Како Чешка го оплеска својот успех во борбата со корона вирусот – откако го укина носењето на маските

Пролетоска Чешка беше славена во Европа дека ефикасно го запре ширењето на епидемијата. Па прогласи победа над Ковид-19. Сега таа има најголем број случаи на милион луѓе од која било друга земја во светот. Укинувањето на мерката за носење маски е дел од овој драматичен развој

На одделот за интензивна нега во болницата „На Буловце“ во Прага, некои пациенти се поврзани со респиратори, додека други лежат свртени надолу за полесно да дишат. Лекарите и медицинските сестри носат заштитни костуми од глава до пети; додека бројот на случаи со корона вирус во Чешка се зголемува, земјата не може да си дозволи да ги држи здравствените работници подалеку од вирусот.

Во моментов, во Чешка се пријавени повеќе нови случаи на Ковид-19 на милион луѓе отколку во која било друга голема земја во светот. Последните денови се регистрираат повеќе од 11.100 нови случаи (иако денеска, четврток, таа бројка падна на 7.510). Во првите 17 дена од октомври во Чешка, повеќе луѓе починаа од вирусот отколку во претходните осум месеци заедно за време на епидемијата.

Чешката лекарска комора и министерот за здравство ги повикаа чешките лекари кои живеат во странство да се вратат дома за да помогнат во борбата против вирусот. Исто така, се повикуваат студенти по медицина и лица со медицинска обука. Повеќе од 1.000 квалификувани медицински сестри кои ја напуштија професијата изјавија дека ќе се вратат да помогнат.

Засега, болницата „На Буловце“ има доволно кревети за секого. Но, подготвени се за најлошото.

„Имаме и дополнителни кревети подготвени во други одделенија во случај да се надминат нашите сегашни можности“, вели д-р Хана Рохацова, главен лекар на клиниката за инфективни болести во болницата. Изминатиов викенд владата започна да поставува привремена полска болница во Прага. Чешкиот министер за здравство, д-р Роман Примула за Си-ен-ен изјави дека очекува дополнителни легла да бидат потребни веќе на крајот на овој месец.

Тоа е зачудувачки развој на ситуацијата. Пред помалку од два месеци, чешкиот премиер Андреј Бабиш се пофали дека неговата земја е меѓу „најдобрите во ковидот“.

Иако Чешка технички доживува втор бран на епидемијата, првиот бран оваа пролет се чини незначителен во споредба со сегашната состојба. Чешка некогаш беше една од најуспешните земји во Европа во контролирањето на ширењето на вирусот. Популистичката центристичка влада на Бабиш бргу тргна да ги затвори границите и да спроведе блокада низ целата земја. Многу други земји го сторија истото, но она што ги издвојуваше Чесите беше условот сите да носат маски за лице – дури и надвор од домот.

Чешкиот научник, Петр Лудвиг, беше меѓу оние кои побараа маските да станат задолжителни кон средината на март, неколку месеци пред да бидат препорачани од западните здравствени власти или од Светската здравствена организација (СЗО).

Кога слета од Њујорк во Прага тој рече дека бил единствената личност на тој лет со покривка на лицето. Кога се врати дома, тој ги ископа научните докази за поддршка на маските за лице и сними видео на ЈуТјуб во кое објаснува зошто е убеден дека маските се одговорот. Видеото на чешки јазик привлече повеќе од 600.000 прегледи, во земја со само 10 милиони жители. Англиската верзија на видеото е прегледана повеќе од 5,7 милиони пати.

Неколку дена подоцна, Бабиш ги објави задолжителните маски.

„Ние не ја убедивме владата, ја убедивме јавноста благодарение на инфлуенсерите на социјалните мрежи, а потоа владата следеше затоа што нашата влада е малку популистичка. Па тие го следеа мислењето на јавноста“, рече Лудвиг.

Во тоа време недостасуваа медицински маски, што беше една од причините зошто СЗО не ја препорача нивната употреба. Соочени со недостигот, илјадници Чеси ја избришаа прашината од нивните машини за шиење и станаа дел од обидот да се направат и дистрибуираат маските таму каде што се потребни. Една група волонтери креираше мапа за интерактивни потреби, што резултираше со повеќе од 600.000 маски дистрибуирани низ целата земја.

Премиерот дури на Твитер му испрати неколку совети на американскиот претседател Доналд Трамп на 29 март: „Обидете се да се борите против вирусот на чешки начин. Носењето едноставна маска од платно го намалува ширењето на вирусот за 80 проценти… Господ да ја благослови Америка!“

Повеќето Чеси го следеа правилото за маска. Мерката не беше особено популарна меѓу луѓето, но беше исклучително ефикасна во контролата на ширењето на вирусот. И тоа ја направи земјата необична. „Некои луѓе од СЗО, на пример, ни рекоа дека е глупост. Многу други земји околу Чешка ни рекоа дека носењето маски е глупост. Но, Чесите добро се снаоѓаа“, рече микробиологот д-р Омар Сери, кој исто така беше еден од раните поборници за маски за лице.

Првиот бран на инфекции во Чешка го достигна својот врв кон крајот на март, со 408 случаи во еден ден. Најголем број смртни случаи за еден ден беше во април, само 18. На 30 јуни, Чешка не забележа нови смртни случаи од Ковид-19. Истиот ден, крајот на пандемијата беше прославен со улична забава на отворено во Прага. Маските не беа дел од препорачаната облека. Театрите повторно се отворија, се вратија вечерите во затворени ресторани, на луѓето им беше дозволено да патуваат во странство. Дури и Бабиш, премиерот, отиде во Грција на одмор.

Речиси на секој начин, земјата ја врати нормалната состојба што ја посакуваа луѓето ширум Европа. Но, тоа не траеше долго.

„Не видовме мртви луѓе, не видовме луѓе со корона вирус во болниците – Чесите сметаа дека тоа е глупост и не треба да носиме маски“, рече д-р Сери.

Кога владата ја укина строгата обврска да носи маски во текот на летото, повеќето луѓе ги оставија нив дома. Вирусот полека почна да се враќа. Дури и министерот за здравство призна дека прогласувањето на победата на неговата земја над вирусот е прерано.

„Вистина е затоа што имавме многу експерти – и не беа епидемиолозите и вирусолозите – кои тврдеа дека болеста е тука, но дека е многу лесна“, рече д-р Примула. „Тие се обидоа да ги принудат политичарите да ги укинат строгите мерки“.

Во август, со зголемување на случаите и повторно отворање на училиштата, Растислав Мадар, врвен епидемиолог и координатор на владината експертска група за контрола на корона вирусот, ја повика владата повторно да препише задолжително и строго носење маски што важеше пролетта. Но, кога министерот за здравство Адам Војтех објави дека маските повторно ќе станат задолжителни во повеќето затворени простори, Бабиш рече – не. Еден ден подоцна, Војтех повлече многу нови правила. Мадар поднесе оставка неколку дена подоцна.

Бидејќи се приближуваа изборите за чешкиот Сенат на почетокот на октомври, Лудвиг смета дека одлуката на Бабиш била популистичка политичка сметка.

„За време на првиот бран, владата беше убедена дека луѓето сакаат маски, па затоа го поттикнуваше носењето маски. Сега тие се убедени дека луѓето не сакаат да носат маски. Значи, тие се против задолжителните маски“, рече тој. „По изборите, тие започнаа повторно да воведуваат некои построги правила, но беше предоцна бидејќи веќе имавме експоненцијален раст“.

Тие мерки ги принудија училиштата, рестораните и пабовите да се затворат. Маските се задолжителни во затворените јавни простори и во јавниот превоз, вклучително и надворешни стојалишта и станици, но истата строга обврска за маските што изгледаа толку ефикасни во пролетта не е повторно воспоставена.

„Сите во Чешка навистина мразат да носат маски. Ова не е Тајван, не е Кина, каде што сите носат маски цело време“, рече Сери.

Министерот за здравство Примула негира дека одлуката била политичка. Тој вели дека се водат дискусии за потенцијално воведување на задолжителни маски и на отворено. „Но не станува збор само за носење маски, туку за други мерки, особено социјални контакти. Некои луѓе сè уште одржуваат социјални собири, дури и во приватни средини. Затоа ситуацијата сè уште не е под контрола“, рече тој. (Си-ен-ен)