Додека трае битката за Донбас, Русија и Украина тивко преговараат

Помина речиси еден месец од последната рунда мировни преговори меѓу Русија и Украина во Истанбул. Се чинеше дека оттогаш разговорите се ефективно замрзнати – особено по заземањето на Мариупол од руските сили и ослободувањето на регионот Киев, по што светот дозна за масакрите извршени од руската војска.

Сепак, на 22 април, шефот на руската делегација, поранешниот министер за култура на Руската Федерација Владимир Медински, потврди дека имал „неколку долги разговори“ со украинската страна. Независниот руски медиум „Медуза“ откри како напредуваат преговорите и што точно се обидуваат сега да договорат Русија и Украина.

Главниот дел од преговорите – имено, личните средби на страните – сега е замрзнат поради ситуацијата во Мариупол, кој е речиси целосно окупиран од руските трупи. За ова изјавил за „Медуза“ извор близок до украинската делегација.

Сепак, работните групи продолжуваат да работат на „документарната компонента“. Дополнително, според изворите на „Медуза“, кои се запознаени со текот на преговорите (и од руска и од украинска страна), „конкретизирани“ се неколку прелиминарни договори.

Според соговорниците на „Медуза“, во моментов се разговара за два договора:

• првиот договор е политички, за неутрален, ненуклеарен статус на Украина и безбедносните гаранции што ќе треба да ги обезбедат земјите гаранти во случај на агресија од Русија;
• вториот е за „взаемно почитување на културите“, што подразбира дека земјите културно соработуваат врз еднаква основа. На пример, ако во Украина се отворат одреден број училишта на руски јазик, во Русија треба да се отворат соодветен број училишта на украински јазик.

Главно прашање – поствоените граници на Украина

Алгоритмот за безбедносни гаранции во моментов се разработува. Италија и Велика Британија јавно ја објавија својата подготвеност да дејствуваат како такви гаранти, но сè уште не се потпишани документи во врска со тоа, појасни извор близок до украинската делегација во разговор за „Медуза“.

Во исто време, најважното прашање за повоените граници на Украина сè уште не е решено, потврдија за „Медуза“ извори блиски до двете делегации. „Постои член во договорот дека земјите гаранти гарантираат безбедност во границите на Украина, наведено на картата. Картата е во прилог [на договорот]. И оваа апликација сè уште не е готова“, рече еден од соговорниците на „Медуза“.

Според извор близок до украинската делегација, ставот на Киев е едноставен: руските војници мора да бидат повлечени од сите територии окупирани за време на војната.

Русија, од друга страна, според соговорниците на „Медуза“, има намера да ги задржи поголемиот дел од окупираните територии (ако не и сите). Според еден од изворите на „Медуза“ блиски до Кремљ, руските власти не ги напуштаат плановите да го „одземат [од Украина] морето“ (регионите Херсон, Миколаев и Одеса во Украина излегуваат на Црното Море). На 22 април Рустам Минекаев, вршител на должноста командант на Централниот воен округ, јавно изјави дека Русија планира „да воспостави целосна контрола над јужните региони на Украина“ – без да прецизира на кои региони мисли. Претставникот на претседателот на Руската Федерација Дмитриј Песков одби да ја коментира оваа изјава.

Двајца други соговорници на „Медуза“, блиски до претседателската администрација, велат дека Русија, без оглед на напредокот на преговорите, можеби „нема да му ја отстапи“ на Киев Херсонската област. Според нив, таму се планира да се одржи „референдум“, по што регионот ќе прогласи „независност“ од Украина.

Исто така, Москва не сака да го остави Мариупол на Киев: „Инаку, генерално е неразбирливо зошто беше сето тоа“.

Дека дискусијата за статусите на Донбас и Крим нема да биде дел од преговарачкиот процес стана познато по средбата на руската и украинската делегација во Истанбул на крајот на март. Страните предлагаат да бидат потребни до 15 години за преговори на овие територии, изјави претседателот на Украина, Володимир Зеленски.

„Овие прашања се дискутираат паралелно, но посебно. За прашања поврзани со Донбас и Крим може да се разговара кога војниците ќе заминат од овде. Би било чудно да се разговара за такви чувствителни територијални прашања додека трае војната“, рече изворот на „Медуза“ од украинската страна.

„Дури [на разговорите] во Истанбул предложивме да се создаде меѓународна комисија за Крим и да ги обврземе страните да најдат решение во рок од 15 години. Истото и за Донбас. Нема ни да разговараме за тоа дека ова е наша територија. Но, сфаќајќи дека Русија де факто ги контролира, ние сме подготвени за меѓународни преговори за ова прашање“, изјави за „Медуза“ Алексеј Арестович, советник на претседателот на Украина.

Истовремено, тој истакна дека тоа бил предлогот на Киев за време на контактите во Истанбул: „Од тогаш ситуацијата се промени. Нашите предлози исто така може да се променат“.

Колку ќе траат преговорите

Според изворот на „Медуза“ близок до Кремљ, договорот за „взаемно почитување на културите“ првенствено „се однесува на прашањата за јазикот“. Документот сугерира дека во Украина „можеби има руски јазик“, под услов украинскиот да биде подеднакво застапен во Русија, изјави за „Медуза“ извор близок до украинската делегација. Според него, овој документ е „прилично позитивен“.

„Ова е рамковен договор за меѓусебно почитување на културите, во кој, како што претпоставуваме, треба да има некакви огледални решенија… Ние ја почитуваме вашата култура, вие нашата. Ние не се мешаме ниту во вашето ниту во нашето, но можеме заеднички да направиме нешто меѓу себе“, изјави тој за „Медуза“.

Според него, планирано е да се вклучат дополнувања на документот во форма на „формула каде што, на пример, [ќе биде наведено] за колку луѓе колку [странски] училишта може да бидат“.

Одредбите на овој документ, како што прецизираа двајца соговорници на „Медуза“, би можеле да важат и за Унгарија и Полска. Овие земји се „поканети да разговараат за ова прашање“, но сè уште нема конкретни детали за нивното можно учество.

На 22 април рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров објави дека преговорите се „закочени“. Тој, исто така, посочи дека можеби на претставниците на Украина „воопшто не им се потребни овие преговори, [бидејќи] тие се предале на својата судбина“.

Сепак, соговорниците на „Медуза“ нагласуваат дека преговорите се во тек. Шефот на руската делегација, Владимир Медински, исто така потврди дека на 22 април имал „неколку долги разговори“ со шефот на украинската делегација Давид Арахамиа. Нивната содржина е непозната.

Колку ќе траат преговорите не се знае. „Работата е комплицирана од фактот дека украинските преговарачи се во контакт со [Владимир] Зеленски преку гласници, додека нашите [со Владимир Путин] се разбирливи“, додаде извор од „Медуза“ близок до руската претседателска администрација.

„Можеби [ќе траат уште една] недела. Можеби еден месец“, коментира украинскиот извор на „Медуза“. „Зависи од тоа како сега ќе се одвиваат настаните во Донбас.