Млад Бугарин родителите го однеле во САД со 600 долари во џеб. Сега лансира „фабрика“ во вселената
Додека го читате овој текст, американската компанија „Варда спејс индустрис“ (Varda Space Industries) ќе почне да управува со првата вселенска фабрика. Овој футуристички проект пред две години го осмислија тројцата основачи Вил Бруи, Даниел Маршал и младиот Бугарин Делијан Аспарухов, со намера да започнат автоматско производство во орбитална станица во близина на Земјата. Сè што ќе излезе од оваа фабрика ќе ја носи ознаката „made in Space“ (произведено во Вселената).
Идејата за создавање разни производи во орбитата на Земјата не е нова, но огромните трошоци досега спречија слични проекти. На пример, големите фармацевтски компании како „Мерк“ се заинтересирани за производство на лекови и хемикалии во вселената бидејќи експериментите покажаа дека, без гравитација и притисок, молекулите и атомите се однесуваат многу поинаку отколку на Земјата.
Исто така, условите на микрогравитација и отсуството на прашина во вселенскиот вакуум се многу погодни за производство на компјутерски компоненти или оптички влакна. Вакви стерилни услови тешко се создаваат и одржуваат на Земјата.
In 48 hours, this room will be controlling the world’s first space factory pic.twitter.com/V9uvgfjXiJ
— delian (@zebulgar) June 10, 2023
Во САД дошол кога имал три години, неговите родители имале 600 долари
Движечката сила зад „Варда спејс индустрис“ е 30-годишниот претседател на компанијата, Бугаринот Делијан Аспарухов. Роден е во бугарскиот град Разград, кој на овдешната јавност можеби и е познат по фудбалскиот клуб Лудогорец, а со семејството се преселил во Америка кога имал три години. Неговите родители, професорката по финансии Елена и докторот по математика Тихомир, во тој момент имале само 600 долари во џебовите.
За вселенските фабрики почнал да размислува во тинејџерските денови, но дури кога станал полнолетен го привлекол вниманието на американската јавност со сосема поинаков проект. Во тоа време од рак на дојка се разболела неговата баба Денка Неделчева, по која го добиле името.
Тогашниот успешен студент по компјутерски науки на елитниот факултет на Технолошкиот институт во Масачусетс ја разви апликацијата „Најтингел“ (Nightingale), која им помага на пациентите, нивните роднини и лекарите да ги контролираат симптомите преку навремени известувања за нивната здравствена состојба.
Основачот на Пејпал му дал 100.000 долари
Инвентивните идеи на Делијан ги забележал Питер Тиел, ко-основач на онлајн финансиската платформа Пејпал (PayPal). Младиот Бугарин добил грант од 100.000 долари за реализација на својот проект, но веќе немал време да студира и морал да го напушти МИТ. Потоа го продаде „Најтингел“ за 150.000 долари, се здоби со репутација во Силиконската долина и се префрли на следните проекти.
Во меѓувреме, појавата на комерцијалната вселенска индустрија ги олесни и поевтини летовите во вселената, па претприемничкиот Аспарухов оцени дека е дојдено време за орбитални лаборатории. Така, „Варда спејс индустрис“, во своето седиште во близина на Лос Анџелес, разви автоматизирана лабораторија за лекови, со дијаметар од само еден метар во нејзината најширока точка, која се вклопува во вселенска капсула. Во двете години од своето постоење, „Варда спејс“ собра повеќе од 53 милиони долари инвестиции од 19 инвеститори.
OCD in me went back and took another photo to try and match the original angle more closely pic.twitter.com/qqgUjIhd89
— delian (@zebulgar) June 8, 2023
„Големо достигнување е да се врати нешто од вселената. Ако можеме да добиеме уште повеќе инвестиции, ќе летаме почесто. Тргнуваме во јуни со ракетата „Фалкон 9“ на „Спејс икс“ (SpaceX) од Флорида и слетуваме со падобран во пустината Јута. Веќе ги резервиравме следните летови“, објасни Аспарухов, додавајќи дека испраќањето 50 килограми товар во вселената чини околу 275.000 долари.
Целта на првиот лет е да се осигури дека роботската машинерија и хемиската технологија работат како што се очекува и дека капсулата може да го преживее повторното влегување во атмосферата на Земјата.
Готовите материјали се враќаат со хиперсонични брзини
Системот на „Варда“ користи возило од три дела – вселенско летало, производствен модул и повратна капсула тешка 90 килограми која е заштитена со топлински штит. Производните капацитети се лансираат во орбитата со комерцијални летови, а готовите материјали се враќаат со хиперсонични брзини.
Компанијата ја искористи Меѓународната вселенска станица за првични тестови, но амбициите на Аспарухов ги надминуваат дури и тие хоризонти.
Се уште не е објавено што точно ќе се создаде во првичните мисии, но со секое слетување капсулата ќе враќа на Земјата 10-15 килограми произведен материјал. До 2025 година треба да биде готова втората верзија на повратната капсула која ќе овозможи производството да се зголеми на 100 килограми материјал. Се планираат шест до осум летови годишно.
„Првите неколку мисии ќе не чинат приближно 13 милиони долари по мисија. Во првиот лет ќе вратиме на Земјата околу килограм материјал. Во втората или третата мисија ќе вратиме до 20 килограми. Почнуваме во специјализираните и повеќето скапи производствени области. Колку почесто летаме, толку стануваме поевтини“, објаснува Аспарухов и додава: „За 10 години ќе произведеме повеќе чипови во вселената отколку што се произведуваат денес во Тајван“.
— delian (@zebulgar) June 8, 2023
Договор со НАСА
„Варда спејс индустрис“ обезбеди договор вреден 60 милиони долари со американските воздухопловни сили и НАСА за проучување на повторното влегување на нејзините капсули во атмосферата на Земјата, што треба да се случи со брзина 25 пати поголема од брзината на звукот.
Таканаречениот хиперсоничен лет е област на стратешка конкуренција меѓу САД и Кина, а капсулите на „Варда“ се привлечни за експерименти бидејќи, за разлика од повеќето вселенски летала што се враќаат на Земјата, тие не носат луѓе.
Иднината кон која се стремат Аспарухов и неговата компанија вклучува десетици, па дури и стотици објекти кои орбитираат околу Земјата, на крајот произведувајќи не само лекови или полупроводници, туку и разни други производи кои би имале корист од микрогравитацијата.
Еден ден компанијата може дури и да има вселенско летало доволно големо за да испрати луѓе во вселената за да помогнат во производството. Целта е да се создаде рутинска производна операција во орбитата на Земјата. (Индекс.хр)