Иницијатива на ЦЕФТА: Зелените коридори носат огромни заштеди во регионот, во план ширење кон земјите на ЕУ

Во изминатата година, времето на чекање за камиони со најбарана стока – медицинска опрема, лекови, храна и добиточна храна на граничните премини на земјите од Централноевропскиот договор за слободна трговија (ЦЕФТА) е намалено за двапати.

Според податоците презентирани од директорот на ЦЕФТА Секретаријатот Емир Ѓикиќ, Зелените коридори ги користеа 80 отсто од камионите во регионот, а за речиси половина милион камиони беше овозможено приоритетно поминување и поедноставени процедури.

– Сето ова ги намали трговските трошоци. Иако сме сведоци на затворање на границите низ целиот свет, горди сме што со оваа иницијатива успеавме да ги зачуваме трговските текови и да го скратиме времето на чекање на граничните премини, истовремено обезбедувајќи достапност на основните добра, рече Ѓикиќ.

Зелените коридори беа воспоставени токму во времето кога епидемијата на коронавирус почна да се шири низ нашиот регион. ЦЕФТА Секретаријатот, во соработка со Транспортната заедница и Советот за регионална соработка (РЦЦ), ја воспостави оваа важна иницијатива за олеснување на преминувањето на границите.

Бх граничните премини вклучени во системот на Зелениот коридор се Рача со Србија и Клобук со Црна Гора.

Превозниците на границите поминуваат 26 милиони часа

Претходните студии на Светска банка покажаа дека превозниците поминуваат дури 26 милиони часа годишно на граничните премини на Западен Балкан. Како резултат, транспортниот сектор и земјите губат помеѓу 250 и 300 милиони евра годишно. Ова ги вклучува трошоците за транспортниот сектор (транспортни и логистички компании), но исто така и пропуштените можности во однос на економската привлечност и конкурентност на регионот. Трошоците за логистика во економиите во регионот се двојно повисоки отколку во земјите од Европската унија.

Матеј Закоњшек, директор на Транспортната заедница, изјави дека Зелените коридори служат на економијата и флуидноста на границите за време на пандемијата, но дека тие треба дополнително да се прилагодат за во иднина.

– Треба да ги искористиме добрите резултати на Зелените коридори, да ги одржуваме и да ги прошируваме! Тие треба да продолжат да служат и по пандемијата. Тие треба да бидат прилагодени за да останат зелени засекогаш и треба да се гледа на нив како на средство за олеснување на трговијата низ целиот регион и долж транспортната мрежа. Тоа ќе биде од корист за компаниите основани како во Европската унија, така и во регионот, рече Закоњшек.

Проширувањето на коридорите до границите со ЕУ е приоритет во 2021 година. Со оглед на тоа што пандемијата сè уште трае, фокусот останува на непречениот проток на медицински помагала. Сепак, планот е прво да се прошири системот на зелени коридори во регионот, да се опфатат расиплива стока, овошје и зеленчук, живи животни и доверливи економски субјекти, а потоа и кон ЕУ.

Најавено е дека проширувањето на коридорот до премините со земјите од ЕУ ќе биде еден од приоритетите годинава. Развојот на овој концепт би обезбедил да не се наметнуваат ограничувања на кој било возач или транспорт при влез во ЕУ. Кога станува збор за нашата земја, потребно е да се ослободат граничните премини Градишка, Босански Шамац и Бијача кон Хрватска, односно ЕУ.

– Концептот на зелени коридори докажува дека Европската унија и Западен Балкан се подготвени заедно да се соочат со истите предизвици. Оваа соработка се рефлектира во потребата да се обезбеди брз проток на основни добра, но исто така сакаме да промовираме подобрени модели за управување со границите, објасни Закоњшек.

Сето ова бара воведување на нова, модерна опрема и дигитални технологии на граничните премини, а придобивките од ваквиот модел на работа се исклучително големи.

Можна заштеда до 800 милиони евра

– Оваа иницијатива ја смени перспективата на регионалната соработка и ја покажа својата сила. Системот е воспоставен за само неколку недели со договор на стотици актери од јавниот и деловниот сектор, како и регионалните организации кои работеа како едно тело. Ги мобилизиравме сите капацитети на зелените премини, овозможувајќи заживување на трговијата. Исто така, ги идентификувавме „тесните грла” на системот, што ни го покажа патот за идните активности, рече Ѓикиќ.

Тој објасни дека ако камионот превезува основна стока, сите релевантни учесници на релевантни премини како што се царини, фитосанитарни и ветеринарни инспекции или инспекции на храна, добиваат информации однапред преку системот за електронска размена на податоци (СЕЕД), пред да пристигне пратката.

– Нашата цел е да го намалиме чекањето на премините за најмалку 30 проценти, а усогласените и заеднички напори ни покажуваат дека можеме да бидеме уште пооптимистични, порача првиот човек на ЦЕФТА Секретаријатот додавајќи: „Според некои прогнози, регионот може да заштедете благодарение на Зелените коридори до 800 милиони евра и ние сме посветени на искористување на потенцијалот што го нуди оваа иницијатива.

Милиони часови годишно поминати во чекање на премините влијаат не само на трговијата, туку и на животната средина. Еден од приоритетите на зелената агенда и поддршката на ЕУ за Западен Балкан е да се намали загадувањето на воздухот. Ние веруваме дека нашите напори за забрзување на трговијата и транспортот се силно поврзани со зелената агенда.(Кликс)