Избори во Финска: Сана Марин во тесна трка да остане на власт

Четири години откако стана најмладата премиерка на светот, Сана Марин од Финска се соочува со тешка битка да ја задржи својата работа во недела на непредвидливи избори, толку тесни што би можеле да ги добие која било од трите главни партии во земјата.

Марин, кој сега има 37 години, ги презеде уздите на Социјалдемократската партија (СДП) – и финското премиерство – во 2019 година и оттогаш ја пилотираше традиционално неврзаната нордиска земја преку пандемијата од ловид и до членството во НАТО.

По патот, нејзината решеност да ужива во приватниот социјален живот стана светски наслови, што предизвика нејзините обожаватели да ја гледаат како пример за новата генерација млади жени лидери, а критичарите да тврдат дека таа се однесувала несоодветно и неодговорно.

Меѓутоа, во услови на претстојна рецесија и зголемена инфлација, нејзините десничарски противници ја обвинија дека прекумерно се задолжува и не ја зауздува јавната потрошувачка, а последната анкета пред денот на гласањето покажа дека СДП тесно заостанува зад своите двата главни ривали.

Анкетата за јавниот радиодифузен сервис Иле, со маргина на грешка од два процентни поени, покажа дека конзервативната партија Национална коалиција (НЦП) има 19,8%, екстремно десничарската, националистичка Партија на Финците 19,5%, а социјалдемократите на Марин 18,7 отсто.

„Во оваа фаза, никој не може да знае по кој редослед ќе завршат трите водечки партии во недела“, рече Џени Каримаки, политички историчар од Универзитетот во Хелсинки. „Едвај има процентен поен меѓу нив. Може да биде било кој од нив“.

Каримаки рече дека Марин – која се извини и направи тест за дрога минатата година, но и го бранеше своето право на забава, откако се појавија фотографии и видео од нејзиното пиење и танцување со пријателите – остана попопуларна од другите лидери и нејзината партија.

„Невообичаено е партијата на премиерката во заминување сè уште да оди толку добро блиску до избори и тоа е барем делумно поради нејзината популарност“, рече Каримаки. „Таа е предност за СДП. Партијата на премиерот обично повеќе страда“.

Истражувањето за весникот „Хелсингин саномат“ во декември покажа дека 64 отсто од испитаниците сметаат дека Марин завршила „многу“ или „прилично“ добра работа како премиер. Рејтингот на одобрување е уште поголем кај жените, на 69%.

Но, во кампањата фокусирана на економијата и кризата на трошоците за живот, тврдењата за фискална неодговорност и повиците за длабоки кратења за обновување на државните финансии од опозициските водачи Петри Орпо од НЦП и Рика Пура од Финците, имаа одглас.

Марин тврди дека трошењето за образование и јавни здравствени услуги е клучно за економскиот раст, што, според неа, е она што ќе ѝ помогне на Финска да избегне понатамошно задолжување. Таа повеќе би сакала да ги зголеми даноците отколку да ги намали трошоците. НЦП предложи болни намалувања на социјалната помош.

Партијата на Финците, која беше во влада за прв пат од 2015 до 2017 година, вели дека нејзини приоритети се намалување на имиграцијата од земјите во развој кои не се членки на ЕУ, кои Пура ги опиша како „штетни“ и одложување на јаглеродната неутралност после 2035 година.

„Добро оди под релативно нов лидер“, рече Емилија Палонен, експерт за популизам на Универзитетот во Хелсинки. „Етно-националистичка, антимигрантска, радикална десничарска партија која ја рационализираше својата идеолошка линија и извлекува гласови против естаблишментот“.

Лидерот на победничката партија ја има првата шанса за формирање нова влада и нормално станува премиер, но коалициските разговори овојпат се очекува да бидат долги и мачни со тоа што неколку партии ги отфрлија опциите, особено со Финците.

„Изгледа дека многу ќе зависи од резултатите на средните и помалите партии“, рече Палонен. СДП на Марин и две од нејзината сегашна петпартиска коалиција, Зелените и Левиот сојуз, рекоа дека нема да влезат во влада со Финците, кои Марин претходно оваа година ги опиша како „отворено расистички“.

Од двајцата други партнери на Марин, Шведската народна партија рече дека е „многу малку веројатно“ да биде партнер со екстремно десничарската партија, додека некогаш моќната, аграрна партија Центар, чиј глас опадна во последните години, нема да се приклучи на ниту една коалиција која ќе ја собере сегашната.

НЦП, од своја страна, не исклучи никаква комбинација, велејќи дека ќе почека да ги види резултатите. Ако заврши прва, може да состави десничарска „сино-црна“ коалиција со Финците или да избере да продолжи со широк „сино-црвен“ сојуз со СДП.

Дури 10 партии би можеле да освојат места во 200-члениот парламент. Избирачките места се отвораат во недела во 9 часот по локално време, а раните резултати од 31 отсто од гласачите кои однапред гласале ќе бидат објавени во 20 часот кога ќе се затворат избирачките места. Конечните резултати треба да бидат јасни до полноќ. (Гардијан)