„Еден екран, два филма“: Две теории на заговор се појавија по пукањето на Трамп

Поранешниот претседател е застрелан, напаѓачот брзо е неутрализиран и сето тоа е снимено на камера. Но, за оние кои не им веруваат на своите очи, тоа е само почеток на приказната.

За некои поддржувачи на поранешниот претседател Доналд Трамп, неуспехот на Тајната служба да го спречи обидот за атентат укажува на заговор организиран од претседателот Џо Бајден. За некои од критичарите на Трамп, сепак, деталите за пукањето не се спојуваат. Се прашуваат дали Трамп некако ја исценирал целата работа.

Две конфронтирачки теории на заговор се вкоренија на интернет по обидот за атентат на Трамп, по една за секој крај на поларизираниот политички спектар на Америка. Во оваа република со поделен екран, Американците сè повеќе ја избираат сопствената реалност, на сметка на заедничкото разбирање на фактите.

„Еден екран, два филма“, вака Рон Басилијан ја опишува онлајн реакцијата на саботното пукање. Басилијан е плоден корисник на социјалните медиуми и го користеше Икс за да ја пренесе својата претпоставка за пукањето. „Луѓето имаат свои верувања и ќе излезат со теории кои одговараат на нивните верувања“.

Басилијан е еден од многуте републиканци кои сега се прашуваат како осомничениот вооружен напаѓач, Томас Метју Крукс, можел да се качи на покривот на зградата обезбедувајќи чист истрел кон Трамп и дали органите на прогонот гледале на друго место за да го дозволат обидот. Басилијан призна дека нема докази за да ја потврди својата претпоставка. Но, жител на Калвер Сити, Калифорнија, рече дека многу луѓе ќе имаат недоверба во објаснувањата додека не се заврши независното разгледување на фактите.

„Се чини многу сомнително“, рече Басилијан за нападот врз Трамп и одговорот на органите за спроведување на законот. „Се случуваше нешто што беше повеќе од пропуст“.

Властите засега не објавија информации за можниот мотив на Крукс, иако рекоа дека веруваат оти тој дејствувал сам. Но, недостатокот на детали од органите за спроведување на законот и зголемените прашања за перформансите на Тајната служба ги натера онлајн шпекулациите – честопати на начини кои ги откриваат нивните сопствени идеолошки наклонетости.

Некои од тврдењата за пукањето веќе се отфрлени. И покрај тврдењата дека Тајната служба одбила да му даде дополнително обезбедување на Трамп пред митингот, агенцијата вели дека всушност го зголемила персоналот. Објавата на некој што тврдеше дека е снајперист за спроведување на законот на митингот – кој рече дека добиле наредба да не пукаат врз осомничениот – беше дискредитирана откако се покажа дека ниту еден стрелец со неговото име не работел во саботата. А фотографијата на која наводно се гледа неповреден Трамп по митингот се покажа дека е слика од 2022 година.

Луѓето имаат вродена желба да споделуваат информации и претпоставки по големи настани како катастрофи, политички убиства или навидум необјасниви настани – процес кој експертите го нарекуваат „колективно создавање смисла“. Често, велат експертите, бараме информации што нè тераат да се чувствуваме безбедно или под контрола на неизвесноста. Обидот за атентат на Трамп е само најновиот пример на списокот на кој се вклучени и атентатот на Кенеди, слетувањето на Месечината и 11 септември 2001, пукањето во училиштето „Сенди Хук“, Ковид-19 и 6 јануари 2021 година, нападот врз Капитолот на САД.

Многу од тврдењата за обидот за атентат на Трамп најпрво се појавија на маргиналните платформи за социјални медиуми како 4chan пред да мигрираат на поголеми страници како Икс или ТикТок каде што ги виделе многу повеќе луѓе.

„Гласините под овие услови е нормална работа што ја прават луѓето“, вели Кејт Старберд, професорка на Универзитетот во Вашингтон која ги проучува дезинформациите и како луѓето го користат интернетот по кризи. Обидите да се стави пукањето во политички контекст започнаа неколку минути по пукањето, рече Старберд. „Луѓето се обидоа речиси од самиот почеток да го оформат настанот на начин што ќе им користи на нивните политички цели“.

Многу од тие гласини може да содржат претерувања, недостаток на контекст или директни невистини кои генерираат теории на заговор. Лажните информации потоа се засилуваат од онлајн троловите, политичарите, интернет влијателите и онлајн трговците кои се обидуваат да пробијат стока поврзана со обидот за атентат. Со неколку заштитни огради за борба против лошите информации на интернет, таквите тврдења може брзо да се шират, што ќе влијае на изборите во 2024 година и потенцијално ќе опстојува во годините што доаѓаат.

Поплавата од лажни или погрешни информации за пукањето само ќе им отежне на гласачите да најдат доверливи информации пред изборите во 2024 година, според Имран Ахмед, извршен директор и основач на Центарот за борба против дигиталната омраза, непрофитна организација која следи дезинформации на интернет и говорот на омраза. Ахмед ги обвинува платформите за социјални медиуми како Икс, ТикТок и Фејсбук дека не ги спроведуваат основните политики за умереност на содржината и за претворање на ширењето на дезинформации и говор на омраза во профитабилен бизнис модел.

Групата на Ахмед анализирала 100 објави за пукањето кои им биле препорачани на корисниците на Икс, и открила дека многу содржеле теории на заговор. Само околу 1 од 20 лажни објави биле означени за неточности или недостасува контекст користејќи ја функцијата „забелешка од заедницата“ на Икс за да се додадат потребните информации. За два дена, објавите биле видени повеќе од 215 милиони пати. Некои од виралните објави, исто така, содржеа говор на омраза, како оние што сугерираат дека пукањето во саботата било заговор на еврејскиот народ.

„Алгоритмите ја земаат најчудна содржина и ја засилуваат експоненцијално додека целиот дигитален свет не биде преплавен со заговор, дезинформации и омраза“, рече Ахмед. Како резултат, тој рече: „Луѓето се чини дека чувствуваат дека можат да се борат со лагите само со повеќе лаги“.

Руските државни медиуми и некои про-Кремљ влијателни лица веќе го зграпчуваат пукањето со содржина во која се обвинуваат демократите за инцидентот или се доведуваат во прашање објаснувањата на властите, врз основа на неодамнешните објави на корисници со врски со Русија.

„Речиси ве тера да мислите дека дозволиле тоа да се случи, а потоа се ослободиле од момчето затоа што мртвите луѓе не раскажуваат бајки“, напиша Џон Марк Дуган, поранешен заменик на шерифот од Флорида, кој стана влијателен онлајн и сега пишува про-Кремљ содржини.

Русија, како и Кина и Иран, користеа дезинформации на социјалните мрежи во минатото во напорите да ја поткопаат довербата на Американците во владата и демократијата и да ја зголемат поларизацијата пред изборите. Целта е да се искористи разбирливата конфузија, гнев и загриженост што многу Американци ги чувствуваат по обидот за атентат. Федералните власти велат дека очекуваат Русија и другите противници да ги прошират своите кампањи за дезинформација насочени кон САД како што се приближува ноември.

Теориите на заговор одиграа огромна улога во неодамнешната американска политика, а поголем дел од вниманието беше насочено кон десничарските теории како Канон, движење кое тврди дека демократите се вклучени во глобален синџир на сатански канибали кои малтретираат деца. Но, нападот на дезинформации и теории на заговор по обидот за атентат покажуваат дека теориите на заговор не познаваат партија.

„Тие ги таргетираат левите и десните, а истото важи и за домашните домашни извори на дезинформации“, рече Дејвид Салво, висок соработник и управен директор на Алијансата за обезбедување демократија, група со седиште во Вашингтон која следи странски дезинформации. Тој го има овој совет за сите кои се заинтересирани да најдат сигурни, доверливи информации за пукањето: „Проверете ги вашите извори и проверете ја агендата зад тие извори“. (АП)