Министрите за животна средина од Западен Балкан ја усвоија Декларацијата од Дубровник
Министрите за животна средина и одржлив развој од Западен Балкан (ЗБ) денес ја усвоија Декларацијата од Дубровник на втората министерска средба за Зелената агенда за Западен Балкан (ЗАЗБ).
Настанот беше организиран од Регионалниот совет за соработка (RCC) во соработка со Сојузното министерство за економска соработка и развој на Германија (BMZ), во рамките на Регионалното климатско партнерство, со поддршка на Европската комисија, Владата на Хрватска и под претседателство на Обединетото Кралство во рамките на Берлинскиот процес 2025.
Декларацијата ја потврдува посветеноста на регионот да го следи Европскиот зелен договор. Таа претставува клучен чекор во изградбата на почист, поодржлив и поклиматски отпорен Западен Балкан 6.
Со усвојувањето на Декларацијата од Дубровник, министрите од ЗБ усвоија четири главни регионални документи:
– Ревидираниот Акциски план за Зелената агенда 2025–2030, кој ги намалува активностите од 58 на 41 и обезбедува усогласување со Европскиот зелен договор;
– Патоказот за климатска адаптација на ЗБ6, кој поставува долгорочна визија за отпорност и чекори кон развој на Регионална стратегија за адаптација до 2026 година;
– Регионалниот акциски план за спречување на загадување од пластика, вклучувајќи морски отпад, насочен кон заштита на морската и речната средина на Западен Балкан 6; и
– Контурите на Стратешкиот план за биодиверзитет на ЗБ6, кои ги поставуваат темелите за обновување на природата и усогласување со Глобалната рамка за биодиверзитет.
Овие документи поставуваат мерливи цели за регионот, меѓу кои:
До 2028 година, ЗБ6 треба да го намали користењето на најзагадувачката пластика за еднократна употреба за 80%.
До 2030 година, пластичната амбалажа треба да содржи најмалку 30% рециклирана содржина, а 40% од комуналниот отпад треба да се рециклира.
Регионот треба да заштити 30% од копнените и морските подрачја, со најмалку 10% под строга заштита.
„Декларацијата од Дубровник не е само уште еден политички документ. Таа е обврска за реализација. Таа го преместува регионот од планирање кон мерливо дејствување,“ изјави Амер Капетановиќ, генерален секретар на RCC на отворањето.
„Зелената агенда е наше заедничко ветување да го направиме овој регион позелен, поправеден и поотпорен – регион кој расте, а истовремено ги штити луѓето, природата и работните места,“ додаде Капетановиќ.
Просечните температури во Западен Балкан 6 веќе се зголемени за повеќе од 2°C – речиси двојно повеќе од светскиот просек. Регионот се соочува со повеќе суши, поплави и пожари. Во 2024 година, 11 од 13-те најголеми пожари во Европа се случија во Западен Балкан.
За адаптација, на регионот ќе му требаат околу 37 милијарди американски долари инвестиции во следната деценија. Сепак, потенцијалните годишни придобивки до средината на векот би можеле да достигнат 74 милијарди долари преку заштеди, отпорност и одржлив раст.
Јан Душик, заменик генерален директор во Генералниот директорат за клима на Европската комисија (DG CLIMA), ја истакна важната улога на Западен Балкан во зелената транзиција на Европа, нагласувајќи дека регионот поставил амбициозни, но остварливи цели и мора да продолжи со усогласување со Европската унија како дел од процесот на пристапување. Душик ја поздрави работата на Зелената агенда за Западен Балкан, признавајќи го напредокот што е постигнат и трансформацијата на политичките заложби во конкретни активности. Тој им се заблагодари на Советот за регионална соработка и неговите партнери за нивната посветеност, охрабрувајќи ги сите вклучени да ги прослават досегашните постигнувања, додека ги засилуваат напорите за претстојната работа.
„Одржлив и стабилен Западен Балкан ја зајакнува климатската отпорност, енергетската безбедност и конкурентноста на ЕУ. Германија ќе продолжи да биде ваш сигурен партнер. Германското Министерство за развој подготвува нови заеми во вредност од 250 милиони евра, кои ќе бидат обезбедени до крајот на оваа година,“ изјави Јохан Саатоф, парламентарен државен секретар во BMZ.
Амбасадорот на Обединетото Кралство во Хрватска, Џавед Пател, нагласи дека регионалната соработка и споделената одговорност се суштината на ЗАЗБ, додавајќи дека Декларацијата од Дубровник покажува дека Западен Балкан се движи напред – заедно, со Европа и со заедничка цел.
Министерката Марија Вучковиќ подвлече дека Берлинскиот процес се покажа како успешен модел за унапредување на регионалната соработка и изрази оптимизам дека Зелената агенда за Западен Балкан, препознаена како приоритет, претставува одлична можност за заедничка работа кон заеднички цели.
На средбата беше претставен и набљудувачкиот портал на ЗАЗБ, нов дигитален алат развиен од RCC, кој ќе го следи напредокот и ќе ја зајакне транспарентноста во спроведувањето на Зелената агенда низ регионот.
Декларацијата од Дубровник се надоврзува на Декларацијата од Хамбург (2024) и ја одразува решителноста на регионот да работи кон климатска неутралност, заштита на биодиверзитетот, намалување на загадувањето и побрзо усогласување со Европскиот зелен договор, како дел од Планот за раст на ЕУ за Западен Балкан и Агендата на Берлинскиот процес.
Сите документи одобрени на денешниот состанок наскоро ќе бидат достапни на rcc.int.
Зелената агенда за Западен Балкан (ЗАЗБ) беше лансирана на Самитот на Берлинскиот процес во Софија во 2020 година. Таа го усогласува регионот со Европскиот зелен договор и поставува заедничка патека кон климатска неутралност, одржлив раст и заштита на животната средина.