Ковид-19: Три митови и пет решенија за иднината на мултилатерализмот

Пандемијата КОВИД-19 затвори една третина од глобалната економија и предизвика најголем економски шок од Големата депресија

Ненадејниот шок го поттикнува рутинското донесување одлуки и ги принудува водачите да преземат итна акција. Комбинација на недоверба, погрешна перцепција и страв ги раствора (об)врските што ја одржуваат модерната цивилизација.

Годината е 1914 година, кога Европа го помина летото мобилизирајќи се за војна. Но, описот исто така може да се примени и за летото 2020 година. Најлошата пандемија од епидемијата на грип од 1918-20 година бргу се претвори во системска криза на глобализацијата, што потенцијално ја поставува сцената за најопасната геополитичка конфронтација од крајот на Студената Војна.

Во период од само неколку недели, пандемијата КОВИД-19 затвори една третина од глобалната економија и предизвика најголем економски шок од Големата депресија. Гледајќи напред, најважниот фактор што ќе обликува како се развива оваа криза е колективното лидерство. Но, таа клучна компонента останува отсутна. Со оглед на тоа што Соединетите Држави и Кина се фатени за гуша, глобалното лидерство ќе мора да се појави некаде на друго место од Вашингтон, или Пекинг, пишуваат во текст објавен на интернет страницата на Светскиот економски форум Бертранд Бадре, поранешен управен директор на Светска банка и Ив Тибергиен, копретседавач на Иницијативата Визија 20.

Покрај тоа, за да се отвори патот за обновена меѓународна соработка, треба да се дебагираат три митови. Првиот е дека КОВИД-19 се квалификува како неочекуван настан, „црн лебед“ за кој никој не можеше да се подготви. Всушност, јавните здравствени застапници како Бил Гејтс и епидемиолозите како Мајкл Остерхолм од Универзитетот во Минесота со години го наслушнуваат алармот за системските ризици што ги предизвикуваат коронавирусите и грипот, како и водечките разузнавачки агенции.

Огромната длабочина на тековната криза е производ на нашиот колективен неуспех да размислуваме во нелинеарни термини или да ги послушаме јасните предупредувања на научниците. Уште полошо, Ковид-19 е веројатно само „проба на фустани“ за катастрофи што не чекаат како резултат на климатските промени – особено откако ќе го поминеме прагот на затоплување од 1,5 Целзиусови степени над прединдустриското ниво, почнувајќи во раните 2030-ти.

Вториот мит е дека КОВИД-19 ја дискредитира глобализацијата. Секако, меѓународните воздушни патувања го ширеа коронавирусот низ целиот свет многу побрзо отколку постарите методи на патување. Сепак, глобализацијата, исто така, нè снабди со информации, лекови, технологија и мултилатерални институции потребни за да ги победиме не само вирусите, туку и сите други колективни закани.

Бидејќи сега постои глобална научна заедница поврзана преку информатички и комуникациски технологии, геномот на новиот коронавирус беше секвенциониран и објавен јавно достапен до 12 јануари, во рок од две седмици од извештајот на Кина за група на случаи. И сега истражувачите ширум светот ги споделуваат своите наоди во потрага по вакцина. Никогаш порано толку многу луѓе низ толку многу земји не соработувале на истиот проект.

Третиот мит е дека нашите сегашни алатки за политики и институционални аранжмани можат да нè спроведат преку кризата. Всушност, меѓународните организации можат да мобилизираат само дел од ресурсите потребни за да го задржат вирусот и неговиот економски резултат. Ако не го промениме функционирањето на институциите како Светската здравствена организација и не направиме повеќе да ги искористиме ресурсите на приватните учесници, нашите очекувања нема да бидат исполнети.

Пандемијата Ковид-19 дојде во критичен момент, забрзувајќи ја подлабоката криза на меѓународната соработка. Решавањето на обете кризи ќе бара значителна иновација и масивен напор за соработка за постигнување стабилна рамнотежа помеѓу економскиот раст и социјалната благосостојба. Ова нема да биде лесно. Не само што мора да ги менуваме нашите институции и пошироките економски системи, туку мора и самите да се промениме.

Агендата што ни е потребна вклучува пет дела. Прво, треба да работиме кон поинклузивно лидерство на глобално ниво. Со оглед на тековните потешкотии во односите меѓу САД и Кина, остатокот од земјите од Г-20 мора да се здружат за да генерираат нови идеи за решавање на кризата во глобалниот трговски систем, интензивирање на нулта конкуренција за технологијата и за пропаѓањето на довербата во мултилатералните рамки. Особено Европската унија, Велика Британија, Јапонија, Канада, Индонезија, Индија, Јужна Кореја и Бразил мора да играат поголема улога во пополнувањето на вакуумот за лидерство.

Второ, потребни ни се нови коалиции за лидерство на повеќе нивоа, кои се состојат од граѓански организации, приватниот сектор, тинк-тенк и други. Кога вообичаеното раководство од „горе надолу“ не доаѓа, другите мора да ја искористат можноста.

Трето, треба да обезбедиме непречен процес на развивање и дистрибуција на вакцината за КОВИД-19. Земјите-членки на Г20 мора да ги искористат своите претходни ветувања за соработка со релевантните меѓународни организации и подготвените партнери од приватниот сектор во креирање платформа за достава на вакцина брзо и правично. Ова е невиден предизвик кој бара невидена коалиција.

Четврто, ни треба поголема „огнена моќ“ за да ја решиме можната финансиска криза во економиите во појавување и во земјите во развој. Меѓународниот монетарен фонд треба веднаш да издаде нова транша од своите Специјални права за влечење, а Парискиот клуб на суверени доверители, тесно координиран со Кина, мора да се справи со неодржливите нивоа на долгови на земјите-должници.

Конечно, меѓународната заедница мора да започне со градење на коалициите потребни за да се обезбеди успех на Конференцијата за биолошка разновидност на Обединетите нации и на конференцијата за климата на ООН (ЦОП26) следната година. На светот очајно му треба поголема ангажираност во однос на климатските промени и животната средина, но не помалку важно и да ја прекине врската помеѓу загубата на живеалиштата и појавите на зонотични болести.

Историчарката Маргарет Мекмилан ја заклучува својата анализа на светскиот марш кон војна во 1914 година со клучна порака: „(Ако) сакаме да посочиме со прст од дваесет и првиот век, можеме да ги обвиниме оние што ја однесоа Европа во војна за две работи. Прво, неуспех на имагинацијата во тоа да не се види колку е деструктивен таков конфликт и второ, нивниот недостаток на храброст да им се спротивстави на оние што рекоа дека не останува друг избор освен да одат во војна. Секогаш има избори“.

Трошоците за неактивност денес се веќе зачудувачки. Наместо едноставно да прифатиме колапс на мултилатералниот систем, ние мора да започнеме да ги замислуваме новите механизми на солидарност што ги бара оваа криза, се вели во текстот на Бадре и Тибергиен објавен на сајтот на Светски економски форум.