Британија и ЕУ ги ресетираат односите. Лондон направи голема отстапка за рибарството

Велика Британија и Европската унија во понеделникот постигнаа договор за нов пакт за одбрана и безбедност, како дел од широко распространетото „ресетирање“ на односите меѓу Лондон и Брисел по годините спор околу „Брегзит“.

Во сеопфатен договор на денот на големиот самит во Лондон, двата главни града, исто така, се согласија да ги продолжат дарежливите права за риболов за флотите на ЕУ во британските води за уште 12 години, до 2038 година.

Тоа означи голема отстапка од страна на Велика Британија по интензивното лобирање од Франција и предизвика непосредна критика дома за британскиот премиер Кир Стармер.

Преговорачите работеа доцна во ноќта во неделата за да го постигнат договорот пред самитот во Лондон во Ланкастер Хаус.

Во одбраната, договорот го отвора патот за учество на Обединетото Кралство во заедничките програми за набавки на ЕУ, награда посакувана од Велика Британија, која има профитабилна одбранбена индустрија.

Зборувајќи на прес-конференција со насмевки заедно со претседателот на Европскиот совет, Антонио Кошта, и претседателката на Комисијата, Урсула фон дер Лајен, Стармер во понеделникот за време на ручек изјави: „Дами и господа, Велика Британија се врати на светската сцена – работејќи со нашите партнери, склучувајќи договори што ќе ја зголемат нашата економија и ставајќи повеќе пари во џебовите на работниците“.

Кошта и Фон дер Лајен го пофалија „драгиот Кир“ и зборуваа за нов дух на соработка меѓу Брисел и Лондон, а претседателката на Европската комисија изјави: „Она што го договоривме денес е историско. Ќе направи вистинска разлика за луѓето во Велика Британија и низ целиот наш сојуз.

Но, пораката што ја испраќаме до светот денес е подеднаква, ако не и поважна. Тоа е порака дека, во време на глобална нестабилност и кога нашиот континент се соочува со најголемата закана што ја има со генерации, ние во Европа се држиме заедно“.

Но, Фон дер Лајен јасно стави до знаење дека има уште многу работа – опишувајќи го договорот од понеделникот како само „првиот чекор кон учеството на Велика Британија во европската програма за инвестиции во одбраната“, позната како SAFE.

„Ни треба уште еден втор чекор, но оваа заедничка набавка што ја дискутиравме ќе ја зголеми нашата подготвеност, ќе ги затвори воените празнини што ги имаме и ќе ја зголеми… нашата интероперабилност кога нашите вооружени сили одат заедно во мисии“, рече таа.

Можеби најамбициозниот план е за енергетиката, каде што двете страни се согласија дека Велика Британија ефикасно ќе се врати на единствениот пазар за електрична енергија и ќе ги следи регулативите на ЕУ, со надзор од Европскиот суд на правдата – потег што би можел да предизвика гнев кај евроскептиците во Лондон.

„Одлучивме да го истражиме учеството на Велика Британија на пазарот на електрична енергија на ЕУ“, рече Фон дер Лајен. Двете страни, рече таа, „се согласија да работат на поврзување на нашиот систем за тргување со емисии“.

Во потег што веројатно ќе ги разлути тврдокорните поддржувачи на „Брегзит“, договорот ќе биде предмет на „механизам за решавање на спорови со независен арбитражен панел што ќе обезбеди Судот на правдата на Европската унија да биде крајниот орган за сите прашања од правото на Европската унија“. Ова може да предизвика и изненадување во лабуристичките кругови, со оглед на инсистирањето на премиерот Кир Стармер дека Велика Британија ќе биде „креатор на правила“, а не „преземач на правила“.

Двете страни се согласија да започнат разговори за тоа како може да се подобри мобилноста на бизнисот – главно барање на фирмите од двете страни на Ламанш. Тие исто така ќе започнат разговори за повторно приклучување на Велика Британија кон програмата за размена на студенти Еразмус+.

Про-брегзитската партија Реформа на Најџел Фараж – која врши притисок врз Стармер на анкетите – предупреди на „предавање“, додека лидерката на конзервативците, Кеми Баденох, се вклучи: „12 години пристап до британските води е три пати подолго отколку што сакаше [владата]. Повторно стануваме преземач на правила од Брисел“.

Портпарол на владејачката Лабуристичка партија рече за одговорот на конзервативците: „Ова е лицемерие, чисто и едноставно. Нема да учиме од конзервативците кои го поздравија нивниот договор, а сега го критикуваат нашиот“. (Политико)