ЕУ загрижена за договорот меѓу Црна Гора и Емиратите за плажата во Улцињ

Еврокомесарката за проширување Марта Кос минатиот понеделник напиша колумна во врска со Договорот за соработка во туризмот и развојот на недвижностите потпишан меѓу владите на Црна Гора и Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ). Според подгорички „Вијести“, суштината на нејзиното мислење за договорот е дека тој, на прв поглед, не го крши правото на ЕУ или Договорот за стабилизација и асоцијација (ДСА) меѓу Црна Гора и ЕУ поради недостаток на детали. Сепак, неправилното толкување или спроведување на одредени одредби може да доведе до прекршувања, особено во областа на јавните набавки и потенцијалната дискриминација кон европските и црногорските компании.

На 23 април, на барање на премиерот Милојко Спаиќ, црногорското собрание ги усвои, по итна постапка, законите со кои се ратификува Договорот со Емиратите.

Опозицијата и организациите на граѓанското општество предупредија дека договорот со ОАЕ ги крие плановите за голема инвестиција на Голема Плажа во Улцињ, која се простира на околу 20 милиони квадратни метри, која владата има намера да ја изнајми за 99 години на компанијата на арапскиот инвеститор Мохамед Алабар, кој стои и зад контроверзниот проект „Белград на вода“.

Претседателот Јаков Милатовиќ веќе го врати договорот во Собранието на повторно разгледување на 29 април и одби да го потпише указот за прогласување на Договорот за економска соработка со ОАЕ.

Според „Вијести“, мислењето на Кос ја издвојува како особено проблематична одредбата од договорот што ги исклучува постапките за јавни набавки, тендерите и конкурентското наддавање.

„Особено, Договорот за соработка во туризмот и развојот на недвижности наведува дека сите договори, програми и понатамошни договори со инвеститори од ОАЕ се ослободени од законодавството на двете земји за јавни набавки, јавни тендери и постапка за јавен натпревар. Според тоа, се чини дека идните договори може да имаат корист од директно доделување, што може да претставува кршење на законите на ЕУ за јавни набавки“, изјави Кос.

Претседателот Јаков Милатовиќ, кој побара мислење од Кос, го протолкува одговорот како предупредување и го повика владејачкото мнозинство да биде претпазливо пред второто парламентарно гласање.

„Ова мислење го потврдува она што го истакнував од самиот почеток – спроведувањето на овој контроверзен договор нема да биде во согласност со законодавството на ЕУ и дека е од суштинско значење да се спроведе темелна дебата за договорот во Црна Гора, како и консултации со Европската унија“, изјави Милатовиќ.

Иако комесарката Кос изрази загриженост во врска со некои одредби од договорот, премиерот Милојко Спаиќ тврди дека мислењето само ќе ја зајакне парламентарната поддршка за договорот.

„Верувам дека е експлицитно јасно дека договорот не е во спротивност со европското законодавство. Тие формално испратија писмо во кое се наведува дека договорот не е во спротивност со правото на ЕУ, што беше суштината на барањето на претседателот. Значи, јас сум повеќе од задоволен од таков одговор. Тоа докажува дека владата била апсолутно во право кога рекла дека договорот е во согласност со законодавството на ЕУ“, изјави Спаиќ.

Локалната заедница, опозициските партии и организациите на граѓанското општество предупредуваат дека зад договорот со Емиратите стои план за масовен инвестициски проект на Голема Плажа во Улцињ, кој се протега на околу 20 милиони квадратни метри.

По Светскиот владин самит одржан во Дубаи на почетокот на февруари, на кој присуствуваше црногорска делегација предводена од премиерот Спајиќ, Алабар влезе во Црна Гора низ задната врата. Тој брзо основа компанија и учествуваше на тендер за закуп на неколку капалишта на Голема Плажа.

Набрзо стана јасно дека инвеститорот чие богатство се проценува на 2,3 милијарди евра имал многу поголеми амбиции во Црна Гора.

По неочекуваната средба меѓу Алабар и градоначалникот на Улцињ, Генци Ниманбегу, фокусот на јавноста се префрли од концесиите на плажите кон откривањето на мегапроект во тек, предизвикувајќи негодување кај жителите на Улцињ.

„Дваесет милиони квадратни метри од Велика Плажа во Улцињ се планира да се дадат под закуп за 99 години. Не знам како некој помислил да го направи тоа без јавна дискусија, без вклучување на локалната самоуправа и експертската заедница“, рече градоначалникот Ниманбегу. Неговиот став беше поддржан од локалниот парламент и голем број граѓани.

Беа организирани протести, а демонстрантите го обвинија премиерот Спаиќ дека има намера да му предаде вредно државно земјиште на Алабар без тендер или јавна консултација – заобиколувајќи ги постојните просторни планови, стратегијата за развој на земјата и принципите на заштита на животната средина и биодиверзитетот за ова претежно недопрено крајбрежно подрачје.

Сепак, црногорскиот премиер го претстави арапскиот милијардер како кредибилен инвеститор кој би донел неверојатни 35 милијарди евра. Сепак, како што самиот Алабар појасни, оваа бројка го одразува „поширокото економско влијание“ на проектот.

Во интервју за ТВ Вијести, Алабар призна дека сè уште не постои детален план, но ја сподели својата визија за проектот Голема Плажа и што тој би подразбирал:

„Тоа би било продолжение на прекрасната архитектура што веќе ја имате. Ќе има многу зеленило, станбени згради не повисоки од три или четири ката, а плажите би останале достапни за сите, но чисти“, рече Алабар, додавајќи дека ќе ги почитува сите црногорски и европски закони.

Некои невладини организации тврдат дека договорот ефикасно го суспендира црногорскиот закон, му дава на Алабар поволен третман и широко ја отвора вратата за потенцијално перење пари.

Мрежата за афирмација на невладиниот сектор (МАНС) изјави дека договорот со ОАЕ ги заобиколува црногорските закони и тендерските процедури, „отварајќи ги портите за перење пари“.

„Постои исклучително висок ризик договорот со владата на ОАЕ да биде злоупотребен за перење пари, бидејќи информациите за вистинските сопственици на компаниите регистрирани во таа земја не се јавно достапни“, предупреди МАНС.

Тие, исто така, го обвинија премиерот Спаиќ за заблуда на јавноста во врска со гаранциите.

„Во договорот се наведува дека владата на ОАЕ им гарантира на инвеститорите што ги предлага. Сепак, во истиот член, јасно е наведено дека ОАЕ не сноси никаква одговорност доколку тие инвеститори не ги исполнат своите обврски или се вклучат во сомнителни или нелегални активности“, изјави МАНС. (ЕВБ)