Фон дер Лајен ќе претстави план за постепено членство во ЕУ

Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, денеска ќе претстави предлози кои би го промениле начинот на кој ЕУ ги прима новите членки. Наместо сегашниот пристап „сѐ или ништо“, Брисел сака постепено да ги ублажи патот на Западен Балкан, Украина и Молдавија, а евентуално и на Босна и Херцеговина во ЕУ

Овој план, ако биде усвоен, ќе им овозможи на земјите во чекалната на ЕУ да искористат некои придобивки од членството, наместо да чекаат со години или децении додека ги преземат потребните реформи. Брисел предлага на земјите-пристапнички постепено да им се дозволи да се приклучат на единствениот пазар – што е извлечено од предлогот на Франција, Германија и Португалија.

Комисијата предупредува дека правата и обврските на единствениот пазар „не можат да бидат à la carte“ – но дека лидерите на Унијата ќе треба да разговараат за кои степени или чекори на пристап треба да дојдат со што обврските.

Во овој план една од точките е и укинување на ветото – со заштитни мерки: повеќето лидери на ЕУ веќе предупредија дека Унијата со 30+ членки ќе биде уште потешко да се управува. Брисел предлага да се оддалечи од барањето за едногласност (што ги заглавува одлуките за надворешната и даночната политика) за да се избегнат идни ќор-сокаци. Документот наведува квалификувано мнозинство „со соодветни и пропорционални заштитни мерки за да се приспособат на таквите стратешки национални интереси“.

Комисијата инсистира на тоа дека исфрлувањето на едногласноста од некои одлуки не бара промена на договорот на ЕУ, со оглед на тоа дека патеката е веќе запишана во тековните договори кои им дозволуваат на земјите да ги променат правилата за гласање (преку едногласно гласање).

27-те европски комесари треба да го поддржат документот на денешниот состанок на Колеџот. Некои главни градови на ЕУ беа нервозни поради документот, бидејќи не сакаа голем фокус на проширувањето пред изборите за ЕУ во јуни.

Во меѓувреме, европските лидери ги одржуваат разговорите за проширување на минимум, особено на само три месеци до изборите за ЕУ.

„Да бидеме искрени: никој не сака да зборува за ова [проширување] пред европските избори“, рече еден функционер на ЕУ за „Политико“.

Идното проширување би значело дека сите сегашни земји на ЕУ „ќе мора да платат повеќе, а да добиваат помалку. Блокот одлучи дека подготовките за евентуална интеграција на Украина, Молдавија, Грузија и шест земји од Западен Балкан треба да се вршат внатрешно, а не пред очите на јавноста.

На крајот на краиштата, добредојде на нови членки во ЕУ е невозможно без внатре-европски реформи, рече Каи-Олаф Ланг од Германскиот институт за меѓународни и безбедносни прашања.

Тоа не е нешто што сакаат да го слушнат европските земјоделци, кои ќе бидат во Брисел на уште една рунда протести додека шефовите на влади на 27 ЕУ ќе се состанат во Брисел овој четврток.

Комисијата требаше да објави комуникација за реформите пред проширувањето на крајот на февруари. Тоа не се случи и нацртот е многу исплакнат, рекоа тројца други претставници на ЕУ.

Неколку земји побараа од Комисијата да се фокусира помалку на финансиските импликации и идните институционални реформи, додаде еден дипломат на ЕУ.

„Можете да почувствувате голема нервоза за овој документ во редовите на Комисијата“, вели дипломат за „Политико“. На ова голема улога игра предизборниот период.

Изборите за Европскиот парламент го комплицираат прашањето, вели Каи-Олаф Ланг. „Оние кои се за проширување може да се плашат дека ќе иницираат дебата за реформи … кои би можеле да ги мобилизираат противниците на поцврсто поврзаната ЕУ“, мислејќи на Унгарија.

Некои земји стануваат нетрпеливи, барајќи да се направи повеќе за проширувањето, особено кога Комисијата во март направи чекор кон отворање на блокот за потенцијални нови членки, како Босна и Херцеговина.

„Процесите за проширување и внатрешните реформи мора да одат рака под рака“, рече Тијаго Антунес, португалскиот државен секретар за европски прашања, чија земја се залага за реформи во ЕУ.

Но, вистинската дебата треба да се случи по европските избори, велат дипломатите и официјалните претставници.

На крајот на јуни, европските лидери ќе потпишат т.н. стратешка агенда за следната Европска комисија, а особено интраевропските реформи.

Очекувањата се дека Полска, која ќе го преземе ротирачкото претседавање со Советот на ЕУ во 2025 година, ќе почне да ги поставува основите за проширување.

Кога лидерите на ЕУ ќе се состанат во Брисел в четврток (21 март), се очекува Европската комисија да достави писмен извештај за Босна и Херцеговина и да даде усни оценки за Украина и Молдавија.

Според најновите нацрт-заклучоци, лидерите на ЕУ се очекува да „одлучат да ги отворат пристапните преговори со Босна и Херцеговина“, според најновите нацрт-заклучоци, датирани на 19 март, а ги видел „Еурактив“.

Откако лидерите на ЕУ донесоа историска одлука да ги отворат преговорите за пристап во ЕУ со Украина и Молдавија по три месеци оваа година, Европската комисија ги претстави преговарачките рамки, документите на приближно 20 страници и 35-те преговарачки поглавја кои треба да бидат одобрени од земјите-членки пред да започнат официјалните разговори.

Документите го следат истиот модел како оние за кои преговараа Албанија и Северна Македонија и се повеќе технички преглед наместо да вклучуваат контроверзни политички елементи.

Двете земји, исто така, се надеваат дека во март може да се одржи меѓувладина конференција, по повод официјалното отворање на преговорите со двете земји.

Сепак, и двете одлуки бараат едногласност, за што дипломатите на ЕУ сметаат дека ќе биде тешко да се постигне меѓу лидерите на ЕУ в четврток.

Повеќето земји-членки би сакале тоа да се случи до крајот на јуни, затоа се очекува ништо да не се движи околу проширувањето за време на претседателството на Унгарија со ЕУ во втората половина од годината.

Во текот на изминатата недела, неколку дипломати и официјални претставници на ЕУ изразија загриженост поради отстапувањето на блокот од неговиот пристап кон проширувањето преку системот на „заслуги“.

„Европската комисија зазеде многу политички пристап кон извештајот за БиХ“, рече висок претставник на ЕУ за „Еурактив“.

Додека половина од земјите-членки на ЕУ го поддржуваат чекорот, неколку земји, вклучувајќи ги Франција, Холандија и Данска, изразија резерви за нивото на усогласеност што го постигна Сараево. (Н.В.)