И власта и опозицијата прогласија победа на изборите во Грузија

ТБИЛИСИ – Грузиската владејачка партија и прозападната опозиција тврдат дека победиле на клучните парламентарни избори кои нашироко се гледаат како гласови за продолжување или прекинување на долгогодишната аспирација на земјата за членство во ЕУ.

Гласачите во кавкаската земја со речиси 4 милиони жители во саботата се упатија кон гласачките места на изборите прикажани како пресвртниот момент што ќе одреди дали една од некогаш најпрозападните поранешни советски држави ќе се сврти кон поавторитарен пат, усогласен со Русија.

Соперничките излезни анкети понудија сосема различни проекции: три покажаа дека опозицијата ќе обезбеди мнозинство, додека друга предвиде удобна победа за владејачката партија Грузиски сон (ГС).

Излезните анкети на проопозициските канали Формула и Мтавари Арки покажаа големи придобивки за прозападните опозициски партии, за кои тие посочија дека ќе можат заедно да формираат мнозинство во парламентот со 150 места. Излезната анкета на ТВ каналот Имеди, кој го поддржува Грузискиот сон, рече дека владејачката партија ќе освои мнозинство од 56 отсто.

„Излезните анкети покажуваат импресивни 10 отсто маргина на победа на опозицијата. Веруваме дека грузиската јавност јасно гласаше за иднината во срцето на Европа и ништо нема да го промени тоа“, рече Тинатин Бокучава, лидер на најголемата опозициска партија, Обединетото национално движење (УНМ).

Во меѓувреме, Биѕина Иванишвили, милијардер во сенка, основач на популистичката партија ГС, исто така ја потврди победата на, како што се нарекуваат најпоследичните избори од независноста од Советскиот Сојуз во 1991 година.

„Редок случај во светот е иста партија да постигне таков успех во таква тешка ситуација – ова е добар показател за талентот на грузискиот народ“, рече Иванишвили, за кого нашироко се верува дека е најмоќната фигура во земјата неколку минути по затворањето на гласачките места.

Во изминатите три децении, Грузија одржува силни прозападни аспирации, при што анкетите покажуваат дека до 80 отсто од нејзините жители се за влез во ЕУ. Меѓутоа, во последниве години, владата, предводена од популистичката партија ГС, сѐ повеќе се оддалечува од западот во корист на Русија, покажувајќи неподготвеност да ја осуди Москва за нејзината инвазија на Украина.

Набљудувачите предупредуваа дека партиските излезни анкети може да покажат значително различни резултати.

Но, генерално се очекуваше дека ГС ќе стане најголемата партија, но можеби нема да добие мнозинство и ќе се бори да формира влада, при што сите други блокови одбиваат да соработуваат со неа.

Владејачката партија се соочуваше со невиден сојуз на четири прозападни опозициски сили кои ветија дека ќе формираат коалициска влада за да ја соборат ГС од власта и да ја вратат Грузија на пат за пристапување во ЕУ.

Најголемата опозициска сила е централно-десничарската УНМ, партија основана од Михаил Саакашвили, поранешниот претседател кој е во затвор под обвинение за злоупотреба на власта, за кои неговите сојузници велат дека е политички мотивирано.

Излезните анкети на опозицијата предвидуваат дека партијата УНМ ќе биде втора, а потоа Коалицијата за промени, сојуз кој обединува неколку партии предводени од поранешните водачи на УНМ.

Резултатите ќе бидат внимателно следени во Москва и Брисел, при што ЕУ предупредува дека ова гласање ќе ги обликува изгледите на Тбилиси за приклучување кон блокот.

ГС ја води својата кампања со обвинувања дека прозападната опозиција се обидува да ја вовлече Грузија во конфликт во стилот на Украина. Во 2008 година, Грузија водеше војна со Русија која траеше пет дена, но остави длабоки лузни, а инвазијата на Украина остави некои во земјата претпазливи за можните последици од провоцирањето на Русија со приближување кон запад.

Партијата, исто така, беше обвинета од критичарите за плановите за придвижување на земјата во авторитарна насока, откако Иванишвили вети дека ќе ги забрани сите големи опозициски партии и ќе ги отстрани опозициските пратеници доколку неговата партија биде реизбрана.

„Владата отворено ветува дека ќе ја трансформира Грузија во еднопартиска држава – потег без преседан во модерната грузиска историја“, рече Тина Кидашели, претседател на невладината организација Граѓанска идеја и поранешен министер за одбрана.

Надвор од избирачките места во центарот на Тбилиси, некои гласачи го повторија ова чувство.

„Ова е најважниот ден во нашата модерна историја, ситуацијата е многу опасна“, рече Маријам Хведелиџе, 23-годишна студентка која гласаше за „Спасете ја Грузија“, опозициски блок чиј центар е УНМ.

Поддршката за прозападните опозициски групи генерално доаѓа од урбаните и помладите гласачи, кои ја замислуваат својата политичка иднина со ЕУ.

„Нашата демократија и иднина во Европа се загрозени. Не можеме да станеме марионети на Кремљ“, додаде Хведелиџе.

Но, други Грузијци рекоа дека гласале за владејачката партија, верувајќи дека таа е единствената сила што може да ја задржи земјата надвор од војна со Русија.

„Во моментов ни треба стабилност и пријателски односи со Москва“, рече Елене Кикнадзе, 74-годишна жена. Гласањето за ГС, рече таа, исто така ќе обезбеди Грузија да ги задржи своите „традиции“, повикувајќи се на нејзините конзервативни вредности, вклучително и противење на правата на ЛГБТК+ луѓето. „Нека Европа ги има своите слободи. Не ни требаат геј паради во оваа земја“, додаде таа.

Владата, усогласена со длабоко конзервативната и влијателна православна црква, се обиде да ги поттикне антилибералните чувства преку кампања за „семејните вредности“ и критикувајќи го она што го прикажува како западни ексцеси.

Во летото, парламентот усвои закон со кој се наметнуваат огромни ограничувања на правата на ЛГБТК+, потег што критичарите велат дека ги отсликува законите донесени во соседна Русија, каде што властите спроведоа серија репресивни мерки против сексуалните малцинства.

Познато поделената опозиција во Грузија се обиде да се обедини со формирање на четири проевропски блока, кои сите ја поддржаа грузиската повелба, иницијатива предложена од прозападната претседатлека Саломе Зурабашвили, барајќи од нив да ја спречат ГС да формира коалиција и да остане на власт. (Гардијан)