Млаки ветувања на Г-20 за климатска неутралност

Нема одреден датум за постигнување „нето-нула“ емисии на јаглерод диоксид, во завршното коминике пишува „околу средината на векот“. Кина, Индија и други земји кои се зависни од јаглен не сакаат да преземат јасни обврски

РИМ – Лидерите на најголемите светски економии во неделата презедоа нејасна обврска да бараат јаглеродна неутралност „до или околу средината на векот“ завршувајќи го дводневниот самит во Рим што ги поставуваше темелите за климатската конференција на ОН во Глазгов, Шкотска.

Според последното соопштение на состанокот, лидерите на Групата 20, исто така, се согласија да го прекинат јавното финансирање за производство на електрична енергија на јаглен во странство, но не поставија цел за постепено укинување на јагленот за домашна употреба – јасно излегување во пресрет на Кина, Индија и другите земји зависни од јаглен.

Земјите од Г-20 претставуваат повеќе од три четвртини од емисиите на стакленички гасови во светот, а домаќинот на самитот Италија и Велика Британија, која е домаќин на климатската конференција во Глазгов, бараа поамбициозни цели да излезат од Рим.

Без нив, моментумот може да се изгуби за Глазгов, за кој се вели дека е „последната најдобра надеж“ во светот за зацврстување на обврските за одржување на температурите под критичните 1,5 степени Целзиусови ((2,7 степени Целзиусови) повисоки од прединдустрискиот просек за кој научниците велат дека е неопходно.

Италијанскиот премиер Марио Драги им рече на лидерите на последната работна сесија во неделата дека треба да постават и долгорочни цели и да направат краткорочни промени за да ги постигнат.

„Мораме да го забрзаме постепеното исфрлање на јагленот и да инвестираме повеќе во обновливата енергија“, рече Драги. „Исто така, треба да се погрижиме мудро да ги користиме достапните ресурси, што значи дека треба да станеме способни да ги приспособиме нашите технологии, а исто така и нашиот начин на живот на овој нов свет“.

Неговата порака ја повтори и британскиот принц Чарлс, кој предупреди дека „тоа е буквално салонот на последна шанса“.

„Невозможно е да не ги слушнете очајничките гласови на младите луѓе кои ве гледаат како стјуарди на планетата, држејќи ја одржливоста на нивната иднина во ваши раце“, рече Чарлс.

Според коминикето, Г-20 ги потврди минатите обврски на богатите земји да мобилизираат 100 милијарди долари годишно за да им помогнат на посиромашните земји да се справат со климатските промени и се обврзаа да го зголемат финансирањето за да им помогнат да се прилагодат.

Клучна точка на несогласување остана крајниот рок за земјите да постигнат јаглеродна неутралност или емисии „нето-нула“, што значи рамнотежа помеѓу стакленички гасови додадени и отстранети од атмосферата. Британскиот премиер Борис Џонсон сакаше секоја членка на Г-20 да се обврзе на нето-нула до 2050 година.

Меѓутоа, Италија сепак призна дека ќе може да обезбеди обврски за постигнување нето-нула емисии „до средината на векот“, наместо конкретна година.

Конечното соопштение се чинеше уште послабо, „признавајќи ја клучната важност за постигнување на глобални нето-нула емисии на стакленички гасови или јаглерод неутралност до или околу средината на векот“.

Француски официјален претставник рече дека неспецифичната формулација ја одразува целта да се потврди заедничката цел, истовремено обезбедувајќи флексибилност за решавање на „различноста на земјите од Г-20“ – особено Кина и Индија, како и Индонезија.

САД и Европската унија ја поставија 2050 година како краен рок за нето-нула емисии, додека Кина, Русија и Саудиска Арабија се стремат кон 2060 година. Лидерите на тие три земји не дојдоа во Рим.

„Зошто мислите дека 2050 година е некоја магична фигура?“ – праша рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров на прес-конференција. „Ако тоа е амбиција на Европската унија, право е и на другите земји да имаат амбиции… Никој не ни докажал ни нам, ни на кој било друг дека 2050 година е нешто на кое сите мора да се претплатат“.

Иднината на јагленот, клучен извор на емисии на стакленички гасови, исто така се покажа како едно од најтешките прашања за кои може да се најде консензус во Г-20.

На самитот во Рим, лидерите се согласија „да стават крај на обезбедувањето меѓународни јавни финансии за ново несмалено производство на јаглен во странство до крајот на 2021 година“.

Тоа се однесува на финансиска поддршка за изградба на фабрики за јаглен во странство. Западните земји се оддалечуваат од таквото финансирање и големите азиски економии го следат примерот: кинескиот претседател Ши Џинпинг на Генералното собрание на ОН минатиот месец објави дека Пекинг ќе престане да финансира такви проекти, а Јапонија и Јужна Кореја презедоа слични обврски на почетокот на годината.

Меѓутоа, Кина не постави краен датум за изградба на фабрики за јаглен дома. Јагленот сè уште е главниот извор на Кина за производство на електрична енергија, а и Кина и Индија се спротивставија на предлозите за декларација на Г-20 за постепено укинување на домашната потрошувачка на јаглен.

Неуспехот на Г-20 да постави цел за постепено укинување на домашната употреба на јаглен беше разочарување за Британија.

Младинските активисти за климата Грета Тунберг и Ванеса Накате објавија отворено писмо до медиумите додека завршуваше самитот на Г-20, нагласувајќи три фундаментални аспекти на климатската криза кои често се минимизираат: дека времето истекува, дека секое решение мора да обезбеди правда за луѓето кои се најпогодени и дека најголемите загадувачи често се кријат зад нецелосни статистички податоци за нивните вистински емисии.

Извршната директорка на Гринпис, Џенифер Морган, рече дека Г-20 не успеа да обезбеди лидерство што му требаше на светот. „Мислам дека тоа беше предавство за младите луѓе ширум светот“, изјави таа за Асошиетед прес во неделата.

Освен климатските прашања, лидерите потпишаа историски договор за земјите да донесат глобален минимален корпоративен данок од 15%. Глобалниот минимум има за цел да ги одврати мултинационалните компании од избегнување данок со префрлање на профитот во земји со ултра ниски стапки, но каде што компаниите можеби имаат малку вистински бизнис. (АП)