Му платив на моето дете 100 долари за да прочита книга. Најдобро потрошени пари

Ова лето ѝ платив на мојата 12-годишна ќерка 100 долари да прочита книга. Што се однесува до маневрите на мајката, тоа беше дефинитивно последен пат и големината на парите беше секако преголема. Не можам да кажам дека сум горда – но сум исклучително задоволна. Затоа што планот функционираше. Работеше толку добро, би им препорачала на други родители на неволни читатели да ги отворат своите паричници и да ги подмитат нивните деца да читаат.

Ќерка ми е паметно дете, дефинитивно попаметно од мене на 12 години. Читаше книги за на училиште, но да ја натераш да го направи тоа беше како влечење за заби, а сама читаше неколку графички романи и слушаше аудио книги од серијата „Хари Потер“. Ниту една од тие активности не стана порта за каква било навика на она што би можела да го наречам класично длабоко читање – со две очи пред хартија и ништо друго да не се случува.

Кога се соочив со оваа вистина пред неколку месеци, се чувствував како родителски неуспех. Иако читавме многу книги со приказни кога таа беше помлада и живееме во куќа полна со книги, јас не успеав да му всадам едно од основните животни задоволства на моето дете.

Непосредно пред пандемијата, депресивно федерално истражување во САД откри колку е намалено читањето за задоволство кај децата. Речиси 30 отсто од 13-годишниците рекле дека „никогаш или речиси никогаш“ не читаат за забава, што е значително зголемување од 8 отсто кои го кажале истото приближно 35 години порано. Со оглед на тоа што времето на екранот кај децата исто така значително се зголеми за време на пандемијата, фер е да се заклучи дека слободното читање е сè позагрозена потрага меѓу децата.

За оние од нас кои сме доживотни читатели – кои ги ценат нашите ноќни штандови наредени со кули од книги; кои ги чуваат во нашите умови како пријатели идеите и ликовите што ги собиравме со години од печатената страница – пренесувањето на важноста на читањето не би требало да биде тешко. Сите ние разбираме како читањето ја подобрува структурата на нашето искуство. Сепак, ми беше чудно тешко да ѝ пренесам нешто од ова на мојата ќерка која не сакаше да чита. Таа тврдеше дека не сака да чита. Покрај тоа, таа не се грижеше и да го сака тоа. И таа не гледаше на ништо од ова како проблем. Многу нејзини пријатели, ми објасни таа, едноставно „не се занимавале“ со читање. Сфатив дека ако сакам да му ја пренесам на моето дете радоста од читањето, морам да разјаснам каква е радоста за мене.

Секако, тоа што ќерка ми минатата година имаше смартфон – користен iPhone со илјадници родителски контроли и временски ограничувања – е дел од проблемот. Пред телефонот, имав дете кое беше како дружељубив Тигар, викаше од задоволство по нешто едноставно како нов десерт што се лади во фрижидер. По телефонот, имав едносложно ќебе голтка која сакаше само да остане во својата соба со спуштени ролетни, затворена врата, под јорган, скролајќи го тој мал правоаголник и како ако се оддели од него ќе исчезне нејзиниот социјален живот. Ако тоа не беа нејзините пријатели или не беше нејзиниот телефон, тоа беше само една работа: „здодевно“.

Дали некогаш сте се обиделе весело да му кажете на речиси 13-годишно дете кое трпи неколку часа блокади на телефонот наметнати од родителите да го извади стариот комплет со акварели? Или можеби пробајте оригами? Освен ако не сакате вашата коса веднаш да опадне од тинејџерските очни јаболка кои ве мразат со ласер преку ситни процепи, јас би предложила да не го правите тоа.

Но, јас држев свеќа за читање. Затоа што можев да видам дека она што го бара мојата ќерка, како и многу други нејзини години, е бегство. За мене, тоа се чувствуваше соодветно развојно. Проблемот беше што најлесниот начин за неа да најде бегство беше да се втурне во зависниот хаос на нејзиниот паметен телефон.

Па, почнав да водам кампања. Ѝ кажав дека треба да чита бидејќи романите се најдобриот начин да се научи како функционира внатрешноста на луѓето. Таа рече дека може да научи повеќе од гледањето на луѓето што ги следи на социјалните мрежи, а кои се обидуваат да ја истурат својата внатрешност.

Реков дека книгите нудат раскажување. Таа рече: „Нетфликс“.

Реков дека книгите учат на историја. Таа рече: „Интернет“.

Реков дека читањето ќе ѝ помогне да се разбере себеси и таа рече: „Хм, не благодарам. Јас само ќе живеам“.

Ветував, екстравагантно, дека ќе ѝ ги купам сите книги што ги сака и ќе изградам полици за книги во нејзината соба, за да може да ги види насловите на сите книги што ги сака од нејзиниот кревет. Таа рече: „Мамо, добредојде во твојот сон“.

Не можев да ги добијам нашите дебати, сфатив, бидејќи неколку аргументи на мојата ќерка против читањето ми изгледаа погрешни. Да, читањето е начин да го проширите вашиот универзум и да откриете нови светови – но така е и целиот интернет. Така, овие дискусии, кои нè изнервираа и двете, неизбежно ќе ми го скратат размислувањето за спознанието и вниманието и за тоа како читањето е „добро за тебе“.

Не беше тоа зошто сакав ќерка ми да земе книга. Не се работеше за оптимизирање на функцијата на нејзиниот мозок, туку за познавање на одредена суптилна магија. Знаете кога авторот ќе го сумира чувството што не сте ни знаеле дека сте го имале, а сто сијалици ќе ви се изгаснат на врвот на главата како еден вид богојавление? Сакав таа да има шанса да го почувствува тоа. Како што напиша Нил Постман во 1982 година во „Исчезнувањето на детството“, медиум заснован на екран, како ТВ или видео, не може да создаде ваков однос бидејќи, по својата природа, медиумот мора да ги пополни сите празни места за вас. Книгите оставаат простор за празни места – и за внатрешната инвенција што можат да ја инспирираат.

Затоа решив да го пресечам целото расудување со ладна, тешка практичност: готовина. Ѝ реков на мојата 12-годишна дека ќе ѝ платам 100 долари за да прочита роман. Таа рече: „Што? Навистина?“

Потоа, се разбира, таа рече да.

Разговарав со пријателите кои имаат тинејџерите за тоа која книга би помогнала да ја разгори нејзината желба за читање. Додека некои чудаци сугерираа работи како „Малиот принц“ и „Оркански височини“, книгата што најчесто ја предлагаат луѓето што ја познаваат мојата ќерка беше „Летото кога станав убава“ на Џени Хан, која беше претворена во популарна серија на Амазон прајм и која ќерка ми ја гледаше и сакаше.

Го склучив договорот: 100 долари ако ја заврши книгата во рок од еден месец. Потоа тргнавме на одмор на плажа, заедно со мојот дечко, на романтичен грчки остров – продолжен настан кој вклучува средовечни тела облечени во костими за капење толку погубно за 12-годишно дете што беше подобро да не го крева погледот. Совршено!

Одморот траеше осум дена, а пред да заврши седмиот ден, ќерка ми ја заврши книгата. Кога се вративме дома, таа го побара продолжението, а потоа го заврши за околу две недели – без доплата.

Дали ова ќе доведе до нејзино читање „Малите жени“? До летање низ „ловец во ‘ржта“ и „Бели заби“? Дали тоа ќе резултира со долг животен век на читање полн со преплавени купишта книги што ќе ги види како пријатели, учители, поддржувачи и мелем за какви и да се нејзините неволји во денот?

Не знам. Она што го знам е дека мојата ќерка сега има нови производи од „Сефора“ вредни 100 долари кои одбивав да ѝ ги купам изминатата година. Знам и дека заедно конечно отворивме нов портал за неа на печатената страница: тивко лично место за кое замислувам – се надевам – ќе ѝ служи цел живот. Тоа се чини како најдобрите пари што некогаш сум ги потрошила.

(Миреј Силкоф е канадска писателка, културна критичарка и авторка на наградуваната збирка раскази „Chez L’Arabe“. Текстот е објавен во „Њујорк тајмс“.)