Мелони побара од европските лидери да мислат на економијата на ЕУ по победата на Трамп

Лидерите на ЕУ се собираат во Будимпешта на неформален самит за слабата конкурентност на блокот – задача дадена дополнителна итност поради заканата од протекционистичките трговски политики „Америка на прво место“ ветени од новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп.

„Не прашувајте што можат да направат САД за вас, прашајте што Европа треба да направи за себе“, рече италијанската премиерка Џорџа Мелони кога почна средбата. „Европа мора да најде баланс. Знаеме што треба да направиме“.

Европските официјални лица се вознемирени од претстојното враќање на Трамп не само поради неговото непријателство кон НАТО и амбивалентноста кон Украина, туку и поради економските последици од неговата закана да ја натера ЕУ да „плати голема цена“ за тоа што не купува доволно американски увоз.

Претседателката на Европскиот парламент, Роберта Мецола, рече дека конкурентноста „не е само збор… Ако го имавме истиот раст како САД од почетокот на векот, Европа ќе имаше 11 милиони работни места повеќе. Не можеме само да реагираме на изборите во САД, мораме да дејствуваме“.

Лидерите ќе се фокусираат на дискусија за серија радикални реформи предложени во големиот извештај објавен во септември од поранешниот италијански премиер и шеф на Европската централна банка, Марио Драги, кој предупреди дека блокот се соочува со „бавен и мачен пад“ доколку не дејствува брзо и решително да стави крај на годините на стагнација.

Одговорот на ЕУ на нејзините економски проблеми – и реизборот на Трамп – е, сепак, попречен од фактот што нејзините две најголеми сили се ослабени од политичките кризи дома. Германската коалициска влада се распадна во средата, додека францускиот претседател Емануел Макрон нема парламентарно мнозинство.

Велејќи дека пандемијата на Ковид и војната во Украина ги променија правилата за меѓународна трговија на штета на ЕУ, во извештајот на Драги се повика на огромни 800 милијарди евра годишно дополнителни инвестиции во економијата на блокот – што е еквивалентно на околу 5% од годишното економско производство на ЕУ.

Предлозите на Драги за финансирање на итно потребната дополнителна инвестиција вклучуваат почесто задолжување – перспектива што е анатема за традиционално „поштедливите“ нации во блокот, како што се Германија и Холандија.

Драги, кој треба детално да го претстави својот извештај пред 27-те шефови на држави и влади на ЕУ кои присуствуваата на самитот, во петокот рече дека блокот повеќе не може да ги спречува виталните одлуки, додавајќи дека „чувството за итност денес е поголемо“ од што  беше пред една недела.

„Одложивме премногу важни одлуки за да најдеме консензус [меѓу земјите-членки на ЕУ]“, им рече Драги на новинарите. „Тој консензус не дојде, и како резултат на тоа претрпевме помал економски раст, а сега стагнација“.

На самитот се очекува да се одобри „нов договор за европска конкурентност“ од четири страници, со кој се признаваат широките заклучоци од извештајот на Драги и повикување на напори за намалување на бирократијата, зајакнување на клучните сектори како што се одбраната, биотехнологијата и вештачката интелигенција, обезбедување на рамноправни трговски услови.

Владина криза во Германија, предизвикана кога канцеларот Олаф Шолц го отпушти својот либерален министер за финансии Кристијан Линднер, со што се распадна трипартиската коалиција, е еден од проблемите за ЕУ

Многумина беа охрабрени од заминувањето на жестоко штедливиот Линднер. „Со Линднер таму, немаше начин да се разговара за поамбициозен долгорочен буџет или зајакнување на финансирањето на одбраната на ниво на ЕУ“, рече еден дипломат.