизвика поширок регионален конфликт на Блискиот Исток – нешто што САД се обидуваат да го избегнат откако војната во Газа ги разгоре тензиите почнувајќи од 2023 година.

Официјалните лица предупредуваат дека не е јасно дали израелските лидери донеле конечна одлука, и дека всушност, постои длабоко несогласување во американската влада околу веројатноста дека Израел на крајот ќе дејствува. Дали и како Израел ќе нападне најверојатно ќе зависи од тоа што мисли за преговорите на САД со Техеран околу неговата нуклеарна програма.

Но, „шансите за израелски напад врз иранска нуклеарна постројка значително се зголемија во последните месеци“, рече друго лице запознаено со американското разузнавање за ова прашање. „А изгледите за договор меѓу САД и Иран, кој го преговара Трамп, и кој не го отстранува целиот ураниум од Иран, ги прави шансите за напад поверојатни.“

Зголемените грижи произлегуваат не само од јавните и приватни пораки од високи израелски функционери дека размислуваат за таков потег, туку и од пресретнатите израелски комуникации и набљудувањата на израелските воени движења кои би можеле да сугерираат непосреден напад, велат повеќе извори запознаени со разузнавачките информации.

Меѓу воените подготовки што САД ги забележале се движењето на воздухопловна муниција и спроведување воздушна вежба, велат два од изворите.

Но, истите тие показатели би можеле едноставно да значат и дека Израел се обидува да изврши притисок врз Иран да се откаже од клучните принципи на својата нуклеарна програма со сигнализирање на последиците ако не го стори тоа – што ја нагласува постојано менливата сложеност со која се соочува Белата куќа.

Си-Ен-Ен побара коментар од Советот за национална безбедност и од кабинетот на израелскиот премиер. Израелската амбасада во Вашингтон не коментираше.

Трамп јавно се закани со воена акција против Иран доколку напорите на неговата администрација да преговара за нов нуклеарен договор за ограничување или елиминирање на нуклеарната програма на Техеран пропаднат. Но, Трамп исто така постави ограничување на тоа колку долго САД ќе се ангажираат во дипломатски напори.

Во писмо до иранскиот врховен лидер ајатолахот Али Хамнеи во средината на март, Трамп постави рок од 60 дена за тие напори да успеат, според извор запознаен со комуникацијата. Сега поминаа повеќе од 60 дена од испораката на тоа писмо, и 38 дена од почетокот на првата рунда разговори.

Висок западен дипломат кој се сретна со претседателот претходно овој месец рече дека Трамп соопштил дека САД ќе им дадат само неколку недели на тие преговори за да успеат пред да прибегнат кон воени напади. Но, засега, политиката на Белата куќа е дипломатија.

Тоа го стави Израел „меѓу чекан и наковална“, рече Џонатан Паникоф, поранешен висок разузнавачки службеник специјализиран за регионот. Премиерот Бенјамин Нетанјаху е под притисок да избегне договор меѓу САД и Иран што Израел не го смета за задоволителен, а истовремено да не го отуѓи Трамп – кој веќе се разиде со израелскиот премиер за клучните безбедносни прашања во регионот.

„На крајот на краиштата, израелското одлучување ќе се заснова на одлуките и дејствијата на американската политика, и на тоа какви договори претседателот Трамп ќе склучи или нема да склучи со Иран“, рече Паникоф, кој додаде дека не верува дека Нетанјаху би бил подготвен да ризикува целосно нарушување на односите со САД со започнување на напад без барем премолчено одобрување од САД.

Иран е во најслаба позиција во последните децении

Иран е во својата најслаба воена позиција во последните децении, откако Израел ги бомбардираше неговите капацитети за производство на проектили и противвоздушна одбрана во октомври, во комбинација со економија ослабена од санкции и израелската десеткување на неговите најмоќни регионални сојузници. Израел, велат американските официјални лица, гледа можност.

САД го засилуваат собирањето разузнавачки информации за да бидат подготвени да помогнат доколку израелските лидери одлучат да нападнат, изјави за Си-Ен-Ен еден висок американски функционер. Но, извор запознаен со размислувањето на администрацијата на Трамп изјави за Си-Ен-Ен дека САД веројатно нема да му помогнат на Израел да изврши напади врз иранските нуклеарни локации во овој момент, освен ако Техеран не направи некоја голема провокација.

Израел нема капацитет да ја уништи иранската нуклеарна програма без американска помош, вклучително и полнење гориво во воздух и бомбите потребни за пенетрација во објектите длабоко под земја, потреба што е исто така одразена во претходните американски разузнавачки извештаи, според извор запознаен со случајот.

Израелски извор изјави за Си-Ен-Ен дека Израел би бил подготвен да изврши воена акција самостојно доколку САД преговараат за она што овој извор го опиша како „лош договор“ со Иран, кој Израел не може да го прифати.

„Мислам дека е поверојатно дека ќе нападнат за да се обидат да го срушат договорот ако мислат дека Трамп ќе се задоволи со ‘лош договор’“, рече друго лице запознаено со американското разузнавање. „Израелците не се срамат да ни го сигнализираат тоа … и јавно и приватно.“

Американска разузнавачка проценка од февруари сугерираше дека Израел би можел да користи или воени авиони или проектили со долг дострел за да ги искористи деградираните способности на иранската противвоздушна одбрана, објави претходно Си-Ен-Ен.

Но, според истата проценка, таквите напади само минимално би ја одложиле иранската нуклеарна програма и не би биле сеопфатно решение.

„Тоа е вистински предизвик за Нетанјаху“, рече Паникоф.

Засега, разговорите на САД со Иран се заглавени околу барањето Техеран да не збогатува ураниум, процес кој може да овозможи производство на оружје, но кој е неопходен и за производство на нуклеарна енергија за цивилни цели.

Специјалниот пратеник Стив Виткоф, кој ја предводи американската делегација, минатиот вокенд за ABC News изјави дека Вашингтон „не може да дозволи ниту еден процент способност за збогатување“ според договорот. „Им доставивме предлог на Иранците за кој мислиме дека се однесува на дел од ова без да ги омаловажува“, рече тој.

Хаменеи во вторникот изјави дека не очекува преговорите со САД околу нуклеарната програма на Техеран да „постигнат заклучок“, нарекувајќи го барањето на САД Иран да не збогатува ураниум „голема грешка“. Иран инсистира дека има право да збогатува според Договорот на Обединетите нации за нуклеарно неширење и вели дека нема да се откаже од тоа право под никакви околности.

Во Европа неделава може да се одржи уште една рунда разговори, според Виткоф. И САД и Иран ставија предлози на маса, но по повеќе од еден месец разговори олеснети од Оман, во моментов нема американски предлог со одобрение од Трамп, велат изворите.

Американските разузнавачки агенции во февруари издадоа предупредувања дека Израел најверојатно ќе се обиде да нападне објекти клучни за иранската нуклеарна програма оваа година, јави претходно Си-Ен-Ен.

„Израелската позиција постојано е дека воената опција е единствената опција за запирање на воената нуклеарна програма на Иран“, забележа еден американски функционер. (Си-Ен-Ен)