Духот на Трамп лебди во Давос

ДАВОС, Швајцарија – Светските лидери собрани на швајцарските Алпи оваа недела се нервозни што Доналд Трамп ќе биде уште поантиглобален ако се врати како претседател на САД. И тие имаат добра причина за тоа.

Во понеделникот вечерта, токму кога Трамп беше крунисан за победник на републиканските избори во Ајова – првата фаза од прелиминарниот процес за американски претседател – во Давос моќните лидери се собираа на отворањето на овогодинешниот Светски економски форум.Иако Трамп нема да биде присутен , сеништето на враќањето на популистичкиот огнен лик лебди по ходниците и  се надѕира зад разговорите на годишниот собир на корпорации и политичари.Изгледите за Трамп 2 исплаши многумина во меѓународната заедница.

„Ако сакаме да извлечеме поуки од историјата, гледајќи го начинот на кој тој ги водеше првите четири години од неговиот мандат, тој е очигледно закана“, рече Кристин Лагард, претседател на Европската централна банка и редовен член на Давос, во невообичаено искрено интервју на француската телевизија минатиот четврток.

„Само погледнете ги трговските тарифи, посветеноста на НАТО, борбата против климатските промени. Само во овие три области во минатото американските интереси не беа усогласени со оние на Европа“, додаде таа.

Според членовите на кругот на Трамп, Европа има право да се плаши.Еден поранешен висок функционер на администрацијата на Трамп, кој остана анонимен, рече дека сетот во Давос е во право дека политиката на Трамп во вториот мандат ќе ја попречи нивната работа.

 Глобалната елита „треба да се плаши од него“, рече тој во интервју за Политико. „Ако Трамп се залага за нешто, мислам дека тоа е отфрлање на нивната идеологија и  на материјалните придобивки што произлегуваат од тоа“.

Трамп има сложени односи со Давос. Бизнисменот милијардер, сопственик на приватен авион, некогаш делеше заеднички јазик со сетот од Давос, особено на почетокот на неговата кариера, кога редовно се мешаше со богати финансиери, искористувајќи ја врската помеѓу политиката и парите.Но, кога почна да се навестува политичката слава,  тој се обиде да се позиционира против елитата.

Трамп го одбегна глобалниот џет-сет собир во пресрет на неговиот избор во 2016 година, додека водеше кампања како антиглобалистички кандидат, ветувајќи дека ќе ги урне нормите на слободната трговија за да се фокусира на потребите на американскиот работник.Сепак, тој се појави во 2018 година, една година од неговиот мандат како претседател, станувајќи првиот актуелен претседател на САД во последните 18 години што присуствувал на годишниот Светски економски форум. И повторно се врати во 2020 година.

Во 2018 година, неговата порака беше порака за нарушување, бидејќи тој го донесе својот бренд на протекционизам „Америка на прво место“ во срцето на духовниот дом на глобализацијата. Иако Давос, заедно со другите меѓународни форуми како Г7 и Г20, традиционално е простор за дипломатија, за Трамп овие состаноци станаа соочување со сојузниците за време на кои тој се закани со последици поради пркосење на волјата на Америка.

Европскиот комесар Тиери Бретон – висока личност во извршното тело на ЕУ, одговорен за широка регулатива од технологија до индустриската политика – откри минатата недела дека во Давос во 2020 година Трамп приватно предупредил дека САД нема да ѝ помогнат на ЕУ ако ја  нападнат воено.

„Треба да разберете дека ако Европа е нападната, ние никогаш нема да дојдеме да ви помогнеме и да ве поддржиме“, се присети францускиот комесар. Американскиот претседател, исто така, експлицитно се заканил дека ќе го напушти НАТО, основата на трансатлантската алијанса со децении.

„Патем, НАТО е мртов, а ние ќе си заминеме, ќе го напуштиме НАТО“, рекол Трамп, според Бретон, додавајќи: „И патем, ми должиш 400 милијарди долари, затоа што вие Германците требаше да платите за одбрана“.

Состанокот на тркалезната маса меѓу Трамп и високи членови на Европската комисија, вклучително и Фон дер Лајен, се одржа само неколку недели од нејзиниот петгодишен мандат како шеф на извршната власт на ЕУ. Тонот на Трамп го шокираше новиот претседател на Комисијата, изјави за Политико друг функционер кој беше присутен во просторијата.Таа пресметка во Давос го постави тонот за расколните односи меѓу Вашингтон и Брисел во преостанатите години од претседателствувањето на Трамп.

Подготовка за светот на Трамп

Како што некои од највлијателните светски носители на одлуки – од политичарите како францускиот претседател Емануел Макрон  до централните банкари и корпоративните големини како Џејми Димон од JP Morgan Chase и Лери Финк од BlackRock – се здружуваат за да направат бизнис и да разговараат за стратегијата за тоа неделава,изборите во ноември во САД фрлаат сенка.Мајда Руге од Европскиот совет за надворешни односи рече: „Не е проблем само тоа што ќе значи претседателството на Трамп за надворешната политика и трговијата. Ремонтот на административната држава ризикува да ја претвори Америка во нелиберална демократија – која би можела да го редефинира нејзиниот однос со светот“.

Конкретно, недостигот на посветеност на Трамп кон НАТО е аларм во клучен момент во војната во Украина. Трамп, кој рече дека ќе ја реши војната во Украина „во рок од 24 часа“, најверојатно ќе ја намали или драстично ќе ја намали воената помош за Украина. Републиканците во Конгресот веќе се воздржани околу продолжувањето на финансирањето на воените напори на Киев.

Во меѓувреме, некои веруваат дека рускиот претседател Владимир Путин ја игра долгата игра, се коцка со враќањето на Трамп во ноември. Според чешкиот претседател Петр Павел, Путин ја отфрлил можноста за мировни дискусии додека не се знае исходот од изборите во САД.

„Тој јасно стави до знаење дека за него партнер за можни преговори не се никој друг туку САД“, рече тој во неодамнешното интервју за чешкиот печат, предупредувајќи дека Путин може да се обиде директно да преговара со Трамп доколку победи, без разлика што мисли Украина или остатокот од Европа“.

И како што многу традиционални сојузници на САД споделуваат стравови за враќањето на Трамп, другите нации радосно го чекаат тоа време.

„Земјите со повеќе авторитарни лидери – на пример, Виктор Орбан, Владимир Путин или земјите од Заливот – нема да пуштат премногу солзи ако тој се врати“, рече Мајда Руге.

Трамп оваа недела има свои поддржувачи во Давос. Таму ќе биде неговиот зет и поранешен помошник во Белата куќа, Џаред Кушнер. На списокот на гости се и други поранешни членови на администрацијата на Трамп, вклучувајќи го Гери Кон, поранешниот шеф на Националниот економски совет и извршен директор на Голдман Сакс, како и Ентони Скарамучи од SkyBridge.Исто така, постои силна застапеност од земјите од Заливот, вклучително и Саудиска Арабија и Катар, со кои Трамп и неговото семејство развија врски за време – и по – неговото претседателствување.

Некои работи можеби нема да се сменат сепак. Поранешен висок функционер на администрацијата на Трамп истакна дека понудата на Трамп за трговската политика, на пример, веројатно ќе се одвива на ист начин какои со претседателот Џо Бајден ако добие втор мандат.

Исто така, постојат знаци дека деловниот свет на САД веќе се помирува со идејата Трамп повторно да биде на чело.Поранешен функционер од Министерството за финансии на Трамп, кој исто така доби анонимност, рече дека поранешниот претседател очигледно не е претпочитаниот избор на луѓето што присуствуваат на Давос. Но, корпоративната заедница на САД „се чувствува поудобно со идејата дека Трамп може да се врати – и тоа можеби не е толку лошо како што се замислувате“.Многу корпоративни фигури „не се баш воодушевени од тоа како оди владината политика“ под Бајден, рече тој.„Додека се сеќаваат на твитовите и гафовите на администрацијата на Трамп и деловите од агендата за политика нетипични за републиканска администрација, ним им се допаднаа резултатите од политиката. Тие потсетуваат дека 80 проценти од политиките беа спроведени на мејнстрим републикански начин и веруваат дека тоа ќе се повтори“, додаде тој. (Политико)