Големо „патриотско шоу“ пред изборите во Бугарија

„Патриотите“ повторно се множат околу изборите во Бугарија. Некои може да донесат  добри политички идеи, но, вистината е дека многу „патриоти“ ги користат патриотските чувства неодговорно и антинационално“, се вели во коментарот на „Дојче веле“.

„Патриотскиот“ политички простор Во Бугарија започна да се структурира пред изборите и веќе три нови политички групи се приклучија на него. Првото „ајдучко оро“ ќе биде на ВМРО и ќе биде во бели македонски носии. Орото ќе биде полно со извици, потскоци и модринки и постојано ќе се пука по  остатоците од  „украдената“ историја од  Северна Македонија“ и Истанбулската конвенција. Второто оро ќе биде од фолклорниот регион Бургас-Варна и ќе одговара на барањата околу бучавата во морските одморалишта. Еден од водачите на танцот, Веселин Марески, ќе мавта со канта со бензин и торба бесплатни лекови, вртејќи се кон Исток кон Русија. Другиот водач, Валери Симеонов, ќе зачекори малку кон Запад и ќе мавта со се што му одговара. Третиот танц ќе биде изведен од „Атака“ на Волен Сидеров и ќе биде вообичаена фузија на тракиски мотиви и руски частушки.

„Патриотскиот“ гласач сигурно ќе биде задоволен од понудата што го чека. Овој тренд стана неопходен бидејќи во  коалицијата Обединети патриоти  трите „патриотски“ формации почнаа да се перципираат како привезок на ГЕРБ, а тоа му одговара на Бојко Борисов да ги прикрие врските на владејачката партија со ДПС на Ахмед Доган. Малиот коалициски партнер обично ги носи негативите на владата, поради што Обединетите патриоти ја изгубија довербата што ја стекнаа во 2017 година. Новата фрагментирана кореографија има за цел да ги натера гласачите да ги заборават негативите од учеството на „патриотите“ на власт. Секој од нив ќе може да се пофали со позитивните постигнувања (доколку постојат), а проблемите ќе бидат префрлени на другите.

Оваа стратегија носи свои ризици, но во сегашната ситуација се чини дека е единствената можна. Според анкетите, партијата ВМРО има најголеми шанси да влезе во следниот парламент. Оваа игра е во прилог на ГЕРБ и ДПС, поради што ќе го поддржат на секаков начин – на пример со медиумско внимание, а можно е и некои области со компактен електорат наклонет на ДПС необјасниво да подлегнат на шармот на „војводите“ и да гласаат за нив. 

Сепак, можно е и негативно сценарио за овие формации – тие да ги споделат своите братски гласови и никој од нив да не ја премине бариерата од 4 отсто. Ова не е исклучено, бидејќи на „патриотската“ сцена има нов играч – Слави Трифонов, кој со неколку професионални настапи на „Јовано, Јованке“ може да ги победи аматерските танцовни групи на другите. И ГЕРБ, претставена од министерката Екатерина Захариева, докажа дека има талентиран изведувач на патриотскиот репертоар на македонска тема. Партијата на Борисов, исто така, има намера да земе некој  „патриотски“ глас заради епското вето на Северна Македонија.

И нема проблем околу сето ова -тоа се нормални политички борби и позиции, би рекол некој. Покрај тоа, секоја политичка заедница има право да ја подигне својата самодоверба со политизирање на својата историја. Ова неизбежно раѓа политичко-историски кич, но има неспорна вредност во одржувањето на чувството за заедништво. Но, проблемот е во тоа што политизацијата на патриотизмот во Бугарија генерира енергија што е канализирана во најмалку две насоки, различни од националниот интерес. Овде нема парадокс – инструментализацијата на „патриотизмот“ честопати доведуваше до национални катастрофи. Хитлерова Германија и фашистичка Италија се најдобрите примери, иако бугарската историја не е лишена од лекции во оваа насока. Ова се барем два примери за нашата сегашна политика кои јасно ги демонстрираат опасностите по националниот интерес од играта со национализмот и „патриотизмот“.

Првиот пример е  политиката на Бугарија кон Северна Македонија. Бугарски национален интерес е да има засилени контакти со оваа поранешна југословенска република, што ќе помогне да се надминат постојните негативни ставови кон Бугарија. Овие ставови, за жал, се факт и  тие се производ на целата повоена историја на нашиот регион. Како и да е, владата на Зоран Заев сака да започне процес на приближување во рамките на процесот на пристапување на северна Македонија во ЕУ. Досега, Бугарија, сосема со право, безрезервно ги поддржуваше Македонците на патот кон Европа, што е на крајот бугарски интерес – обединет Балкан, интегриран во заеднички простор за слобода и демократија. На овие простори, нашата историска близина со Македонците ќе биде неоспорен бугарски плус.

Сепак, со разгорување на патриотските расправии околу историјата и идентитетот, ние буквално привремено го блокиравме процесот на интеграција на Балканот, па дури и го доведуваме во прашање. Она што е уште полошо е што на овој начин ние всушност ги интензивиравме негативните ставови кон Бугарија меѓу нашите соседи и се простивме од  имиџот на несебичен помагач на нивниот пат кон ЕУ. Ова се негативи кои допрва треба да ги надминеме. А, што добивме за возврат? Задоволство што рековме „не“ и се позициониравме спротивно од целата ЕУ? Или инфантилната радост што ја спасивме нашата приказна од „кражба“, како да е стока што може да биде украдена ноќе од крадци на коњи? Овие наводно невини радости ќе бидат основа на изборната кампања на „патриотските“ формации. И, ова е токму пример за неодговорно и антинационално користење на патриотски чувства.

Вториот пример на „патриотска“ злоупотреба на ставовите е стигматизација на цели заедници – етнички, сексуални, итн. „Патриотските“ политичари веќе зборуваат за „цигански паразитизам“. Веќе сме навикнати на „цигански криминал“. Предложени се посебни концепти за „Циганите“, кои велат дека тие – воопшто – треба да подлежат на одделни воспитни и дисциплински мерки во однос на образованието, работните навики итн. Историјата се сеќава на што доведе таквата етнизација на политиката – до гета, обележувања и уште полошо. Но, без драматизирање на искуството на нацизмот, погледајте го следниот пример. Ако, да речеме, некое место има повисока стапка на криминал од националниот просек, може ли државата да излезе со посебна дисциплинска програма за сите луѓе таму – да им ги одземе социјалните бенефиции ако не ги испратат своите деца на училиште, да ги испрати на присилна работа и сл. Или ако еден регион е систематски посиромашен од другите и има повисоки стапки на невработеност, рана бременост итн.  Може ли државата да преземе посебни воспитни мерки за сите во него? Луѓето таму со право ќе се спротивстават на ваквиот пристап. И тоа на никаков начин не се разликува од заедничкиот пристап против „циганите“, што, за жал, го имаат барем дел од „патриотите“.

Таквата етнизација на политиката има за задача едноставно да навредува одредени заедници  и нема да реши никакви проблеми. Ниту едно општество не успеало кога направило групни навреди како своја официјална политика.Во крајна линија  можеме да уживаме во „патриотското“ шоу, но не смееме да заборавиме дека не секој што се нарекува „патриот“, всушност работи за национален интерес. Некои може да бидат само кловнови, додека други може да бидат штетни за нацијата. Се разбира, помеѓу чучњеви и извици, некои добри политички идеи можат да се родат во „патриотскиот“ сектор. И, ова не е целосно исклучено. За жал, во ерата на социјалните мрежи, можноста на гласачите да го разликуваат плевелот од житото не е зголемена: ова е проблем на сите партии, но се чини дека најпогодени се оние во националниот популистички сектор, што се нарекуваат  „патриоти“. Причината за ова е емоционалноста на гласањето за такви формации која ја замаглува границата помеѓу посакуваното и реалното. Во секој случај, „патриотскиот“ сегмент на политичката сцена е факт во Бугарија  и  неговите метаморфози заслужено предизвикуваат внимание на јавноста. (Дојче Веле)