Корумпираниот Пеевски се повеќе владее со Бугарија – ЕУ немоќна да ја спречи политичката ерозија

Дељан Пеевски, санкциониран од САД и Велика Британија за корупција, се етаблираше како клучен играч во бугарската политика, контролирајќи го парламентарното мнозинство и заземајќи централна позиција во владејачката коалиција. Според оценки на западните медиуми и политичари од Бугарија, без негова поддршка, владата паѓа.

Општиот впечаток кај нив е дека репресијата врз опозицијата се интензивира, а примерите вклучуваат апсења, како она на градоначалникот на Варна. Противниците на Пеевски стануваат предмет на истраги и јавна дискредитација, а судството сè повеќе се користи како инструмент за политичка одмазда. Јавното незадоволство расте – нови бранови протести во Софија и други градови ги обвинуваат Пеевски и ГЕРБ за задкулисно управување и корупција. Демонстрантите сакаат да го ограничат влијанието на личностите „санкционирани од Магнитски“ во државата.

ЕУ исто така е остро критикувана за нејзината пасивност и неспособност да се справи со ерозијата на демократските институции и растечкиот авторитаризам. Случајот „Пеевски“ е претставен како симптом на неуспехот на европската политика во однос на владеењето на правото во земјите-членки на ЕУ.Севкупно, западните медиуми предупредуваат дека Бугарија би можела да стане „слаба алка“ за стабилноста и вредностите на ЕУ ако институциите во Брисел не реагираат порешително. 

„Политичката криза ескалира во Бугарија: Додека земјата се подготвува за своето историско пристапување кон еврозоната, олигархот и политичар Дељан Пеевски сè повеќе ја обликува судбината на земјата. Критичарите го гледаат неговиот подем како драматичен неуспех на Европа и предупредуваат на ерозија на демократските институции. Пред пет години, новиот почеток изгледаше можен: Протестното движење Продолжуваме со промената под водство на Кирил Петков и Асен Василев иницираше реформски курс што се бореше против мафијашките мрежи и ја доведе Бугарија до економска стабилност. Приемот во Шенген зоната во 2025 година и планираното пристапување во еврозоната на 1 јануари 2026 година се сметаат за историски достигнувања. Но, општеството е поделено: Според анкетата на Евробарометар, 51 процент од Бугарите очекуваат масовно зголемување на цените како резултат на еврото. Претседателот Румен Радев и бројни граѓани отворено изразуваат сомнежи, додека довербата во државните институции останува ниска“, објавува tagesschau.de.

„Заедно со реформите се појави и контра-движење. Во неговиот центар е Дељан Пеевски, лидер на партијата Нов почеток, која е санкционирана од САД и Велика Британија за редовна корупција, злоупотреба на влијание и поткуп за да се избегне јавен надзор“, оценува Die Welt.

„Како лидер на својата парламентарна група, Пеевски има одлучувачки гласови за владејачкото мнозинство. Неговата партија го поддржа формирањето влада по изборите во октомври 2024 година и оттогаш има клучна улога во парламентот. Без одобрение од Пеевски, владата на премиерот Росен Жељазков не е во можност да дејствува“, наведува European Pravda.

Оценка надвор од Бугарија е исто така дека репресијата против критичарите на владата се интензивира. Еден пример е апсењето на Благомир Коцев, градоначалник на Варна и член на движењето за реформи, под обвинение за членство во криминална група. Либералната група „Обнови ја Европа“ во Парламентот на ЕУ го гледа ова како „политички прогон и злоупотреба на државната власт“.

Германската европратеничка Свења Хан, исто така во репортажата на „Ди Велт“, предупредува на „алармантен тренд на политичко мешање во судските работи“. Невладини организации како што е Фондот за борба против корупцијата документираат низа постапки насочени исклучиво против политичките противници на Пеевски.

Одговор на овие апсења беа масовните протести: Во средината на јули, илјадници луѓе демонстрираа во Софија и други градови против корупцијата и растечкото влијание на Пеевски. Протестите беа експлицитно насочени, забележува „Софија Глоуб“, против лидерот на ГЕРБ, Бојко Борисов, и Пеевски, кој се смета за „санкциониран според Законот Магнитски“.

Иваило Мирчев, копретседател на „Демократска Бугарија“, нагласи во Софија Глоуб:

„Комисијата за борба против корупцијата има многу јасен сопственик – Делјан Пеевски“.

Дури и опозициските политичари долго време го сметаат судството за инструмент на владата. Поради тоа политичката ситуација останува кревка: Во последните четири години имаше шест парламентарни избори, а партискиот систем е фрагментиран, забележува Би-Би-Си. Владата на Жељазков се држи само со поддршката на Пеевски, што доведе до политички ќорсокак и понатамошно заостанување на реформите. Проевропската опозиција е маргинализирана, додека влијанието на Москва расте. Под конзервативната влада на ГЕРБ, Бугарија стана 100 проценти зависна од рускиот гас, а гасоводот Турски тек ги зајакна врските со Русија, според Ди Велт. Спречувањето на продажбата на нуклеарни реактори на Украина од страна на Пеевски се смета за отстапка кон руските интереси.

И покрај тоа Комисијата на ЕУ јавно ја пофали Бугарија, велејќи дека ги исполнува сите критериуми за конвергенција, вклучувајќи ја стабилноста на цените, стабилните финансии и стабилноста на девизниот курс. Пристапувањето кон еврозоната има за цел да отвори нови можности за компаниите и да ги намали трансакциските трошоци. Но, експертите предупредуваат: „Еврото не е лек за политичките проблеми на земјата“. ЕЦБ гледа тековни политички ризици ако реформите застанат.

Брисел досега остана очигледно неподготвен за ситуацијата во Бугарија. Критичарите го гледаат ова како покана за понатамошна ерозија на демократските структури.

„Успехот на Путин зависи од личности како Пеевски“, а опстанокот на Европа зависи од „нивното запирање“, сумираше поранешниот премиер Кирил Петков, според Die Welt, додавајќи: „Случајот со Пеевски го открива неуспехот на Европа да се спротивстави на агентите на Путин во сопствените институции“.

Примерот на Бугарија служи како предупредување, оценува тинк-тенкот GMF во анализа: „Ако една земја-членка не само што заостанува, туку активно ги поткопува реформите – како треба да одговори Европа?“ Тестот за владеењето на правото и демократијата во ЕУ е далеку од положен, стои во анализата.