Германија се откажува од малите хидроцентрали – има многу штета, а малку корист

За хидроенергетската индустрија, „Велигденскиот пакет“ од германскиот министер за економија Роберт Хабек не е навистина подарок, како што може да сугерира името. Пакетот закони за енергетска транзиција предвидува малите хидроцентрали со моќност до 500 киловати (kW) во иднина повеќе да не се субвенционираат „од еколошки причини“, како што се наведува во образложението.

Како резултат на измената на законот, многу од овие електрани може да бидат на работ на колапс на долг рок. Иако многумина сè уште подлежат на постарите верзии на Законот за обновливи извори на енергија (EEГ), електричната енергија што ја произведуваат ќе продолжи да се субвенционира преку постоечката доплата за ЕЕГ за одреден временски период.

По тој период, сепак, многу би можеле да станат непрофитабилни. Модернизацијата, исто така, повеќе не треба да се финансира. „На постојните централи им е оневозможен патот кон иднината“, критикува Хелге Бејер, управен директор на Федералната асоцијација на германски хидроелектрични централи (БДВ). Тој очекува кога законот ќе стапи на сила, да се откажат оние оператори кои во моментов планираат модернизација. Следниот бран на затворање би можел да следи на крајот на деценијата кога ќе истече финансирањето на ЕЕГ за многу мали електрани.

Според Федералната агенција за мрежа, околу 8.300 хидроелектрични централи моментално произведуваат електрична енергија. Сепак, 90 отсто од електричната енергија од хидроенергијата се снабдува од поголеми системи со номинална моќност од повеќе од 500 киловати. Останатите 7.200 централи кои би биле под законот претставуваат само 10 отсто од хидроелектраните. 4.400 најмали електрани со моќност помала од 50 kW заедно придонесуваат со само 87 мегавати – колку што произведуваат околу 20 типични турбини на ветер.

Значи, дали губењето на помалите електрани би било лошо? „Придобивката што ја имаат овие електрани за енергетската транзиција е целосно непропорционална со еколошката штета што ја предизвикуваат“, вели Саша Маер, кој се занимава со политиката на вода во Федерацијата за заштита на животната средина и зачувување на природата.

Водата треба да биде запрена за секоја хидроцентрала. „Ова го претвора водното тело што тече во стоечко тело“, вели Тил Хопф, експерт за вода во Германскиот сојуз за зачувување на природата. Ова може да доведе до пониски нивоа на кислород и повисоки температури на водата. „Тоа е како да претвораш шума во ливада“, вели Маер. Потоа исчезнуваат животните, но и растенијата кои се приспособени на ладна вода богата со кислород. „Како резултат на тоа, водното тело речиси секогаш има помалку видови, бидејќи тогаш обично во него се наоѓаат само обични секојдневни видови“, вели Мајер. Може да исчезнат и птиците кои се чувствува како дома само во проточна вода.

Друг проблем е што хидроелектраните задржуваат седименти, кои се рамномерно распоредени од водата во реките без бариери. Ова може да доведе до тоа водата зад електраната да копа подлабоко со текот на времето. „Во екстремни случаи, нивото на подземните води паѓа толку многу што корените на растенијата во областа повеќе не добиваат вода и умираат“, вели Саша Маер.

Бариерите во реките и потоците се особено драматични за видовите риби преселници, кои како резултат не можат да стигнат до местата на мрестење и повеќе не се размножуваат. „Видовите лосос, есетра и морска пастрмка кои мигрираат помеѓу морето и горниот тек на реката се познати, но тие речиси и да ги нема во Германија, но постојат различни напори за реинтродукција за нив“, вели Тил Хопф.

80 отсто од германската хидроелектрична енергија се произведува во Баварија и Баден-Виртемберг. Конкретно во јужна Германија, многуте децентрализирани системи би помогнале да се одржи напонот на мрежата, вели Гунар Врде, експерт за хидроенергија во Федералната асоцијација за индустрии за енергија и вода. „Доколку хидроенергијата се демонтира во целост, ќе изгубиме висок степен на стабилност на мрежата. За разлика од флуктуирачките извори како што се енергијата од ветер и фотоволтаиците, хидроелектраните работат деноноќно и затоа не се толку лесни за замена. Покрај тоа, системите често се користеле за заштита од поплави и за ублажување на сушите“.

Ова е во спротивност со студијата на Институтот Лајбниц за слатководна екологија и рибарство, според која 22,3 отсто од рибите се убиени во хидроцентралите или покажуваат сериозни, потенцијално фатални повреди по преминот. „Ова се случува дури и во системи кои се обидуваат да ги пренасочат животните“, вели Саша Маер. Затоа што рибите ја следат најсилната струја, затоа што обично таму е главната река – освен ако луѓето не изградат турбина таму.

Големите електрани понекогаш имаат сложена опрема за насочување на преселните видови нагоре околу пречките. „Но, многу мали системи воопшто немаат рибни премини“, вели Тил Хопф од Набу. Тоа нема економска смисла за операторот бидејќи трошоците се премногу високи во споредба со профитот од електраната.

Во секој случај, притиска времето за подобра заштита на реките. Рамковната директива за води на Европската унија предвидува дека реките и потоците треба да бидат во „добра еколошка состојба“ до 2027 година. Целта всушност требаше да се постигне до 2015 година, но рокот потоа беше продолжен до 2027 година. Веќе може да се предвиди дека целта повторно ќе биде промашена. (Зидојче цајтунг)