Го нема Асад, нема азил

Никој не е сосема сигурен што да прави со новите лица кои се чини дека ќе владеат во Сирија. Но, европските влади изгледаат сосема сигурни дека сега е моментот да почнат да ги ограничуваат сириските баратели на азил, па дури и да се подготват да ги депортираат.

Поминаа помалку од 24 часа по потврдата дека диктаторот Башар Асад и неговото семејство биле во Москва за во неколку европски земји да се утврди дека Сиријците повеќе не се во непосредна опасност доколку се вратат во нивната матична земја – и тоа значи дека тие повеќе не се добредојдени.

Австрија, каде што живеат околу 100.000 Сиријци, објави дека планира да започне „програма за враќање и депортација“. Австрија, Белгија, Франција, Германија, Грција, Италија, Шведска и Обединетото Кралство сите го паузираат решавањето на барањата за азил. Холандија може да го следи примерот по повикот на лидерот на екстремната десница Герт Вилдерс, а Кипар веќе ја затвори обработката на азил за Сиријците во пролетта, поради приливот. Милиони Сиријци побараа засолниште во Европа од избувнувањето на граѓанската војна во 2011 година. Многумина добија азил и изградија нови животи во нивните посвоени европски домови. Други неодамна пристигнаа во Европа и имаат отворени барања за азил – тоа се луѓето кои најверојатно ќе бидат погодени од суспензијата.

Приливот на сириски баратели на азил се судри со повторната поддршка за антиимигрантските екстремно десничарски партии низ целиот континент. Некои влади на ЕУ, предводени од Италија, веќе се залагаа за нормализирање на односите со Сирија пред да биде соборен Асад, за да се олесни депортацијата на мигрантите. Некои земји од ЕУ објавија дека се борат да ги сместат сириските државјани, додека владите во другите главни градови претпазливо гледаа на зголемената поддршка за екстремно десничарските партии во анкетите. Сега, кога Асад си замина, правната основа за добивање азил на многу бегалци – брутална репресија од неговиот режим – испари, образложи еден дипломат на ЕУ, пишува „Политико“.

Организациите за правата на бегалците и помош предупредија дека главните градови брзаат да престанат да ги обработуваат барањата за азил кога ситуацијата во Сирија е сè уште нестабилна и покрај тоа што знаат малку за бунтовничките групи кои ја презедоа власта од Асад. Хајат Тахрир ал-Шам, една од групите што ја завладеа Сирија заедно со Слободната сириска армија поддржана од Турција, беше усогласена со Ал Каеда во нејзиниот поранешен лик како Фронт Нусра.

„Останува да се види дали оваа нова реалност ќе им овозможи на Сиријците да почнат да ги обновуваат своите животи или дали претстои уште потешка криза“, рече Имоген Садбери, која ја предводи канцеларијата на ЕУ на Меѓународниот комитет за спасување, организација за хуманитарна помош. И покрај тоа што борбите во северозападна Сирија се смирија, сè уште има конфликт на североисток, истакна таа, ограничувајќи го пристапот на хуманитарните работници. „Ги повикуваме сите земји каде Сиријците живеат како бегалци да го поддржат правото на азил, како и принципот на безбедно и доброволно враќање.

Ситуацијата во Сирија сѐ уште е крајно мрачна. Иако заминувањето на Асад дава трошки на надеж, враќањето дома нема да биде лесно за сириските прогонети. Нивната татковина е уништена од годините на војна, а половина од населението се соочува со несигурност во храната, а 96 отсто живеат со помалку од 7 долари на ден. Критичната инфраструктура, од здравствената заштита до канализационите и електроенергетските мрежи, лежи во урнатини и ќе бидат потребни години за да се обнови.

Министрите за надворешни работи на ЕУ, кои ќе се соберат во Брисел на 16 декември, ќе разговараат за ситуацијата во Сирија – вклучително и како да се проценат новите власти таму. Дали ќе бидат пријателски расположени? Демократски? И кои критериуми ќе ги користи Европа за да одреди дали ќе воспостави формални односи со властите?

Германскиот канцелар Олаф Шолц и францускиот претседател Емануел Макрон имаа телефонски разговор во понеделникот и се согласија да „работат заедно со новите владетели врз основа на основните човекови права и заштитата на етничките и верските малцинства“. Се вели во соопштението на Берлин.