На Европа ѝ се заканува катастрофа – суша

Едвај е пролет, а повеќе од една четвртина од европскиот континент е загрозена од суша по зимата со малку дожд и снег.

Затоа многу земји се подготвуваат за повторување на минатогодишното екстремно суво лето, ако не и полошо, пишува Политико.

Клучниот резервоар што ги снабдува со вода милиони Каталонци речиси пресуши.

Проблемот со водата предизвика конфликти во Франција, каде неколку села повеќе не можат да ги опслужуваат своите жители со вода од чешма.

Нивото на водата на најголемата италијанска река По е веќе на нивото на минатата година.

Студијата со помош на сателитски податоци потврди, претходно оваа година, дека Европа страда од најтешка суша од 2018 година. Зголемените температури ѝ оневозможуваат на Европа да се опорави од тоа, па континентот е заглавен во маѓепсан круг во кој достапноста на вода е се понеизвесна.

„Пред неколку години, би рекол, дека имаме доволно вода во Европа. Сега се чини дека можеби ќе имаме проблеми“, вели водечкиот автор на гореспоменатата студија, Торстен Мајер-Гур.

Иако влажните временски услови во наредните недели би можеле да го обноват горниот слој на почвата и да му помогнат на земјоделството, ниту дождливата пролет не може да го поправи тековниот дефицит на подземните води во Европа, предупредуваат експертите.

Како што наближува летото, владите на европските земји се обидуваат да ги решат и сегашните и идните недостатоци – а во исто време се обидуваат да ги намалат тензиите што произлегуваат од небезбедното снабдување со вода.

Сушата, рече шпанскиот премиер Педро Санчез минатата недела, „ќе биде една од централните политички и територијални дебати во нашата земја во наредните години“.

Сушата ги исцрпи акумулациите
Минатогодишната историска суша ги исцрпи површинските и подземните акумулации на Европа. Зимата требаше да донесе олеснување, но многу региони забележаа малку дожд или снег.

Франција, каде не врнеше повеќе од 30 последователни дена во јануари и февруари, ја доживеа најсувата зима во последните 60 години.

Италијанската истражувачка фондација CIMA откри намалување на снежните врнежи за 64 отсто до средината на април. Нивото на водата на реката По е на нивото од минатото лето, а езерото Гарда е веќе под половина од просечното ниво.

Во извештајот на шпанското здружение на земјоделци COAG се вели дека оваа година некои житни култури треба да се „отпишат“ во четири региони, а еден метеоролог изјави за El País дека фармерите можат „да се збогуваат со речиси целата жетва на маслинки“.

Нивото на водата на езерото Сау северно од Барселона падна толку ниско што властите одлучија да ги отстранат рибите за да спречат да умрат и да ја загадат водата.

Низ Каталонија, акумулациите имаа само 27 отсто капацитет во април. Ран топлотен бран е најавен за следната недела во Шпанија.

Шпанската министерка за екологија Тереза ​​Рибери изјави дека достапноста на вода во Шпанија, слично на Франција, може да се намали за 40 отсто до 2050 година.

Зимските врнежи се особено важни за медитеранските земји, вели Фред Хатерман, хидролог од Институтот за истражување на климатските влијанија во Потсдам.

Со оглед на овогодинешното мало количество врнежи и тенката снежна покривка на Алпите, „а ако сега нема многу врнежи… тогаш сушата е речиси сигурна“, додаде тој.

Сепак, евентуалните пролетни дождови само би го олесниле недостигот на вода ова лето.

За да може Европа да излезе од маѓепсаниот круг каде што секоја година започнува со значителен дефицит на подземни води, „ни требаат речиси децении чести обилни врнежи“, предупредува Хатерман.

Сè помалку вода
Прогнозирањето на врнежите во толку долги периоди е тешко, особено кога климатските промени ги менуваат нивните обрасци на врнежи.

Една од ретките долгорочни проекции, прогнозата на Германската метеоролошка служба за оваа деценија, предвидува дека Германија ќе забележи помалку, а не повеќе врнежи во поголемиот дел од деценијата.

Сепак, дури и ако нивоата на врнежи останат исти, климатските промени ќе ја намалат достапноста на вода низ Европа.

Сушата е сложен феномен со многу фактори – како што се лошото управување со водите или прекумерната потрошувачка. Сепак, зголемувањето на температурите секако дополнително ќе го оптоварува водоснабдувањето во Европа.

Постојат три начини на кои глобалното затоплување го прави континентот посув, рече Хатерман. Прво, колку повеќе температурата се зголемува, толку повеќе вода ќе испарува.

„Ова само го прави посув“, рече тој. „Во суштина, би требало да имаме постојан пораст на врнежите за да го компензираме зголемувањето на испарувањето.

Второ, климатските промени ја ослабуваат воздушната струја во Европа, што значи дека системите под висок притисок можат да се заглават, создавајќи долги периоди на топли и суви услови – како што се случи минатата година – или продолжени обилни дождови, како што беше случајот за време на смртоносните поплави во 2021 година.

И трето, глечерите и снежната покривка во Европа брзо се намалуваат поради зголемените температури – оставајќи ги главните реки како Рајна, Дунав, Рона или По без витални резерви на вода.

Оваа година, придонесот на вода од топење на снегот во европските резервоари за вода „ќе биде навистина многу помал од вообичаеното“, рече Андреа Торети, виш истражувач во Заедничкиот истражувачки центар на Европската комисија.

„Затоа што 2023 година беше полоша од минатата – и тоа веќе беше најлошото, гледајќи ги последните 10 години, а сега е уште полошо. Ова лето, Шпанија, јужна Португалија, Италија и Франција изгледаат особено ранливи“, според Торети.

„Но, Полска и другите региони како Бугарија, Романија и Грција имаат услови за предупредување за суша“, рече тој.

Бранденбург, жариштето на сушата во Германија, имаше натпросечни врнежи во последните неколку месеци, но нивото на подземните води е пониско од минатата година, рече Хатерман.

„И покрај сиот дожд што го имавме, состојбата не се подобри, туку е полошо“, рече тој.

Европа полека се буди со оваа закана. Главните градови – погодени од разорните ефекти на сушата од минатото лето во различни сектори, вклучително и земјоделството, енергијата и индустријата – се обидуваат да изготват одговори за сегашните и идните недостатоци на вода.

Претходно овој месец, Италија објави одлука за намалување на бирократијата за инфраструктурата за вода, вклучувајќи ги и постројките за бигор.

Шпанија објави нов пакет планови за управување со водите во јануари.

Новата национална стратегија за управување со водите на францускиот претседател Емануел Макрон има за цел да ја намали вкупната потрошувачка на вода за 10 отсто до крајот на деценијата. Според планот, од секој сектор ќе биде побарано да развие предлози за намалување на користењето на водата.

Германската стратегија, усвоена во март, вклучува чекори за „одржливо“ користење на водата во 10 области до 2050 година, како и серија од 78 мерки што треба да се спроведат до 2030 година.

Сепак, критичарите тврдат дека земјите прават премалку за да се справат со лошото управување со ресурсите, кои сè уште ги има во изобилство низ целиот континент, што ги влошува ефектите од намалената достапност на вода.

Се проценува дека четвртина од водата за пиење во Европа е изгубена поради истекување на цевководи.

Италијанската политичарка на Зелените и поранешна пратеничка во Европскиот парламент, Елеонора Еви, на Твитер го осуди планот на нејзината влада бидејќи не успеа да го реши коренот на кризата со водата во земјата. „Владата треба да се фокусира на пошумување и политики за запирање на загубата на вода за пиење предизвикана од истекување“, рече таа.

„Очигледно, водата е ограничен ресурс, а ние како општество можеби не бевме толку ефикасни како што можевме да бидеме во управувањето со овој ограничен ресурс“, рече Саманта Бургис, заменик директор на Коперник, европска служба за следење на климата.

„Луѓето го чувствуваат тоа. Битката за дистрибуција веќе започна“, рече Хатерман.