Бугарските клубови во Македонија се најдоа во извештајот на Стејт департментот за Бугарија

Извештајот на Стејт департментот за човековите права го потврди она што како порака стигнува изминатите денови од Европската унија на редовна основа – дека Македонија има многу подобар однос кон етничките малцинства отколку Бугарија и што е поважно, дека никој не гледа системска дискриминација во однос на Бугарите во нашата држава, нешто на што Софија го темели својот негативен наратив во Брисел кон нашата земја.

На оваа тема во извештајот на Стејт департментот нема речиси ништо за Македонија освен констатацијата дека „Уставот и законот ги обезбедуваат слободите на мирно собирање и здружување, а владата генерално ги почитува овие права“.

Затоа пак во извештајот за Бугарија се констатира повторно дека бугарските власти продолжуваат да ја „негираат регистрација на етничко-македонски активистички групи како што се Обединета македонска организација – Илинден, Обединета македонска организација-Илинден Благоевград и Друштвото на угнетените Македонци – жртви на комунистичкиот терор, и покрај бројните претходни одлуки на ЕСЧП дека со негирањата биле прекршени слободата на здружување на групите“.

Стејт департментот има и оценка за одлуката да се забрани клубот на Македонците во Благоевград и за отворањето на клубот на Бугарите во Битола, „Ванчо Михајлов“. 

„Во јуни окружниот суд на Благоевград ја потврди одлуката на Агенцијата за регистрација со која се одбива регистрацијата на Обединетата македонска организација – Илинден Благоевград со образложение дека целите на групата, вклучително и официјалното признавање на македонското малцинство, ќе ја загрозат националната безбедност на земјата со изјава дека  ‘правото на здружување е основно човеково право, но престанува да биде такво кога го поткопува јавниот ред.  Групите се пожалија дека наместо да дадат инструкции како да ги поправат грешките во нивните апликации, властите ги третирале како непоправливи, толкувајќи го законот преку идеолошки објектив што го оневозможувало регистрирањето на организација која ја фокусирала својата активност на етничките Македонци“, стои во оценката на Стејт департментот.

Отворањето пак на клубот „Ванчо Михајлов“ се става во контекст на реакциите на Еврејската заедница во Македонија.  

„Уставот и законот ги обезбедуваат слободите на мирно собирање и здружување, а владата генерално ги почитува овие права. Еврејската заедница и Фондот на холокаустот на Евреите од Северна Македонија објавија заедничко соопштение за медиумите во кое го осудуваат именувањето на бугарскиот културен центар во Битола по Ванчо Михајлов, познат соработник на фашистите и нацистите. Тие рекоа дека отворањето на центарот на 16 април – Шабат и првиот ден на Пасха – било чин на навреда и негирање на холокаустот. Во октомври граѓаните протестираа како одговор на континуираното именување на бизниси според нацистичките соработници како Михаилов или Цар Борис III, вклучително и за отворањето на клубот ‘Цар Борис III’ во Охрид. Во ноември парламентот усвои измени на законите за политички партии и здруженија на граѓани за да се забрани регистрацијата и работењето на оние кои носат имиња и симболи или се залагаат, поттикнуваат или одобруваат нетолеранција, омраза, фашистичка идеологија, нацизам, националсоцијализам и Третиот Рајх. Еврејската заедница се пожали дека нејзината иницијатива од 2017 година за измена на кривичниот законик што ќе го криминализира антисемитизмот, негирањето и искривувањето на холокаустот или глорификацијата на нацистичките и фашистичките симболи допрва треба да биде усвоена“, стои во извештајот на Стејт департментот.

За Бугарија, пак, стои силна оценка дека општествената нетолеранција кон малцинските групи продолжила и се манифестирала најчесто во дискриминација на Ромите и етничките Турци и дека зад таквиот однос го охрабруваат и политички партии, па и од власта.

„Политичките и владините актери понекогаш го одобруваа или поттикнуваа тоа. Организациите за човекови права известија дека расната дискриминација на Ромите се зголемила за време на вонредната состојба Ковид-19. Медиумите често ги опишуваа Ромите и другите малцински групи користејќи дискриминаторски, омаловажувачки и навредлив јазик, нагласувајќи ги случаите во кои Ромите извршиле злосторства. Националистичките партии како Атака, Внатрешната македонска револуционерна организација, Преродба и Националниот фронт за спас на Бугарија рутински прибегнуваат кон силни антиромски, антитурски и антисемитски слогани и реторики. Невладините организации идентификуваа севкупен пораст на појавата на говор на омраза и злосторства од омраза, особено против ромската заедница. Во август, студијата на Фондацијата Creating Effective Grassroots Alternatives идентификуваше повеќе примери на негативно претставување, непријателско покривање и дезинформации против Ромите во медиумите, вклучително и преку ширење на лажни вести, стигматизација, тврдење на негативни стереотипи, прекумерно поедноставување и сарказам. Според невладината организација ‘Информа центар’ во мај, најмалку 80 отсто од содржините поврзани со етничките групи во училишните учебници биле негативни. Во следното писмо до ‘Инфорома’, Министерството за образование го отфрли тоа тврдење, тврдејќи дека примерите на ‘Инфорома’ или не се од книги одобрени од министерството или се од класични литературни дела во наставната програма кои не треба да се перцепираат дека предизвикуваат конфликт на етничка основа“, стои во извештајот кој ја опишува состојбата со правата на малцинствата во земјата.

Притоа се споменува дека непознати сторители запалиле  плакат на невладината организација „Клуб на антички Македонци“ во Гоце Делчев.

„Според етничко-македонските групи, властите ги третирале како сепаратисти и непријатели на државата, што поттикнало омраза против нив“, стои во оценката. 

Илустративен е и делот за корупцијата во Бугарија како земја-членка на ЕУ. 

„И покрај тоа што законот предвидува кривични казни за корупција од страна на функционери, владата не го спроведе законот ефективно, а службениците во сите гранки на власта, наводно, неказнето биле вклучени во коруптивни практики. Во текот на годината имаше бројни извештаи за владина корупција. Во својот јулски извештај, Европската комисија го забележа постојаниот недостаток на „солидна евиденција за правосилни пресуди во случаи на корупција на високо ниво. Во јануари Транспаренси Интернешенел Бугарија коментираше дека иако законот е генерално усогласен со меѓународните стандарди, властите не успеаја да воведат стандарди за административно и корпоративно управување засновани на транспарентност, отчетност и интегритет. Според невладината организација Фонд за борба против корупцијата, кривичните постапки што ги воделе властите биле несоодветни за да се одговори на вистинското ниво на корупција во јавниот сектор, што го прикривал реалниот обем на корупција на високо ниво на владата. Во мај, Алатката за проценка на животната средина на Светскиот фонд за дивиот свет соопшти  дека ‘политичкото мешање, системската корупција и лошото спроведување му се закануваат на целиот шумарски сектор, создавајќи чувство на неказнивост кај прекршителите, но и кај пошироката јавност’, додавајќи дека големината на финансиските санкции е премногу мала за да послужи како пречка“, стои во оценката.

Притоа се наведува дека бугарското обвинителството отворило 956 предистражни истраги за корупција и поврзани кривични дела во 2021 година, покренало 342 обвиненија во кои се вклучени 425 лица и биле изречени 288 пресуди. Но, во јули, Антикорупцискиот фонд објавил дека од 49 истраги против високи поранешни министри, заменици министри, членови на Националното собрание, судии, градоначалници и регионални гувернери што ги следеле во претходните шест години, само три резултирале со пресуди, а во 14 случаи се пресудило дека не се виновни.