Може ли курдскиот лидер Оџалан од затвор да стане миротворец во Турција
Совпаѓањето на нападот на турската индустрија за оружје со жртви и повредени – за кој турската држава ја обвини Работничката партија на Курдистан (ПКК) и таа ја презеде одговорноста – краткото олеснување на изолацијата на нејзиниот лидер Абдула Оџалан и невообичаена понуда за тој од страна на владејачките националисти ги покрена работите во Турција: трите настани се случија за помалку од еден ден.
Уште повеќе, во време кога турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган работи на уставни промени и се обидува да го смири прокурдскиот блок, дури ни атентатот не успеа да го поколеба владејачкото мнозинство – Ердоган и неговиот де факто партнер во власта Девлет Бахчели – од новиот курс.
Од „убиец на бебиња“ Оџалан, кој беше на чело на ПКК во најкрвавата фаза од конфликтот со турската држава со десетици илјади жртви од 1984 година, во очите на Бахчели се претвори во можен говорител пред турските парламентарци. „Ако се укине изолацијата на терористичкиот водач, нека дојде да зборува во (парламентот). Сепак, тој мора да објави целосен крај на тероризмот и разоружување на ПКК“.
Оџалан, фигура со сè уште огромен симболичен капитал во курдската политика, е осуден на доживотен затвор: тој е на островот Имрали во Мраморното Море веќе 25 години. Во последните 43 месеци, тој повторно беше ставен под тешка изолација: немаше можност да се сретне со членовите на неговото семејство. Пораката неочекувано стигна до медиумите, преку неговиот внук, Јомер Оџалан:
„Ако условите се поволни, имам теоретска и практична моќ да го преместам овој процес од полето на конфликт и насилство на правен и политички терен“, рече Оџалан.
Јомер Оџалан објасни дека не го видел својот чичкп од март 2020 година и дека сака да може да има редовни семејни посети.
Зборовите на Бахчели беа доволни за да се разгори дебата меѓу Партијата за народна еднаквост и демократија (ДЕМ), уште една инкарнација на прокурдскиот политички блок кој се соочува со забрана една по една партија.
Тулаи Хатимулар, копретседател на ДЕМ, изјави дека е неопходно да се стави крај на речиси 44-месечната изолација на Оџалан, против која организацијата работи со години.
Селахатин Демирташ – поранешен копретседател на поранешната водечка прокурдска партија, кој сега е во затвор – напиша во пораката во која го осудува нападот во Анкара:
„Ставот кој се обидува да ја прекине потрагата по решение за нашите проблеми преку разговори, дијалог и политика треба да знае дека доколку Оџалан преземе иницијатива и сака да го отвори патот за политиката, ние ќе бидеме зад него со сите сили“.
Зборувањето за терените на борба и политика, кои ги спомна самиот Оџалан и на кои во пракса одговара и влијателниот Демирташ, потсетува на веќе пропаднат мировен процес: во 2013 година, Ердоган посегна до ПКК. Потоа, петицијата и штрајкот со глад за подобрување на условите на Очалан, неговите пораки до Курдите, па дури и разговорот со тогашниот началник на службите (сега министер за надворешни работи и полу Курд) Хакан Фидан доведоа до примирје кое пропадна две години подоцна. со комбинација од атентати и внатрешно-политички интриги околу комплицираните избори.
Не е сигурно дека Ердоган планира нов мандат. Годинава пред партиското членство побара да не излезе на претстојните избори со двосмисленото: „Ова се мои последни избори“.
Во исто време, веќе една година се зборува за „маслиновото гранче“ на Ердоган во потрага по поддршка за нов устав; и по изборната победа на опозициската ЦХП – прва по неколку години – на локалните избори оваа пролет, тој започна со средби со нејзиниот нов лидер, Озгур Озел, кои беа водечка тема во турските медиуми со недели. Ердоган зборуваше за „иновативен и слободарски устав“, но не мора да најде поддршка. Провладините медиуми, пак, оваа есен повторно почнаа да пишуваат за потребата од сосема нов основен закон, повеќе од четири децении по последниот, од последниот државен удар.
„Њујорк тајмс“ посочува и други фактори кои можат да играат во пресметките на Ердоган: неговата желба за стабилност дома во услови на ескалација на конфликтите на Блискиот Исток, но и шпекулации дека САД може да се повлечат од североисточна Сирија и да ги остават борците поврзани со ПКК без заштита. А групата, тешко ранета од турската армија, продолжува весникот, можеби е поподготвена да преговара во нејзината сегашна состојба. (Дневник.бг)