Драматичен пресврт: Централната банка на Турција ја зголеми каматната стапка на 15 отсто
Централната банка на Турција во четвртокот ја зголеми основната каматна стапка на земјата, речиси двојно зголемувајќи ја од 8,5 на 15 отсто, бидејќи новата економска администрација на неодамна реизбраниот претседател Реџеп Таип Ердоган започна драматичен пресврт во монетарната политика.
Големото зголемување на стапката од 650 базични поени е прво зголемување на стапката од март 2021 година.
Турција постојано ја намалуваше својата референтна стапка од 19 отсто на крајот на 2021 година на 8,5 отсто во март, а истовремено инфлацијата се зголеми, надминувајќи 80 отсто на крајот на 2022 година и падна на нешто под 40 отсто во мај. Традиционалното економско православие смета дека стапките мора да се зголемат за да се олади инфлацијата, но Ердоган, самопрогласениот „непријател“ на каматните стапки кој алатката ја нарекува „мајка на сите зла“, гласно ја поддржува стратегијата за намалување на стапките, пишува Си-Ен-Би-Си.
Резултатот беше криза на трошоците за живот за Турците, бидејќи валутата на земјата, лирата, драстично падна. Таа изгуби околу 80% од својата вредност во однос на доларот во изминатите пет години, а Турција се најде на несигурно ниски девизни резерви бидејќи го продаде девизниот курс за вештачки да ја поддржи лирата.
Прво зголемување на каматните стапки од 2021 година
Архитект на обидот на Турција да се врати на економското православие е Мехмет Шимшек, именуван министер за финансии од страна на Ердоган, кој претходно беше заменик-премиер и министер за финансии во периодот од 2009 до 2018 година, и е широко почитуван од инвеститорите. По неколку години откако Ердоган врши силна контрола врз турската централна банка, претседателот изгледа подготвен да им дозволи на креаторите на монетарната политика поголема независност – барем засега.
– Ердоган прифати дека е неопходна краткорочна болка за да се поправи економијата и се чини дека зајакнувањето на Шимшек ќе игра добро на пазарите, изјави за таа одлука за Си-Ен-Би-Си Џорџ Дајсон, висок аналитичар во консултантската компанија „Контрол риск“.
– Прашањето ќе биде до кога Ердоган ќе ја толерира оваа болка, и ако и кога општествениот притисок стане преголем и тој повторно ја преземе контролата од Шимшек, рече тој. „Ќе биде тука искушението Ердоган уште еднаш да интервенира. Во средината на јуни, Ердоган рече дека неговото противење за зголемување на каматните стапки останува непроменето, но рече дека ќе се придржува до одлуките на Шимшек за намалување на инфлацијата.
– Некои од нашите пријатели не треба да прават грешки, како на пример (прашањето): „Дали нашиот претседател сака сериозна промена во политиката на каматните стапки?“, им рече тој на новинарите тогаш. „Но, врз основа на размислувањата на нашиот министер за финансии и финансии, додаде Ердоган, „ние прифативме дека тој ќе преземе чекори брзо и удобно со централната банка“.