Каде се украинските борбени авиони Ф-16?

Речиси два месеци по пристигнувањето на првата група на западни борбени авиони на Украина во земјата разурната од војна, Ф-16 од американско производство во голема мера останаа под радарот, тивко помагајќи со многу потребната воздушна одбрана.

Во последните денови, непотврдени извештаи тврдеа дека украински Ф-16 уништил еден од руските борбени авиони Су-34, пишува „Њусвик“.

Сепак, и покрај помпата што го одбележа летањето на Ф-16 на украинското небо, релативно малку е слушнато за првите неколку авиони што сега се во рацете на Украина.

Министерот за надворешни работи на Литванија, Габриелиус Ландсбергис, на крајот на јули посочи дека авионите пристигнале. Украинскиот претседател Володимир Зеленски официјално потврди неколку дена подоцна дека авионите биле во употреба од воздухопловните сили на Киев. Тој не кажа колку авиони биле испорачани и се во функција, но проценките укажуваат дека во последните месеци пристигнале десетина авиони.

Данска и Холандија потврдија дека испратиле првични серии Ф-16 во Украина. Повеќе авиони од двете земји ќе бидат на пат во следните неколку месеци, изјавија официјални лица. Норвешка и Белгија, исто така, ветија Ф-16 на Украина.

Украина загуби најмалку еден Ф-16, кој се урна кон крајот на август. Пилотот, именуван од Киев како потполковник Олексиј Мес, загина додека „одбиваше масивен руски комбиниран воздушен и ракетен напад“, соопштија украинските воздухопловни сили.

Началникот на украинската армија, генерал Олександр Сирски, рече дека Мес „соборил два проектила и тој само напаѓал, бркајќи ја третата крстосувачка ракета, користејќи оружје на авионот“.

„За жал, изгубивме еден од нив“, рече данската премиерка Мете Фредериксен кон крајот на август, мислејќи на Ф-16 донирани од Данска.

Но, инцидентите се меѓу ретките јавно признати шепоти за Ф-16 кои дејствуваат против руските сили, иако шефот на холандската војска, генералот Ото Ајхелсхајм, ги опиша авионите испорачани од Холандија како „добра работа“ кон крајот на август.

Сегашната флота на Украина Ф-16 „можеби не е толку многубројна и конкурентна“ кога ќе се спротивстави на руските авиони, „но тоа е само почеток“, рече поранешниот украински министер за одбрана, Андриј Загородњук.

„Ако сакаме Украина да може ефикасно да застане против Русија, таа мора да има на располагање конкурентни борбени авиони“, рече Загородњук. „Не можеме да развиеме никаква стратегија или план за кампања за борба против Русија без воздушна сила. Клучниот елемент во ова прашање е дека Украина се префрла на оружје на НАТО и, соодветно, на доктрините и концептите на НАТО“, изјави Загородњук за „Њусвик“.

Сè уште е рано за авионите, додаде пензионираниот маршал за воздухопловство Грег Багвел, поранешен висок командант во кралските воздухопловни сили на Обединетото Кралство.

Украина веројатно усвои „внимателен пристап“, рече Багвел, додавајќи дека ова е „разбирливо бидејќи знаат дека ќе бидат цел“.

Висок украински командант во јуни изјави дека Киев ќе постави дел од своите Ф-16 надвор од земјата за да избегне руски напади врз авионите од четвртата генерација. Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, изјави дека на руските војници им биле понудени награди за соборување Ф-16.

Украинските Ф-16 во голема мера се користеа во капацитетот за воздушна одбрана во последните недели.

„Ф-16 може да дадат релативно неспектакуларен, но многу корисен придонес во операциите“, особено во однос на воздушната одбрана, рече Дејвид Џордан, виш предавач по одбранбени студии и ко-директор на Институтот за воздух и вселена Фримен на Кралскиот колеџ во Лондон.

Има смисла Украина да ги користи своите неколку Ф-16 за противвоздушна одбрана, справување со напади со беспилотни летала и ракети, додека чека понатамошни испораки и навикнување на украинскиот персонал на авионите, изјави Џордан за „Њусвик“: „Ова не е плашливо, туку многу разумно додека чекате да се зголеми големината на силата“.

Посебно проблематична за Украина е немилосрдната кампања на московските бомби, лансирани надвор од дофатот на украинската воздушна одбрана.

Зеленски во неделата рече дека за само една недела Русија употребила повеќе од 900 воздушни бомби против Украина. Киев би можел да ги користи своите Ф-16 за да ги нападне руските авиони кои ги лансираат овие бомби.

Украина можеби ги користи своите советски авиони, како што се нејзините Су-24, Су-25 и МиГ-29, за да започне повеќе офанзивни операции, додека Ф-16-те во голема мера засега стојат назад, рече Џордан.

Користењето на Ф-16 за противвоздушна одбрана помага во ублажување на дел од притисокот врз оскудните залихи на Украина од копнени системи за воздушна одбрана, додаде Џејмс Блек, заменик-директор за одбранбени и безбедносни истражувања во европскиот огранок на тинк-тенк РАНД.

Оружјето лансирано од Ф-16, како што е ракетата воздух-воздух со краток дострел AIM-9X Sidewinder или напредните проектили воздух-воздух со среден дострел AIM-120, „може да бидат поекономични за да се користат против одредени дојдовни цели“, изјави Блек за „Њусвик“.

„Ова значи дека Ф-16 може да обезбеди флексибилна и економична нова алатка“ за мрежата на воздушна одбрана на Украина, додаде Блек.

Ф-16 се најзначајната посветеност за помош од западните поддржувачи на Киев, со зелено светло од САД во август 2023 година. За уморните и осиронашени воздушни сили на Украина, авионите – дури и во мал број – даваат благодет против супериорната и поголема руска флота. Но, Ф-16 не ја менува играта, особено кога Украина оперира со релативно малку авиони.

„Мал број на авиони нема веднаш да направат голема разлика, дури и ако носат низа наведуваниоружја, и мора да се користат разумно“, рече Џордан. „Од она што го видовме досега, тоа го прават украинските воздухопловни сили“.