Еве кои производи ќе бидат на удар царините на Трамп, „на мета“ и ајварот

На удар на високите американски царини од 33 отсто ќе се најдат индустриски, но и земјоделски и прехранбени производи кои што од Македонија најмногу се извезуваат во САД. Според податоците од Царинската управа, Македонија во САД извезува тутун во лист, мадраци, ајвар, полнети чоколада, електрични кондензатори, муниција и нејзини делови, други машини и уреди, електрични спроводници за во телекомуникациите. Покрај ова најголема ставка се автобусите од ВДЛ Ван Хоол, кои пред да заминат во САД, одат во матичната фабрика во Белгија, каде што се финишира производството и контролата и потоа бродски се транспортираат до своите одредишта.

Според економистите, токму автобусите на Ван Хоол можат да бидат една причините за разликите во податоците за вкупниот извоз и увоз меѓу двете земји, односно зошто според нашата статистика Македонија остварува дефицит во размената со САД, а спротивно на тоа според американските податоци нашата држава има суфицит, што беше и причина за одмерување на високи „реципрочни царини“ од дури 33 отсто.

Размената на Македонија со САД, лани изнесувала нешто над 314 милиони долари, наспроти 320,7 милиони долари во 2023 година, што значи била помала за 2,1 отсто, покажуваат податоците на Државниот завод за статистика. Притоа, извозот од Македонија во САД лани достигнал 118,2 милиони долари, што е за 2,2 пати (220 насто) повеќе од претходната 2023 година кога бил 53,6 милиони долари. Истовремено, лани од САД биле увезени производи за 195,9 милиони долари, за 26,6 отсто помалку од 2023 година кога увозот во Македонија од САД бил 267 милиони долари.

Според денешното соопштение на ДЗР, пак, размената со САД во првите два месеци од годинава била 65,9 милиони долари и е за 56 отсто поголема од истиот период минатата година кога изнесувала 42 милиони долари. Притоа, според македонската статистика, биле извезени производи во износ од 38,8 милиони долари, речиси за четири пати повеќе од истиот период лани кога извозот бил 10,1 милиони долари. Кај увозот од САД, во првите два месеци годинава има пад за 15,3 отсто, односно вредноста на увозот била 27,1 милиони долари, а лани во истиот период увозот бил 32 милиони долари.

Македонските новинари пред неколку години имаа можност непосредно да се запознаат со процесот на производство во Ван Хоол, при што на повеќе автобуси беа залепени листови со нивните дестинации и купувачи. Меѓу купувачите на автобусите на Ван Хоол што се произведуваа во фабриката во ТИРЗ во Скопје беа компании гиганти како Гугл, Мајкрософт, Фејсбук (Мета) и други.

Во нашата земја, но и во светот, големи контроверзи се јавија по обелоденувањето на американските царински стапки. Во прв момент се сфати дека реципроцитетот се однесува на висината стапките кои ги применува нашата земја, но потоа беше објаснето дека формулата од која тргнала администрацијата на претседателот Трамп, во релација ги става американскиот дефицит во однос на вкупниот увоз од одредена земја, и сето тоа преполовено, односно помножено со 0,5.

Така на пример, според податоците на САД, тие со Македонија имаат од 112 милиони долари, а според македонската статистика, дефицитот е на наша односно лани извозот во САД бил  околу 110 милиони евра, а увозот околу 180 милиони евра, заради што не се очекуваше вака висока царинска тарифа.

Доколку како критериум би се земале висината на царинските стапки при увозот, сликата е сосема поинаква. Тие се движат од нула до 60 отсто, со тоа што највисоката стапка (60 отсто) се однесува на увоз на цигари, и не важи само за американските, туку и за цигарите до други земји, но изминатите години немало увоз на цигари од САД во нашата земја.

На страната на увозот во Македонија од САД, според македонската Царина, во десетте најмногу увезувани производи од САД, се машини, електрични детонатори, барут, производи за индустриско склопување на возила, делови за возила, специјални возила, алуминиум хидроксид и полимери кои се царинат со со царинска стапка нула, додека увозот на оружје е со царинска стапка 7 проценти, а на лешниците 15 проценти.

Министерството за одбрана е најголем увозник на производи од САД, велат од Царинската управа.

„Минатата година нема увоз на производи од САД со повисока царинска стапка од 15 проценти“, велат од Царината.

Во однос на прашањето дали постои царинска стапка од 65 проценти за увоз од САД, од царината известуваат дека највисоката царинска стапка во законодавството е 60 проценти и се однесува на увоз на цигари, но истите не се увезени од САД во последните години.

„Треба да се појасни дека за одредени производи, од кои најмногу земјоделски, се применуваат мерки за заштита на домашното производство при што на царинската стапка која изнесува од 30 до 45 проценти се додава одредена вредност од килограм (прелевман) при што вкупната наплата на царината не смее да биде повисока од 65 проценти“, појаснуваат од Царинската управа.

Овие давачки согласно законот за царинска тарифа се применуваат за сите држави со кои имаме трговска размена.

„При што со цел јавноста да има јасна слика, ве информираме дека вакви производи не се увезени од САД“, велат од Царината.

Пред воведувањето на најновите реципрочни царини, на удар се најдоа и одредени производи, како челикот и алуминиумот, но бројките покажуваат дека извозот на челик и алуминиум од Македонија во САД е мал. Според податоците од Царинската управа, во 2024 година од нашата земја во САД бил извезен алуминиум и производи од алуминиум во количина од 26.515 килограми со вредност од 10,2 милиони денари (околу 165,8 илјади евра) и производи од железо и челик во количина од 206.378 килограми со вредност од 53,37 милиони денари (околу 867,8 илјади евра). Тоа е прилично малку, ако се има предвид дека САД минатата година увезле железо и челик во вредност од 31,3 милијарди долари и алуминиум во вредност од 27,4 милијарди долари, според податоците на американското Министерство за трговија.

Според мислењето на македонски економисти, непосредниот удар на американските царини врз нашата економија нема да биде голем, но тие посочуваат на посредните ефекти, доколку царините ги погодат нашите главни трговски партнери, како што е Германија. Од Владата вчера известија дека царините не се изненадување, како и дека ќе настојуваат со САД да се склучи договор за слободна трговија. На светските берзи по објавувањето на мерките на претседателот Трамп дојде до потоп на берзанските индекси. Економистите во светот предупредуваат на трговска војна која може да доведе до рецесија, во која што ниту една земја нема да биде поштедена од последиците.