Еди Рама освои силен четврти мандат на бранот на еуфоријата за ЕУ

Социјалистичкиот премиер Еди Рама обезбеди убедливо мнозинство на изборите во Албанија, јавајќи на бранот проевропски расположенија за да стане демократски лидер со најдолг стаж во земјата.

„Ова е најскромното искуство во мојот живот – и доаѓа во историски момент за Албанија… како идна земја-членка на Европската унија“, изјави Рама за „Политико“, кој ветувањето за членство во ЕУ до 2030 година го направи клучен момент на својата кампања.

Со 94 отсто од преброените гласови Социјалистичката партија има убедливо мнозинство од 82 места – далеку над 71 потребно за самостојно владеење во 140-члениот парламент на Албанија. Демократската партија на Сали Бериша би требало да освои 52 пратеници. Во проценти тоа изнесува 52 отсто за социјалистите и 34 за десните демократи. Излезноста на изборите во недела беше 42,16 отсто, или 4 проценти помала од пред четири години.

Иако Албанија има повеќепартиски систем, моќта ефикасно се менуваше помеѓу две главни сили – социјалистите и централно-десничарската Демократска партија – од падот на комунизмот во раните 1990-ти.

Фактот дека демократите го ангажираа Крис Лачивита, републикански мајстор за кампањи, кој го осмисли враќањето на Доналд Трамп на изборите во САД во 2024 година, не го потресе Рама.

„Ангажирањето на Лачивита и помислата дека можете да станете Трамп е како да ангажирате холивудски фризер и да помислите дека ќе станете Бред Пит“, рече Рама.

Тој ги праша демократите за верувањето дека „само затоа што некој работел за Трамп, тој носи некаков вид магична моќ на Трамп по асоцијација… во секој случај, тоа беше комедија што вреди да се гледа“.

Премиерот, кој е искусен во социјалните медиуми, го помина поголемиот дел од понеделникот објавувајќи од Европската куќа во Тирана, каде што се во полн ек подготовките за самитот на Европската политичка заедница што ќе започне подоцна оваа недела.

Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, и претседателот на Европскиот совет, Антонио Кошта, ќе дојдат во Албанија за шестото издание на самитот – иницијатива што ја започна францускиот претседател Емануел Макрон за да ги собере земјите од ЕУ и земјите надвор од ЕУ на разговори за безбедноста, економската соработка и регионалната стабилност. Исто така, ќе бидат присутни претставници на други земји кои се надеваат дека ќе се приклучат на ЕУ.

„Голема чест е да го пречекаме целиот наш демократски континент во Тирана – вклучувајќи ја Украина и мојот драг пријател Володимир Зеленски“, рече Рама.

„Овој резултат ги надминува сите очекувања дури и пред целосно да се пребројат гласачките ливчиња“, рече добро упатен извор во Тирана за „Гардијан“. „Четвртата последователна победа е феноменална. Еди има причина да биде многу среќен.“

На функцијата од 2013 година, Рама водеше кампања за неговата способност да ги забрза реформите што се сметаат за витални за поранешната комунистичка држава да пристапи кон ЕУ. 60-годишникот вети дека ќе го обезбеди членството во рок од пет години откако формално ги отвори преговорите за пристап минатиот октомври.

Целта, која многумина ја сметаат за многу амбициозна, е потпомогната од желбата на некои европски лидери да ја видат Албанија и другите земји од Западен Балкан како се приклучуваат кон блокот по руската инвазија на Украина.

Првиот претседател на земјата по падот на комунизмот пред повеќе од три децении, Бериша, (80), тврдеше дека Албанија е далеку од подготвена за прием во ЕУ. Некогашен личен лекар на покојниот сталинистички диктатор Енвер Хоџа, кардиологот водеше кампања во американски стил, надгледувана од консултанти донесени од Вашингтон. Бериша го направи своето мото за кампањата „Да ја направиме Албанија повторно голема“. Демократската партија се здружи со 20 други политички групи со надеж дека ќе го отстрани Рама од функцијата.

Земјите од Западен Балкан имаат искуство во долгиот и сложен процес на подготовка за членство во ЕУ, при што некои поминаа децении средувајќи ги законите и јавните институции обидувајќи се да ги минимизираат нарушувањата во блокот по влезот.

На прашањето дали Албанија има некаков совет за Украина, која е аспирант за ЕУ, Рама го нагласи уникатниот статус на Украина во процесот на пристапување.

„Албанија не мисли дека може да ѝ нуди лекции на Украина. Напротив, можеме само да учиме од Украина – од цената што нејзиниот народ е подготвен да ја плати за својот пат кон Западот и Европската унија“, рече тој.

Рама напредува играјќи љубезен домаќин на западните лидери и зајакнувајќи го своето главно изборно ветување дека тој е единствената личност што може да ја доведе Албанија на работ на членство во ЕУ во рок од пет години.

Во меѓувреме, Демократската партија рече дека таквиот исход од изборите е цврсто вкоренета контрола на Социјалистичката партија врз институциите и наводните обиди за влијание врз гласачите.

„Ако десетици илјади луѓе се вработени во замена за нивниот глас… ако гласачките места се опкружени со лојални на партијата од сите страни… тогаш знаеме како да ги наречеме овие избори“, рече лидерот на Демократската партија, Сали Бериша, во соопштението.

Надевајќи се дека ќе изведе политичко враќање слично на враќањето на Трамп во 2024 година, централно-десничарската Демократска партија на Албанија го ангажираше стратегот на кампањата на Трамп, Лачивита, за да помогне во креирањето на нивната порака и водењето на нивната кампања.

Лачивита ги засили тврдењата на Бериша за манипулација на изборите во објава на Икс, споделувајќи извештај од локалниот новински канал Сири ТВ за наводна канцеларија за купување гласови на Социјалистичката партија, сместена во близина на гласачко место во Тирана.

„Еве како изгледа кражбата на гласови во Албанија… со љубезност на нарко-владата на Еди [sic] Рама“, се вели во објавата на Лачивита.

Мисијата за следење на изборите на Организацијата за безбедност и соработка во Европа соопшти во понеделник дека изборите биле спроведени на сеопфатен и транспарентен начин, но забележа дека долгиот мандат на Социјалистичката партија во владата „создал нефер предност на власта“.

Но, за Рама, кој се радува на својата победа, само едно беше важно: расположението на гласачите.

„Тие испратија моќна и едноставна порака: „Конечно сакаме да ги достигнеме височините на Европската унија – и тоа можеме да го направиме само со вас и со Социјалистичката партија!“

Аналитичарите велат дека Социјалистичката партија се чини дека добила поддршка од гласачите во странство откако на големата заедница на иселеници во Албанија ѝ беше дозволено да гласа по пошта за прв пат. Повеќе од 192.000 гласови беа добиени од речиси 246.000 Албанци кои се регистрираа да гласаат во странство пред изборите во недела во земјата со 2,7 милиони жители.

Огромни 83 проценти од Албанците го поддржуваат членството во ЕУ, што е највисока поддршка од кое било население на Западен Балкан, според анкетата на Евробарометар објавена во ноември.

Рама, кој беше градоначалник на Тирана пред да влезе во мејнстрим политиката – оживувајќи го монотониот градски пејзаж на главниот град со обоени згради од комунистичката ера во низа бои – го направи пристапувањето на земјата во ЕУ приоритет. Поддржувачите што присуствуваа на неговите неделни митинзи го претворија барањето во белег носејќи бели маички украсени со голема разнобојна „5“ – што ги означува годините што остануваат до 2030 година. (Н.В.)