Чиле слави – на референдум беше отфрлен уставот на Пиноче

Дури 78 отсто од гласачите поддржаа изработка на нов устав кој ќе го замени оној од времето на воената дикатура

Чиле гласаше со огромно мнозинство гласови да се преработи уставот на земјата за замена со замена на водечките принципи наметнати пред четири децении под воената диктатура на генералот Аугусто Пиноче

Радосните поддржувачи на реформата излегоа на улиците на главниот град Сантијаго и другите градови да слават во неделата вечерта, откако излезните анкети покажаа дека 78,24 отсто од луѓето гласаа за преработка додека 21,76 проценти ја одбија промената

Гласачите, исто така, избраа новиот устав да биде целосно подготвен од народно избран орган – што значи дека ниту еден активен пратеник не може да биде вклучен во процесот.

Во говорот пред нацијата, откако резултатите станаа јасни, претседателот Себастијан Пињера ја призна победата на оние кои бараат нова повелба, но предупреди дека тоа е само почеток на долг процес.

„Почнувајќи од денес, сите ние мора да соработуваме така што новиот устав е одлична рамка за единство, стабилност и иднина“, рече тој.

Специјалната конвенција ќе започне со изготвување на нов устав што ќе биде доставен до гласачите во средината на 2022 година.

Референдумот беше прифатен од Пињера во ноември минатата година по зголемувањето на цените на метро железницата што се претвори во движење против нееднаквоста и високите трошоци за живот. Демонстрациите вклучија епизоди на насилство – во судири со полициските сили загинаа повеќе од 30 цивили и илјадници беа повредени.

Барањата на демонстрантите вклучуваа реформи во приватизираниот сектор за образование, здравство и пензии во земјата, кои конвергираа во повик за промена на уставот на земјата од времето на Пиноче.

Каталина Миранда (34) беше меѓу толпата илјадници кои го славеа резултатот на Сантијаго на Плаца Италија во Сантијаго.

„Живеевме под нелегитимен устав создаден од воен режим, што само им дозволува напредок на оние што имаат пари“, вели таа. „Има многу малку случаи кога Чилеанците славеа колективна победа како денес“.

Главно напишан од советникот на Пиноче,  Хаиме Гузман, уставот од 1980 година ги зацврсти неолибералните филозофии на „Момчињата од Чикаго“, група чилеански конзервативци, менторирани од американскиот економист Милтон Фридман.

Тој се залагаше за минимална државна интервенција, дозволувајќи им на приватните сектори да ги контролираат јавните услуги.

Замислен за време на диктатурата виновна за политичко убиство, тортура и прогонство, уставот од 1980 година беше компромитиран уште од неговото донесување.

„Дојдовме до оваа фаза бидејќи земјата е во криза. Не само што уставот е нелегитимен, туку и не е погоден за реалноста во која живееме – време е да го смениме “, рече Марија Кристина Ескудеро, политиколог од Универзитетот на Чиле.

Таа додаде дека социјалните немири од 2019 година можеа да завршат „многу лошо“, како државен удар или пад на владата.

„Голема доблест е да се најде институционален начин да се реши овој проблем“, рече таа.

Сепак, оние против промената предупредија дека двегодишното преструктуирање може да предизвика период на несигурност, нарушување на јавниот живот и закана за економската стабилност на Чиле.

Политичките и социјалните групи имаат рок од два месеци да номинираат кандидати за формирање на уставното собрание.

Во април, јавноста ќе избере 155 члена, со еднаков број на мажи и жени – тоа че биде првиот устав во светот за кој има родов паритет.

Тие ќе ја подготват повелбата за девет месеци, со можност за продолжување на три месеци.

Штом нацртот е подготвен, гласачите треба да одлучат дали ја прифаќаат новата повелба на задолжителен референдум во 2022 година. Новиот нацрт мора да биде одобрен со мнозинство за да ја замени повелбата од 1980 година. (АП)