Милан Кучан: Милошевиќ не закова клинец во ковчегот на Југославија

Поранешниот претседател на Словенија за време на нејзиното осамостојување, Милан Кучан, изјави дека Слободан Милошевиќ не „заковал клинец“ во „ковчегот“ на Југославија, во што многумина веруваат, туку дека тоа било „логично продолжение на процесот што некако избледе и потоа стана поотворена во Југославија“.

Кучан, највлијателниот политичар во Словенија во втората половина на осумдесеттите години, смета дека е невозможно вината да се префрли на само една република, бидејќи секоја од нив го барала својот излез од кризата.

„Го најдовме нашиот пат“, рече Кучан во интервју за Радио Слободна Европа.

Кога беше создадена Југославија, Словенците сигурно ја видоа својата земја во неа и имаа доволно причини да живеат во неа со други нации, вели Кучан во разговор по повод 30-годишнината од прогласувањето на независност на Словенија и почетокот на интервенцијата на ЈНА на 25 јуни 1991 година.

„Меѓутоа, кога се променија условите во светот и во рамките на Југославија, онаква каква што беше – не може да биде сфатена како држава во која се заштитени националните интереси на Словенија“, посочува тој.

Според него, дискусиите дека Словенците влегле во Југославија „со прст во џеб“ не се точни.

„Но, вистината е дека таа држава многу брзо се претвори во нешто друго, дека очекувањата беа изневерени“, рече Кучан.

За поранешниот претседател на Србија и Југославија Милошевиќ, Кучан вели дека тој бил човек кој „инсистирал на своите ставови“.

„Ако повторно кажам малку поедноставен, тој претпочиташе да зборува наместо да слуша – и тоа беше проблемот“, рече првиот претседател на независна Словенија.

Кучан исто така вели дека Милошевиќ бил „прагматичен политичар кој немал програма“, додека Меморандумот на Српската академија на науките и уметностите претставуваше некои вести на програмата која го претставуваше интересот на Србија во Југославија како доминантен.

„Од една страна, прагматичен политичар кој немаше програма и, во исто време, интелектуален производ што не беше способен за акција. Тогаш тоа се спои и имаше човек способен за активности со цел да ја реализира таа програма“, рече тој.

Бидејќи немаше доволно подготвеност да се примени уставниот систем на Југославија, тогаш тоа само по себе доведе до логично распаѓање што беше неизбежно, смета Кучан.

„Повторно се враќам на тоа, државните заедници создадени во некои посебни историски услови мора да бидат подготвени да го потврдат рациото на нивното заедничко живеење во време кога овие историски услови се менуваат“, рече тој.

Запрашан за наводниот нон-пејпер на словенечкиот премиер Јанез Јанша, поранешниот претседател на Словенија рече дека таков документ „очигледно постои“.

„Сега излезе дека во Брисел е познато кој е неговиот автор, како и содржината, но тие не сакаат да го откријат поради неговиот погубен ефект врз меѓународните односи“, рече тој.

Кучан смета дека Словенија не може да има поинаков став од оној со кој тргна во процесот на независност на државата – дека сите републики имаат право на свои држави и дека распадот на Југославија треба да заврши во рамките на постојните граници.

„Значи, не е можно прекројување на границите“, рече тој.

„Најдобро би било да се архивираат таканаречените нон-пејпери и да се заврши дискусијата за тоа. Тоа значи прифаќање на позицијата во Европа како што е денес дека не е дозволена дискусија за промена на границите“, додаде тој.

На прашањето зошто се одолговлекува пристапот на земјите од Западен Балкан во Европската унија, Кучан рече дека не станува збор за одолговлекување, туку дека ЕУ не е подготвена да се ангажира во тие земји за да можат со поддршка на европските институции да ги исполнат условите за прием.

„Тие земји сами по себе немаат доволно сила да го сторат тоа. Во ЕУ нема доволно одлучност да им се помогне на тие држави, од една странастрана, не би влегле во европскиот блок со своите нерешени проблеми, а од друга страна, тие постојано се во чекална пред вратите кои очигледно не се отвораат“, рече тој.

Поранешниот претседател на Словенија се сеќава кога тогашниот министер за надворешни работи на Србија, Ивица Дачиќ, бил на Европскиот форум во Блед пред три или четири години.

„На главниот панел зборуваше за тоа колку е уморна ЕУ од проширувањето и тој тогаш рече, ако се сеќавам, буквално вака: ‘Господа, ве слушам како ЕУ е уморна од проширувањетом, а ние сме уморни од чекање’“, вели Кучан.

„Значи, тука треба да ја бараме вистината и да најдеме излез“, додаде тој.