Франција се држи во заложништво

Падна француската влада.

Во драматичните сцени во Националното собрание во средата, владата – предводена од премиерот Мишел Барние – го загуби гласањето за недоверба, што практично значеше нејзин крај. Од 1962 година, француската влада не била исфрлена на ваков начин.

Колапсот ги затвори френетичните неколку дена во француската политика. Минатиот викенд имаше знаци дека буџетот на владата, кој вклучуваше околу 60 милијарди евра зголемување на даноците и намалувања на трошоците, нема да помине во парламентот. Тоа беше и покрај тоа што Барние, чија малцинска администрација се потпираше на гласовите од другите партии, направи неколку отстапки за екстремно десничарскиот Национален собир на Марин Ле Пен.

Тој го отстрани зголемувањето на даноците на сметките за електрична енергија, ја намали медицинската помош за мигрантите без документи и ја удвои заложбата да се донесе уште порестриктивен закон за имиграција. Во понеделникот, владата понуди очајна конечна отстапка, укинувајќи го зголемувањето на придонесите на пациентите за рецепти.

Тоа не беше доволно. Кога стана јасно дека Барние нема да има бројки за да го усвои предлог-законот за буџетот, тој избра да го протурка без гласање, отворајќи ја можноста за гласање за недоверба. Ле Пен наскоро потврди дека ќе гласа против владата, заедно со коалицијата на левичарските партии Нов народен фронт. Резултатот беше претскажан. Владата, само три месеци по формирањето, повеќе ја немаше.

Никој не знае што следува. Она што е сигурно, сепак, е силата и моќта на крајната десница во Франција денес. Нејзините амбиции и аспирации веќе доминираат во земјата; сега се покажа дека може да собори влада. Франција е држена како заложник, на што не му се гледа крајот.

Оваа криза доаѓаше подолго време. По одлуката на претседателот Емануел Макрон да распише предвремени летни избори, од кои ниту една политичка група не излезе со мнозинство, ситуацијата е нестабилна. Првично, кога парламентот беше поделен на три речиси еднакви блока, Макрон играше со времето. Новиот народен фронт, кој освои најмногу места, но немаше мнозинство, бараше тој да избере кандидат од нивниот табор за премиер. Наместо тоа, Макрон погледна десно – кон Барние, долгогодишен конзервативен политичар. Во септември беше назначен за премиер.

Од самиот почеток, администрацијата на Барние зависеше од поддршката на Националниот собир, кој освои најмногу гласови летото. Партијата на Ле Пен уживаше во тоа. Жордан Бардела, кандидатот на партијата за премиер, рече дека Барние ќе биде под „надзор“. Приватно, некои од екстремната десница беа оптимисти околу назначувањето на Барние. Тие укажаа на неговите ветувања на претседателските прелиминарни избори во 2021 година во партијата Републиканци, вклучително и три до петгодишен мораториум на имиграцијата, како доказ за неговата идеолошка компатибилност. Неговиот избор за тврдокорен министер за внатрешни работи беше дополнително охрабрување.

Но Националниот собир повеќе соработуваше со владата за да го блокира законодавството отколку да го унапреди. Тие заедно гласаа за поразување на буџетот кој беше силно изменет од левицата, кој вклучуваше десетици милијарди долари даноци за богатите. Но, врската беше далеку од совршена. Ханане Мансури, десничарска политичарка која се здружи со Националниот собир на летните избори, ми рече дека речиси немало никаков контакт помеѓу владата и Националниот собир и неговите сојузници. Барние не ги третираше екстремно десничарските групи со легитимитетот што го заслужуваат. „Ќе беше корисно да разговараме за работите со нас“, рече таа.

Буџетот доведе тензиите да зовријат. Националниот собир сакаше повеќе промени отколку што ќе им даде Барние, вклучително и намалување на придонесот на Франција во буџетот на ЕУ и голем број кратења на трошоците. Но, има уште една потенцијална причина поради која партијата реши да ја собори неговата влада сега. Во март, Ле Пен би можела да се соочи со забрана од пет години од политичкиот живот, што е кулминација на случајот со обвиненијата дека користела средства од Европската унија за да плати за персоналот на Националниот собир. Тоа би значело дека таа нема да има право да се кандидира за претседател на националните избори во 2027 година.

Со соборувањето на владата, таа може да се надева дека ќе го принуди Макрон да поднесе оставка – поставувајќи ја сцената за претседателски избори на кои би можела да се кандидира. Во јуни, тој вети дека ќе остане на функцијата до крајот на неговиот мандат. Но, тоа не ги спречи гласините дека би можел да поднесе оставка за да го реши политичкиот ќор-сокак на државата. Заедно со левичарската партија Непокорна Франција, хор од етаблирани политичари – Жан-Франсоа Копе, Шарл де Курсон и Ерв Морен меѓу нив – бараа негова оставка. Во едно минатонеделно истражување, 62 отсто од Французите рекоа дека Макрон треба да поднесе оставка доколку владата падне.

Тоа би бил извонреден одговор. Сепак, вистина е дека опциите на Макрон се ограничени. Уставот забранува да свика уште едни парламентарни избори до следното лето, а тој би можел да се обиде да состави нова влада – иако и левицата и десницата сега се заколнаа дека ќе ги отфрлат кандидатите за премиери кои не се од нивното јато. Алтернативно, преодната влада би можела да се тетерави до летото, извршувајќи ги најограничените функции на државата. За Франција, оптоварена со сериозни финансиски проблеми и никогаш далеку од социјалните немири, недостатокот на соодветна влада може да биде катастрофален.

Авторитетот на Макрон, што и да прави следно, е сериозно поткопан. Што се однесува до Ле Пен и нејзините сојузници, тие очигледно повеќе не се задоволни само да го туркаат францускиот политички живот надесно: Сега тие сакаат моќ. Можеби нема да помине премногу долго пред да ја добијат.

(Марлон Етингер е новинар стациониран во Париз и ководител на „Flep24“, поткаст за француската политика. Текстот е објавен во „Њујорк тајмс“.)