Нешто чудно се случува со нашите очи кога дишеме
Сите ја знаат изреката дека „очите се огледало на душата“. Покрај тоа што погледот открива емоции, нашите зеници откриваат и колку сме возбудени, заинтересирани или ментално исцрпени. Истражувањата од пред неколку години дури покажаа дека тие укажуваат на нивото на интелигенција. Секако, на светлина реагираат и зениците, односно се шират во темнина и се стеснуваат на светлина.
Научниците од Шведска и Холандија сега открија, поточно потврдија, уште една нивна интересна карактеристика – дека тие варираат при секое вдишување и издишување. Имено, претходните студии на оваа тема дадоа контрадикторни резултати, па невронаучникот Мартин Шефер од Универзитетот Каролинска институт во Шведска и неговите колеги решија подетално да го истражат проблемот, пишува Science Alert.
„Големината достигнува минимум околу почетокот на вдишувањето, а максималната при издишување“
За време на серија експерименти на повеќе од 100 волонтери, тие ја измериле големината на зеницата со помош на специјална камера. „Неговата големина достигнува минимум околу почетокот на вдишувањето, а максимумот при издишувањето“, наведуваат тие во студијата, која сè уште не е прегледана од независни експерти. Моделот бил присутен и кога испитаниците изведувале едноставна визуелна задача или само гледале во една точка, кога дишеле низ нос или уста.
Овие наоди се во спротивност со некои претходни истражувања кои покажаа дека зениците се најмали при издишување. Како што споменавме претходно, големината на зеницата е под влијание на многу фактори, и на Шефер му требаше време да ги забележи суптилните разлики во големината кои се поврзани исклучиво со дишењето. Ова може да објасни некои претходни контрадикторни резултати.
Многу неодговорени прашања
Претходните студии покажаа дека помалите зеници се подобри во разликувањето на деталите, додека поголемите зеници се поуспешни во откривањето слаби дразби. Големината на зеницата се менува и според емоционалните состојби. На пример, тие се шират за време на настани кои предизвикуваат чувство на страв, за време на физичка возбуда (на пример, оргазам) или за време на внесување на одредени лекови како што се антидепресиви.
Како што споменавме на почетокот, беше откриено дека почетната големина на зеницата е тесно поврзана со индивидуалните разлики во интелигенцијата – колку се поголеми зениците, толку е поголема интелигенцијата. Научниците го знаат механизмот зад некои од овие промени, додека други се сè уште еден вид мистерија. Засега не е сосема јасно зошто зениците се разликуваат по големина за време на дишењето и потребни се дополнителни истражувања.
Интересни факти за големината и интелигенцијата на зеницата
Научниците од Технолошкиот институт на Универзитетот во Џорџија пред неколку години спроведоа неколку студии на тема поврзаност помеѓу големината на зеницата и нивото на интелигенција и открија дека разликата во почетната големина на зеницата помеѓу луѓето кои постигнале највисоки резултати на когнитивните тестови и оние кои постигнале најнискиот беше доволно голем за да може да се види „со голо око“.
Проширувањето на зеницата е поврзано и со менталниот напор. Психологот Даниел Канеман од Универзитетот Принстон пред неколку децении утврдил дека големината на зеницата се зголемува пропорционално на тежината на задачата. Ако се обидете да сфатите колку е 9 X 13, вашите зеници малку ќе се шират. Но, ако се обидете да помножите 29 и 13, тие ќе се зголемат уште повеќе и ќе останат проширени додека не дојдете до одговорот (или не се откажете).
Последователните истражувања открија дека зениците на луѓето со повисоко ниво на интелигенција се шират помалку за време на когнитивните задачи, во споредба со субјектите со пониска интелигенција; што всушност укажува на поефикасна употреба на мозочните алатки.